Londrez

Londrez
51°30′26″ N, 0°7′39″ W
; Houses of Parliamant
Riez	Rouantelezh-Unanet
Bro	Bro-Saoz
Maer; (Mayor)	Sadiq Khan (Labour); 2016-bremañ
Gorread	1 572 km²
Uhelder	20 m
Poblañs; hep kontoù doubl	8 961 989 (2021)
Stankter	5 701 ann./km²
Kod pellgomz'	(44) 20
	; Kartenn eus Londrez er mare roman

Gant ar ger London e tegouezher amañ. Evit sterioù all ar ger, gwelit London (disheñvelout).

Kêr-benn Bro-Saoz, ha Rouantelezh Unanet Breizh-Veur ha Norzhiwerzhon eo Londrez (saozneg: London /ˈlʌndən/). Lec'hiet eo war riblennoù an Tavoez (Thames) e gevred ar vro; houmañ eo al lodenn binvidikañ eus ar rouantelezh. Tolpet ez eus tro-dro d'ar gêr war-dro 8 milion a annezidi (Londreziz o anv). Rannet eo an tolpad-kêr etre 32 boroughs (= bourc'hioù), mui ar City (Keoded). E penn ar rouantelezh emañ Londrez e meur a savboent. Amañ emañ o chom an unpenn, da lavaret eo ar rouanez (Elizabeth II, hiziv) hag he gouarnamant ha dreist-holl ar c'hambroù, hini ar C'humunioù (the Chamber of Commons) hag hini al Lorded (The Chamber of Lords). Sez ar galloud arc'hant eo ivez p'eo ar City an eil plas goude New York. Porzh pennañ Breizh-Veur eo ivez.

Anv

Testeniekaet eo ar stumm latin Londinium er I^añ kantved GJK^[2] ; Londinio, "e Londrez", a lenner war dablezennoù roman dornskrivet bet kavet e kêr^[3].
Meur a zisplegadenn zo bet kinniget a-hed an amzer, an hini gentañ gant Geoffrey of Monmouth en e Historia Regum Britanniae (c. 1136)^[2]^,^[4].
Goude dielfennañ stummadur hag emdroadur ar stummoù paotañ (Londinium e latin, Lunden en hensaozneg ha Llundain e kembraeg) ez eus bet kenemglev evit disklêriañ ez eo deuet an anv eus ar predeneg ; emeur bremañ o klask adkavout ar stumm keltiek orin, a vefe *[Lōndonjon] pe un anv tost, alese ar stumm latin hag an holl stummoù arall a anaver^[5].

E-keñver ster an anv-lec'h, ar yezhoniour Richard Coates a ginnigas e 1998 ur wrizienn rakkeltiek war dachenn an douranvadurezh, *(p)lowonida, "stêr re ledan evit bout treuzet war droad", a rafe dave d'ar stêr Thames pa dreuz kêr ; eus ar wrizienn-se e teufe ar stumm keltiek *Lowonidonjon^[6].
Hogen an darn vuiañ eus ar studiadennoù a sav a-du gant un orin keltiek da vat ; labourioù nevesoc'h eget hini R. Coates a ginnig e teufe an anv eus ur wrizienn rakindezeuropek *lend^h-, "gouelediñ, lakaat da c'houelediñ" $+$ al lostger keltiek *-injo pe *-onjo da verkañ anv ul lec'h, eleze "ul lec'h a vez liñvet a vare da vare gant al lanv" hervez ar yezhoniour izelvroat Peter Schrijver^[7]^,^[5].

Mammennoù

Klaudios Ptolemaios : I, 15, 7 : Londini; II, 3, 12 : Londinium, ur polis ar c'h-Cantiaci; VIII, 3, 6 : Londinium
Itinerarium Antonini, 475₅ (Iter II) : Londinio; 477₁₀ (Iter VII), 479₁₀, 480₈ : Lundinio
Notitia Dignitatum XI₃₇ : Praepositus thesaurum Augustensium (in Bitannis)
Ravenna 106₅₀ : Londinium Augusti; 106₃₈ : Landini^[8]

Enskrivaduroù

JRS (?), XLIV (1954), 108 : ul lizher gant Rufus Callusini da Epillicus, war un daolenn goad dizoloet e 1927 : Londinio

JRS (?), L, (1960) : 108-11 : Londini / Ad fanum Isidis : Londrez ... da dempl Isis^[8]

Skridoù eus an istor hag eus an Iliz

Tacitus, Annales XIV, 33 : Londinium
Meulbrezegenn VIII, 17, 1, goude J.-K. 297-98, eus Trier ? : Oppidum Londiniense
Sened Arles, goude J.-K. 314 : Civitate Londiniensi
Ammianus Marcellinus, XX, I, 3 : Lundinium; XXVII, 8, 7 : ad Lundinium, vetus oppidum quod Augustam posteritas appellavit = kreñvlec'h kozh hag eo bet anvet (Kêr)-Aogust war-lerc'h; XXVIII, 3, 7 : ab Augusta profectus quam veteres appellavere Lundinum = Augusta hag ar re gozh e anaveze Lundinium
Stephanus of Byzantium, o venegiñ Marsian : Lindonium^[8]

Ardamezouriezh

En argant e groaz en gul, ouzh konk kentañ ur c'hleze ivez en gul e veg ouzh kab.

Istor

Delwenn arem Boudika e-kichen pont Westminster. Skeudenn Jean-Claude Even, 1982

Distrujet eo bet Londinium (tan ha lazhadeg veur) e-kerzh emsav Boudika.

Londrez a zo bet distrujet evit un eil gwech war-dro 125-130^[9].

Tan-gwall bras Londrez a voe un tan-gwall all a zistrujas tost razh kêr Londrez adalek an 2 a viz Gwengolo betek ar 5 a viz Gwengolo 1666. An tan a oa bet e-kreiz kêr Londrez, dreist-holl e-barzh al lodenn enkelc'hiet gant mogerioù kozh eus mare ar Romaned.

Arkeologiezh

Moger roman Kêr Londrez

Monumantoù ha traoù heverk

Pont Londrez
Pont an Tour
Palez Buckingham
Palez Westminster ha Big Ben
Hyde Park

Kalz mirdioù, palieroù ha levraouegoù zo e Londrez, en o zouez ar British Museum, an National Gallery, ar Mirdi istor naturel, an Tate Modern hag ar British Library^[10].

Arvezioù sevenadur Londrez

E karterioù poblek Reter Londrez e voe e-pad pell arvezioù ur sevenadur dibar dezhañ e-unan. Eno e voe pergen graet gant un doare luc'haj anvet cockney, disheñvel-mat diouzh ar saoznek skoueriek.

Gevelliñ

Londrez he deus skoulmet liammoù gant^[11] :

Berlin (Alamagn) abaoe 2000
Moskov (Rusia) abaoe 2002
New York (SUA) abaoe 2001
Pariz (Bro-C'hall) abaoe 2001
Beijing (Sina) abaoe 2006^[12]
Tokyo (Japan) abaoe 2006
Varsovia (Polonia) abaoe 2006

Levrlennadur

Ian Andrew's : Boudicca's Revolt. Cambridge University Press. 1972 / 1980
Ordnance Survey : Londinium. A descriptive map and guide to Roman London. 1980

Gwelet ivez

Londrez Veur

Daveoù

↑ ons.gov.uk
↑ ^2,0 ha^2,1 (en) Mills, A.D. : Dictionary of London place names, Oxford University Press, 2001 (ISBN 978-0-19-280106-7)
↑ (en) UK's oldest hand-written document 'at Roman London dig' , BBC, 01/06/2016
↑ (en) How London Got Its Name, Londonist, 11/02/2022
↑ ^5,0 ha^5,1 (en) Bynon, Theodora (2015) : London's Name, The Philological Society
↑ (en) Coates, Richard (1998) : A new explanation of the name of London, The Philological Society
↑ Schrijver, Peter : Language Contact and the Origins of the Germanic Languages, Routledgz, 2016 (ISBN 978-1-138-24537-2)
↑ ^8,0 ^8,1 ha^8,2 A.L.F Rivet & Colin Smith : The Place-names of Roman Britain. Batsford Ltd. 1979. Édition 1982.
↑ Peter Marsden : Roman London. Thames and Hudson Ltd. London. 1980
↑ West End Must Innovate to Renovate, Says Report - - News - Whatsonstage.com e web.archive.org.
↑ (en)City Partnerships, Greater London Authority.
↑ (en)Beijing, London establish sister city ties, Gouarnamant Sina.

Liammoù diavaez

Commons

Muioc'h a restroù diwar-benn

Londrez

a vo kavet e Wikimedia Commons.

[1] s.gov.uk

[Mills-2] 2,0 ha^2,1 (en) Mills, A.D. : Dictionary of London place names, Oxford University Press, 2001 (ISBN 978-0-19-280106-7)

[3] (en) UK's oldest hand-written document 'at Roman London dig' , BBC, 01/06/2016

[4] (en) How London Got Its Name, Londonist, 11/02/2022

[Bynon-5] 5,0 ha^5,1 (en) Bynon, Theodora (2015) : London's Name, The Philological Society

[6] (en) Coates, Richard (1998) : A new explanation of the name of London, The Philological Society

[7] Schrijver, Peter : Language Contact and the Origins of the Germanic Languages, Routledgz, 2016 (ISBN 978-1-138-24537-2)

[:0-8] 8,0 ^8,1 ha^8,2 A.L.F Rivet & Colin Smith : The Place-names of Roman Britain. Batsford Ltd. 1979. Édition 1982.

[9] Peter Marsden : Roman London. Thames and Hudson Ltd. London. 1980

[10] West End Must Innovate to Renovate, Says Report - - News - Whatsonstage.com e web.archive.org.

[11] (en)City Partnerships, Greater London Authority.

[12] (en)Beijing, London establish sister city ties, Gouarnamant Sina.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Londrez
51°30′26″ N, 0°7′39″ W
Houses of Parliamant
Riez	Rouantelezh-Unanet
Bro	Bro-Saoz
Maer (Mayor)	Sadiq Khan (Labour) 2016-bremañ

Gorread	1 572 km²
Uhelder	20 m

Poblañs hep kontoù doubl	8 961 989 (2021)^[1]
Stankter	5 701 ann./km²
Kod pellgomz'	(44) 20
Kartenn eus Londrez er mare roman