Plouilio

Krogit e-barzh !
Un danvez pennad eo ar pennad-mañ ha labour zo d'ober c'hoazh a-raok e beurechuiñ.
Gallout a rit skoazellañ Wikipedia dre glokaat anezhañ. 

Plouilio
An iliz katolik
Anv gallek (ofisiel)	Ploumilliau
Bro istorel	Treger
Melestradurezh
Departamant	Aodoù-an-Arvor
Arondisamant	Lannuon
Kanton	Plistin
Kod kumun	22226
Kod post	22300
Maer Amzer gefridi	Yann Kergoat 2020-2026
Etrekumuniezh	Lannuon-Treger Kumuniezh
Bro velestradurel	Bro Treger ha Goueloù
Lec'hienn Web	(fr)Ti-kêr
Poblañsouriezh
Poblañs	2 460 ann. (2022)
Stankter	71 ann./km²
Douaroniezh
Daveennoù lec'hiañ	48° 40′ 51″ Norzh 3° 31′ 22″ Kornôg
Uhelderioù	kreiz-kêr : 101 m bihanañ 0 m — brasañ 133 m
Gorread	34,69 km²
Plouilio

Plouilio zo ur gumun eus Breizh e Treger, e kanton Plistin, e departamant Aodoù-an-Arvor.

Douaroniezh

Plouilio, ouzh hanternoz, a zo stok ouzh genoù al Leger, etre Ploulec'h ha Tredraezh-Lokemo Kumunioù amezek : Ploulec'h; Ploubêr; Plouared; Plouzelambr; Lomikael; Tredraezh-Lokemo

Anv

B. Tanguy : Eccl. de Ploemyliau, fin XIV^vet; Ploumilliau, 1426; Ploemiliau, 1481

E. Vallerie : Plouemiliau, 1516; Plomelio, 1630

Diwar plou (ploe) hag anv sant Milio, a oa, hervez mammennoù 'zo (Dictionnaire des prénoms celtiques Albert Deshayes, Le Chasse-Marée/ArMen 2000, pp88–89), ur manac'h deuet eus Iwerzhon er V^vet kantved, hag a zo deuet da vezañ paeron ar barrez-mañ. E anv a zo bet lakaet da Enez Viliao e Trebeurden e-lec'h ma c'haller gwelet e beniti hag ivez e-kostez Lokemo. Hervez Buhez ar Sent ("Bue ar Zent", savet gant an Aotrou Perrot, renket a-nevez gant Erwan ar Moal, rener "Kroaz ar Vretoned", Moullet gant ar Gwaziou e Montroulez e 1912, p742) e oa Milio pe "Meliav" roue Kerne er VI^vet kantved. Mab e oa da Vudig, kont a Gerne, pried Santez Aourell, merc'h Winnog, roue Domnonea ha tad Sant Melar. Goude bezañ bet roue e-pad seizh bloavezh a eurvad evit e rouantelezh e voe drouklazhet gant e vreur Rivod. Diskouezet e vez alies o tougen e benn troc'het, ur gurunenn warnañ, pe gant ur c'hleze en e zorn. Gellout a reer lenn ivez e oa mab da Vudig met eñ roue Domnonea... E "Buez Sant Milliau ha Sant Moelar sent ha roueet a Vreiz-Izel" skrivet gant an aotrou J.Guillou, beleg eus eskopti Kemper ha Leon, hag embannet e 1883, e kaver bepred Milio mab da Vudig roue Kerne (pe Breizh-Izel) met o vevañ er VIII^vet kantved… Deuet e vije Milio da vezañ roue e 785. Oc'h eurediñ da Aourell merc'h priñs Domnonea (anvet Judocus el levr) e vije deuet da vezañ mestr war Leon ha Treger... E Kemper e oa e gêr-benn. E levr-se e tesker en dije Milio adtapet e benn gant e zorn evit gellout komz da Rivod ha pardoniñ dezhañ. Melar a vije bet lazhet eñ e 799. Ar sant-mañ a zo skeudennet en iliz Sant-Vilio Plouilio. Estreget e Plouilio, e vez enoret e Gwimilio, Pluniav ha Plonevez-Porzhe. Un delwenn anezhañ a gaver e Traoñienn ar Sent e Karnoed.

Ardamezioù

Familh Kemper a Lanaskol he deus n'ac'het d'ar gumunn ober gant ardamezioù ar familh. Abalamour da se, e vije dav lemmel an dresadenn diouzh an daolenn. Ar Gumunn a ra gant ul logo.

Istor

XX^vet kantved

Brezel-bed kentañ

• Mervel a reas 142 waz abalamour d'ar brezel hervez monumant ar re varv, da lâret eo 4,99% ag ar boblañs hervez an niveradeg bet graet e 1911(fr); lazhet e voe daou anezhe e Belgia d’an 22 a viz Eost 1914, unan e Châtelet, soudard e oa en 36vet Rujumant Troadegiezh hag unan e Falisolle, soudard e oa er 47vet Rujumant Troadegiezh.

Eil Brezel-bed

• Mervel a reas 30 den eus ar gumun abalamour d'ar brezel.
• Klasket e voe tapout argant en ti-post, gant izili eus ar Rezistañs moarvat, met c'hwitet e voe o zaol gante,d’an 23 a viz Mae 1944, hervez danevell sizhuniek Titouroù Hollek Sant-Brieg.
• D'ar 6 a viz Gouhere 1944 e voe lazhet ar maer gant ar Rezistanted. Anvet e oa bet gant Renad Vichy e 1943. Kas a rae lizhiri evit flatrañ ar Rezistanted d'an archerien.

Boued

Brudet eo joskenn Plouilio, hag ar c'hilhevardon all.

Brezhoneg

• D’an 12 a viz Kerzu 2006 e oa bet votet ar garta Ya d'ar brezhoneg gant kuzul-kêr ar gumun.
• D'ar 15 a viz Meurzh 2007 e oa bet roet d'ar gumun al label Ya d'ar brezhoneg live 1.

Monumantoù ha traoù heverk

• Kador-brezeg.
• Kroazioù: kalz a groazioù hag a galvarioù koachet a-hed d'an hentoù a zo ivez lod eus glad relijiel Plouilio.
• Kastell Lannaskol (prevez), a zo bet krouet e penn-kentañ ar XIV^vet kantved ha kresket er XVII^vet ha XVII^vet kantved gant an tiegezh Kemper Lannaskol.

• 
  Iliz Sant Vilio e Plouilio.
• 
  Ur gargoul ouzh iliz sant Vilio, e Plouilio
• 
  Nozvezh gant Jordi Saval

• 
  Delwenn an Ankoù en iliz parrez.
• 
  Iliz parrez sant Vilio : Gwerenn a-liv pennañ an iliz parrez gant ur skeudenn eus sant Vilio e-kreiz.
• 
  Sant Vilio o tougen e benn troc'het.
• 
  En iliz parrez sant Vilio : delwenn sant Vilio o tougen e benn troc'het.
• 
  En iliz parrez : banniel en enor da sant Vilio.
• 
  En iliz parrez : delwenn sant Izidor gant e vragoù-bras, patron al labourerien-douar.
• 
  En iliz parrez sant Vilio : panelloù liesliv ar jube kozh. 1
• 
  En iliz parrez sant Vilio : panelloù liesliv ar jube kozh. 2
• 
  En iliz parrez sant Vilio : kador-brezeg

• Iliz katolik Sant Vilio e Plouilio.

Penn-kentañ ar XVI^vet kantved, XVII^vet kantved, XIX^vet kantved.

• 
• 
• 
• 
  Bez Ao. Kerreg

• Iliz Keraodi.
• Kevredigezh Hentoù Koz he deus savet ul levrig dedennus tre war manerioù ar gumun (titourioù ha tresadennoù pluenn an ardamezeg). Amañ e vo kavet tresadennoù livet (darn a vez kavet dija en ardamezeg familhoù Breizh, war ar stern).

An Enez ; Gollot; Gwaz-Wenn Piriou; Gwerginiou; Kenkiz Iestin; Kenkiz Vras; Keranglaz; Kerblat; Kerboriou; Kerdual; Kergonan; Kerizien; Kernevez; Kerverder; Kervot; Kerdu; Kerdu-Rezon; Kerviganvac'h; Kerizout; Kervaengi; Kersenan; Kerwern; Koulmoù; Lanaskol; Lann-Plouilio; Leurvaen; Plas-Kerwenn; Rest Vras; Roslogod; Rumedon; Sant-Jozef; Sant-Yann; Trezao

• Monumant ar re varv e-tal an iliz katolik, luc’hskeudenn.

Emdroadur ar boblañs abaoe 1962

Niver a annezidi

Tud

Tud ganet eno

• Guy Stéphan, melldroader ha gourdoner, d'ar 17 a viz Here 1956.

Ardamezeg ar familhoù

Titouroù kavet e labourioù Guy Le Borgne, Pol Potier de Courcy, Gourdon de Genouillac, hag all.

• Anvioù al livioù : gwelout ar pennad Ardamezouriezh

	Arel, aotrounez al Leurven	Palefarzhet etre argant ha glazur Ger-ardamez : L'Honneur y gist.
	Bigod, aotrounez Runbêr ha Kerzalt (Kerizout)	En argant e ziv dreustell en gul, eilet gant c'hwec'h pempdeliaouenn ivez en gul, 3, 2, 1.
	Bourhis, aotrounez Kerblad	En gul e seizh kregilhenn en argant, 3, 3, 1.
	Cariou, aotrounez Kerginiou, Gwazhwenn, Kernevez, Sant-Visant	En glazur e deir rodig kentre en aourSturienn ː Urgent stimuli
	Chapalian, aotrounez Kerizout	En argant e deir sourin en gul; e grenngonk ivez en gul, karget gant ur steredenn en argant.
	Courmeau, aotrounez Leurvaen (hervez Hentoù Koz Plouilio)	En gul e deir c'hregilhenn en argant (hervez Guy Le Borgne)
	Kemper, aotrounez Lanaskol	En argant e leonparzh en sabel, leinet gant teir c'hregilhenn ivez en sabel
	Keranglas	En argant e deir zreustell en glazur
	Kerbuzig	En sabel, plezhek en aour ; ur ruilhenn ivez en aour ouzh kab
	Kerret, aotrounez Kerven	Palefarzhed; ouzh 1 & 4, en aour e leon kudennek en sabel, e c'housourin en gul balirant; ouzh 2 & 3, en argant, e zaou c'hudon penn ouzh penn, o vekañ ur c'halon en gul
	Kermenguy	Treustellet etre erminoù ha gul; ar re erminek karget gant c'hwec'h mailhenn en gul, 3, 2, 1
	Kermerc'hoù, aotrouien Leurvaen	En argant, e groaz melionek en sabel, karget gant pemp steredenn en aour
	Kerverder, aotrounez al lec'h se (c'hwec'h rummad)	En gul, e gebrenn en argant, eilet ouzh beg gant un arbenn ejon ivez en argant
	de Boisgelin, aotrounez Kerdu	Koad-Kelen (de Boisgelin), aotrouien Kerdu Palefarzhet : ouzh 1 ha 4 en gul e rodig-kentr en argant ; ouzh 2 ha 3 en glazur Ger-ardamez : In virtute vis.
	de Coëtleven, aotrouez Kermenguy	En argant e leon en gul.
	Le Lann, aotrounez al lec'h. Yann Al Lann a zo bet kabiten Montroulez e 1443.	En argant, e deir c'housourin en gul, e c'hrenngonk ivez en gul
	Lantillac, aotrounez Kergaradeg, e parrez Ploulec'h. Kavet ivez er maner Kerven, da heul familh Kerred	En argant, e dreustell en sabel plezek en aour, eilet gant teir rozenn en gul
	Leizour, aotrounez Lanaskol. Lakaet war roll an noblañs eo bet Erwan hag e vab Gwilherm al Leizour, eus parrez Plouzelambr, dre lizher an dug e 1439	En gul, e greskenn en argant, eilet gant teir kregilhenn ivez en argant
	Le Noan. Aotrounez Hentmeur.	En gul, e dri kleze en argant, begioù ouzh kab
	L'Olivier. Aotrounez Kervren	En argant e dreustell en gul treilhet en aour, eilet gant teir pempdiliaouenn en gul
	Plouezoc'h. Aotrounez Roslogot, eus 1427 da 1543.	En sabel, plezek en aour, e vevenn koñchek en sabel
	Raison	Kent 1568 : En argant, e greskenn en gul, eilet gant teir rozenn Kalais ivez en gul
	Raison	Adalek 1568 : En erminoù, e eir ruilhenn en sabel. Ger ardamez : Toujours Raison (= Gwir atav)
	Le Run. Aotrounez Keralgan. Meneget e 1669.x	En aour, e vran en sabel, ur skoultrig gwezenn-olivez en geot etre he krabanoù, eilet gant teir steredenn en sabel

Levrlennadur

• Yellen hag abEnnez : Dafar evit ur c'heriaoueg a'n Ardamezouriezh. Akademiezh Vreizh. 1965
• (fr)Régis de Saint-Jouan : Dictionnaire des communes du département des Côtes d'Armor. Éléments d'histoire et d'archéologie. Conseil Général des Côtes d'Armor. 1990
• (fr)Bernard Tanguy : Dictionnaire des noms de communes, trèves et paroisses des Côtes d'Armor. Origine et signification. ArMen - Le Chasse-Marée. 1992
• (br)Erwan Vallerie : Diazezoù studi istorel an anvioù-parrez. Corpus. An Here. 1995
• (fr)Kevredigezh Hentoù Koz : Les vieilles pierres m'ont raconté Ploumilliau. Les manoirs. 1995

Liammoù diavaez

• (fr) (br) Ti-kêr Plouilio
• (br) Plouilio war lec'hienn Geobreizh