Amiens

Amiens
En nec'h a-gleiz an Tour Perret, en nec'h a-zehou iliz-veur Itron-Varia, e-kreiz Saint-Leu, en traoñ a-gleiz kroaz-hent-tro Maréchal-Joffre, en traoñ a-zehou ar c'hreiz-kêr.
Bro	Pikardi Amiénois
Melestradurezh
Stad	Frañs
Rannvro	Hauts-de-France
Departamant	Somme (prefeti)
Arondisamant	Amiens (pennlec'h)
Kanton	Pennlec'h seizh kanton
Kod kumun	80021
Kod post	80000, 80080 ha 80090
Maer Amzer gefridi	Brigitte Fouré 2014-2020
Etrekumuniezh	Amiens Métropole
Lec'hienn web	amiens.fr
Poblañsouriezh
Poblañs	134 780 ann. (2022)
Stankter	2 725 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù lec'hiañ	49°50′39″N 2°44′8″E
Uhelderioù	bihanañ 14 m — brasañ 106 m
Gorread	49,46 km²

Douaroniezh

Treuzet eo kêr gant ar stêr Somme. Kanol ar Somme a zo bet savet e deroù an XIX^vet kantved.

Ur c'hroashent eo Amiens etre:

• rannvro Pariz ha Norzh Bro-C'hall;
• an Normandi hag ar Benelux;
• Bro-C'hall hag ar Rouantelezh-Unanet.

136 234 annezad zo.

Anv

Hen impalaeriezh roman

• Samarobriva (Ptolemaios II, 9, 4 ; CIL XIII, 3490 ; Taolenn Peutinguer)
• Samarabriva (CIL XIII, 9158 ; It. Ant.)

Impalaeriezh roman diwezhañ

• C(iuitas) Ambi(anorum) (CIL XVII, 508, war dro 305-309)
• Amcianorum (civitas) (sened-iliz Köln, 346)
• Ambiani Urbs (Amm. Marcel. XV, 11, 10)
• Ambianensium Civitas (Sulp. Sev, Vita Martini, 2, 2 ; Not. Gall.)
• Ambiani (Kod. Teodoz, VIII, 14, 1 ; Jerom, Ep. 123, 15, 1 ; Prosper Aquit. Chron. 1135)

Krennamzer

• Ambiani (sened-iliz Orleañs, 511 ; Fredegarius, Chron. II, 45)
• Ambianensis (sened-iliz Orleañs, 549 ; Gregor Teurgn, Vit. Mart. I, 17)
• Civitas Ambianus (sened-iliz Pariz, 614)

Gerdarzh

• Samara = anv ar stêr ; Briva = pont.
• Ambiani ː anv pobl galian ar vro.

Ardamezioù

En gul e iliavenn en argant, e gab en glazur hadet gant flourdiliz en aour (stumm kozh Frañs).

Melestradurezh

Betek 2008 e oa Gilles de Robien maer Amiens ouzhpenn bezañ prezidant ar veurgêr.

Etre 7 kanton eo rannet Amiens.

Ul lez-varn c'halv zo ivez, hag he zachenn eo 3 departamant ar rannvro.

Demografiezh

Endroadur ar boblañs

1851	1936	1946	1962	1968	1975	1982	1990	1999	2005
52 149	93 773	84 774	105 433	117 888	131 476	131 332	131 872	135 501	136 000
Adalek 1962 : Poblañs hep kontañ doubl

Istor

Henamzer

E-kerzh hañv 367, an impalaer roman Valentinian en em stalias en Amiens, evit adlakaat an urzh roman war Enez-Vreizh.

Alese e oa aet ar c'hont spagnol Theodosius da vrezeliñ en Enez-Vreizh. En e arme e oa e vab Theodosius, hag ur vignon ivez spagnol dezho, Maximus (Magnus Clemens Maximus).

Degouezhet klañv, Valentinian e savas da aogust (= impalaer), e vab Grasian, ar 24 Eost 367, en Amiens.

Mare a-vremañ

Roet eo bet al label Kêrioù ha Broioù Arz hag Istor dezhi.

Tud

• Impalaer roman Valentinian I^añ.
• Impalaer roman Flavius Gratianus.
• Choderlos de Laclos (1741-1803), skrivagner skrivet gantañ Les Liaisons dangereuses.
• Pierre Puvis de Chavannes (1824-1898), livour gall.
• Jules Verne (1828-1905), skrivagner breizhat ha gall, kuzulier-kêr eus 1888 betek e varv. Douaret eo e bered ar Madeleine.
• Joseph Pinchon (1871-1953), skeudennaouer gall.
• Emmanuel Macron (1977), politikour.

Monumantoù ha savadurioù dibar

an Iliz-Veur

An iliz-veur Itron-Varia Amiens Ar Befrez Ar sirk-kêr Tour Perret Iliz Sant-Leu

Treuzdougen

Hentoù

Daou c'hourhent zo : A16 hag A29.

Aer

Aerborzh Amiens-Glisy, e reter kêr.

Hent-houarn

Daou di-gar zo, war an hent Pariz-Boulogne o-daou :

• Ti-gar Amiens, an ti-gar pennañ, anvet Ti-gar an Norzh ;
• Ti-gar Saint-Roch..

Un trede ti-gar, e-maez kêr, zo un ti-gar Tren Tizh Bras (TTB).

Treuzdougen foran

Meret eo ar rouedad gant Amétis, ur C'hevredad Armerzh Kemmesk. Kaoz zo da staliañ un tramgarr.

Kelennerezh

Tro 30 000 studier zo e kalz skolioù disheñvel :

• Skol-Veur Pikardi Jules Verne (UPJV) gant:
  • Kevrenn ar medisin hag an apotikerezh,
  • Kevrenn ar gwir, ar skiantoù politikel hag armerzhel (e-harz an Iliz-Veur),
  • Kevrenn ar skiantoù (er c'harter Saint-Leu),
  • Ensavadur Skol-veur Micherelaet (ESM/IUP) MIAGE (Méthodes informatiques appliquées à la Gestion des Entreprises),
  • Kevrennoù ar skiantoù, al lizhiri, ar yezhoù ha STAPS (e Kampus Amiens Su),
  • Ensavadur Skol-veur A Deknologiezh (ESAD/IUT) Merañ an embregerezhioù hag ar Melestradurezhioù, Stlennegezh, Ijinerezh Mekanikel ha Produktel, Ijinerezh Keodedel, Ijinerezh Bevoniel ha Teknikoù Co (er C'hampus su),
  • Kevrenn an arzhoù e lec'h an Teinturerie (kreiz-kêr),
  • Stummañ Dibaouez hag e-learning (kreizkêr).
• Klasoù prientiñ d'ar skolioù bras e skiantoù, en armerzh hag el lizhiri ;
• Skol Uhel Ijinouriezh en electronik ha teknikoù tredan (ESIEE) ;
• Skol Uhel Kenwerzh Amiens - Picardie hag e Institut supérieur d'administration et de management (ISAM) ;
• Skol Uhel an Arz hag an Design (ESAD).
• Skol Teknikourien e Dielfeniñ Biomédical? (IFTAB) ;
• Skol glañvdiouriezh ;
• Skol an amiegezed ;
• Skol Doloiñ ha Leuñvouriez

Liammoù diavez

• Lec'hienn ofisiel
• Amiens war lec'hienn an Ensavadur Douaroniel Broadel (EDB/IGN)
• Amiens war lec'hienn Ensavadur Broadel ar Stadegoù hag ar Studioù Armerzhel (EBSSA/INSEE)

Levrlennadur

• Luce Pietri : Topographie chrétienne des cités de la Gaule, des origines au milieu du VIIIè siècle. XIV. Province ecclésiastique de Reims (Belgica Secunda). De Boccard. 2006
• François Zosso & Christian Zingg ː Les empereurs romains. 27 av. J.-C. - 476 ap. J.-C. Embannadurioù Errance. 1994