Kulturološka antropologija

Kulturalna antropologija, također zvana socijalna antropologija ili sociokulturalna antropologija, jedna je od četiri općepoznate oblasti antropologije - holističkog proučavanja bioloških i sociokulturnih osobenosti čovječanstva. Ova disciplina dijelom odražava odgovor na ranije Zapadne poglede koji su se zasnivali na suprostavljenosti "kulture" i "prirode," prema čemu neka ljudska bića žive u "prirodnom stanju." Antropolozi tvrde da kultura jeste "ljudske prirode," te da svi ljudi imaju sposobnost da klasifikuju iskustva, simbolički enkodiraju klasifikacije, i da druge uče takvim apstrakcijama.

Budući da ljudska bića stiču kulturu putem učenja, ljudi koji žive na različitim mjestima ili pod različitim uslovima mogu razviti različite kulture. Antropolozi su također ukazali da se putem kulture ljudi mogu prilagoditi svojoj okolini na negenetske načine; prema ovome, ljudi koji žive u različitim okolišima često će imati različite kulture. Dakle, dobar dio antropoloških teorija je nastao zahvaljujući zanimanju antropologa za tenziju između lokalnog (posebne kulture) i globalnog (univerzalna ljudska priroda).

Historija

Moderna sociokulturalna antropologija potekla je iz "etnologije" 19. vijeka, koja se bavila sistematskim upoređivanjem ljudskih društava. Naučnici poput Edwarda Tylora i Jamesa Frazera, u Engleskoj, proučavali su materijal koji su prikupili drugi – obično misionari, istraživači ili kolonijalni činovnici – što im je dalo nadimak "kabinetski antropolozi." Etnolozi su posebno bili zainteresovani za pitanja zašto ljudi koji žive u različitim krajevima svijeta ponekad imaju slična vjerovanja i praktikovanja. U pokušaju odgovora na ta pitanja, etnolozi u 19. vijeku su se podijelili u dvije misaone škole. Jedna škola je tvrdila da su različite ljudske grupe morale već nekako naučiti jedna od druge, ma kako indirektno, što, prema drugim riječma, znači da su se kulturne crte proširile iz jednog mjesta u druga; bila je to teorija "difuzije." Druga strana je pak zagovarala da su različite grupe bile sposobne da nezavisno stvore slična vjerovanja i praktikovanja. Neki od ovih koji su zagovarali "nezavisno stvaranje," kao naprimjer Lewis Henry Morgan, još su pretpostavljaji da sličnosti znače da su različite društvene grupe prošle kroz iste faze kulturne evolucije.

U 20. vijeku, antropolozi su uglavnom odbacili shvatanje da su sva ljudska društva morala proći kroz iste razvojne faze na isti način. Dok su neki etnolozi 20. vijeka smatrali da takve sličnosti odražavaju slična prilagođavanja sličnim okolišima (v. kulturna evolucija), Claude Lévi-Strauss je tvrdio da očiti obrasci razvoja odražavaju sličnosti u strukturi ljudske misli (v. strukturalizam).

U 20. vijeku, većina sociokulturalnih antropologa su prihvatili etnografiju kao način proučavanja, u kojem antropolog zaista živi u drugim društvima koje proučava, dakle provodeći značajno vrijeme u tim društvima, istovremeno učestvujući u (participacija) i posmatrajući (opservacija) društvo i kulturni život grupe. Ovaj metod su razvili i unaprijedili Bronislaw Malinowski (koji je obavio terenski rad na Trobrijandskim ostrvima i predavao u Engleskoj), i Franz Boas (koji je obavio terenski rad na Baffinskom ostrvu i predavao u Sjedinjenim Američkim Državama).

Mada su etnolozi 19. vijeka vidjeli "difuziju" i "nezavisno stvaranje" kao međusobno isključive i sukobljene teorije, većina etnografa se ubrzo saglasila da oba procesa postoje i da oba mogu uvjerljivo dokazati sličnosti između različitih kultura (unakrsno-kulturno). Međutim, ovi etnografi su ukazali na vještačku prirodu mnogih takvih sličnosti, također ukazujući da crte koje se šire putem difuzije često mijenjaju svoje značenje, ulogu i funkciju na putu iz jednog društva u drugo. Prema tome, ovi antropolozi su bili manje zainteresovani za upoređivanje kultura, generaliziranje ljudske prirode, ili otkrivanje univerzalnih zakona kulturnog razvoja, negoli za razumijevanje posebnih kultura putem samih tih kultura, tj. kroz njih. Ovi etnografi i njihovi studenti su progurali ideju "kulturnog relativizma," gledište prema kojem se razumijevanje vjerovanja i ponašanja drugih može postići samo u kontekstu kulture u kojoj drugi žive.

U 20. vijeku, sociokulturalna antropologija je krenula različitim razvojnim putevima u Evropi i Sjedinjenim Američkim Državama. Evropski "socijalni antropolozi" su se fokusirali na posmatranja društvenih ponašanja i "socijalnih struktura," tj. na odnose između društvenih uloga (na primjer, muža i žene ili roditelja i djece) i društvenih institucija (kao što su religija, ekonomija i politika). Američki "kulturalni antropolozi" su pak stavili težište na načine na koje ljudi izražavaju svoja viđenja sebe i svijeta, naročito u simboličkim oblicima, kao što su umjetnost i mitovi. Danas, većina sociokulturalnih antropologa se oslanja na oba ova razvojna puta i podjednako se zanima kako za ono što ljudi rade tako i za ono što ljudi kažu.

Etnografija danas dominira sociokuluralnom antropologijom. No, mnogi savremeni sociokulturalni antropolozi su odbacili ranije modele etnografije, koji su tretirali lokalne kulture kao ograničene i izolirane. Ovi antropolozi se i dalje zanimaju za različite načine na koje ljudi u različim mjestima osjećaju i razumijevaju svoj život, mada oni često tvrde da se ovi različiti načini življenja ne mogu razumjeti jedino u lonalnom kontekstu; oni ističu da se ti načini moraju analizirati u kontekstu regionalnih, a onda i globalnih političkih i ekonomskih odnosa. Istaknuti zagovornici ovog pristupa su Arjun Appadurai, James Clifford, Jean Comaroff, John Comaroff, James Ferguson, Akhil Gupta, George Marcus, Sidney Mintz, Michael Taussig, Joan Vincent, and Eric Wolf.

U najskorije vrijeme, sociokulturalni antropolozi su se sve više počeli zanimati i za "Zapadnu" kulturu, kako u Americi tako i Evropi; najnoviji neredi i protesti useljenika u Francuskoj i u dobrom dijelu Evropske unije gotovo da vape za tim pristupom.

Također pogledajte

• Ernest Gellner
• Ekologija
• Etologija
• Lovci
• Nomadi