Peti krstaški rat

Peti krstaški rat
dio Krstaških ratova
Datum	1213–1221
Lokacija	Levant, Egipat
Ishod	Odlučna pobjeda muslimana (Ejubida)
Sukobljene strane
Krstaši: Latinsko carstvo Jerusalemsko kraljevstvo Kraljevina Kipara Seldžuci Sveto Rimsko carstvo Templari Teutonski viteški red Malteški viteški red Kraljevina Ugarska Kraljevina Francuska Papinska država Muslimani: Ejubidski sultanat Sultanat Damask Sultanat Homs Sultanat Hama Sultanat Halep Sultanat Baalbek
Komandanti
John od Brienne Bohemond IV Antiohijski Hugh I Kiparski Kaykaus I Fridrik II, car Svetog rimskog carstva Leopold VI Austrijski Al-Kamil Al-Mu'azzam Al-Mujahid Al-Muzaffar Mahmud Al-Aziz Muhammad Bahramshah
Vojne jedinice
32.000 nepoznato
Žrtve
nepoznato nepoznato

Peti krstaški rat (1213. - 1221.) je bio neuspješni pokušaj evropskih katoličkih kršćana za ponovnim preuzimanjem svetog grada Jerusalima i ostatka Svete zemlje koju je osvojila moćna ejubidska država sa centrom u Egiptu.

Papa Inocent III i njegov nasljednik papa Honorije III su organizovali sakupljanje krstaške vojske koju su predvodili kralj Andrija II od Mađarske i vojvoda Leopold VI od Austrije, i pohod na Jerusalem koji je i poslije ovog rata ostao u muslimanskim rukama. Poslije, 1218. godine, krstašima su se pridružile i njemačka vojska pod vodstvom Olivera od Kölna, i mješovite holandske, flamanske i frizijske vojske pod komandom Williama I, grofa Holandije. Kako bi osvojili grad Damiette u Egiptu, oni su sklopili savez s Seldžučkim sultanatom koji su napali Ejubide u Siriji, s ciljem rasterećenja krstaša od ratovanja na dva fronta.

Nakon zauzimanja egipatske luke na Sredozemnom moru, Damijete, krstaši su u julu 1221. godine marširali prema jugu, ka Kairu ali su bili prinuđeni na povlačenje. Noćni napadi vojske sultana Malika el-Kamila su rezultirali desetkovanjem krstaške vojske usljed čega su se kršćani morali predati. Sultan el-Kamil je pristao na sporazum kojim se garantovalo osam godina mira sa evropljanima.

Priprema pohoda

Papa Inocent III je već 1208. godine planirao pokretanje krstaškog rata kako bi uništio Ejubidsku državu i stavio pod svoju kontrolu Jerusalim. Aprila 1213. izdao je papinsku bulu Quia Maior, pozivajući sve kršćane da se pridruže novom krstaškom ratu. Uslijedila je još jedna papinska bula, Ad Liberandam, 1215. godine.

Francuska

Poruku o pozivu u krstaški rat u Francuskoj je propovijedao Robert od Courçona. Za razliku od drugih Krstaških ratova, ovom pohodu se pridružio određeni broj francuskih vitezova koji su u to vrijeme bili učesnici Katarskog krstaškog rata koji je po pozivu istog pape vođen protiv heretičke katarske sekte u južnoj Francuskoj.

1215. godine papa Inocent III sazvao je Četvrti lateranski sabor, gdje se uz između ostalih i uz prisustvo Latinskog patrijarha Jerusalema, Raoula od Merencourta, razgovaralo o oporavku Svete zemlje, kao i drugim crkvenim poslovima. Papa Inocent III je želio da bude na čelu pohoda, kao u slučaju Prvog krstaškog rata, kako bi se izbjegla greška Četvrtog krstaškog rata čije vodstvo su preuzeli Mlečani. Papa je planirao da se krstaši okupe u Brindisiju 1216. godine i spriječe trgovinu s muslimanima, kako bi se krstašima osigurali brodovi i oružje. Svakom krstašu je obećan oprost, čak i onima koji su samo finansijski pomogli krstaški rat.

Mađarska i Njemačka

Oliver od Kölna je zagovarao krstaški rat u Njemačkoj a tadašnji car Fridrik II je pokušao da se pridruži krstašima 1215. godine. Fridrik II je bio posljednji monarh koji se želio pridružiti. Kada je papa Innocent umro 1216. naslijedio ga je papa Honorije III koji je zabranio učešće u ratu Fredriku II ali je njegova vojska učestvovala u ratu predvođena kraljem Mađarske Andrijom II i vojvodom Leopoldom VI od Austrije. Andrija II je imao najveću kraljevsku vojsku u historiji krstaških ratova (20.000 vitezova i 12.000 ljudi u garnizonu).

Pohod

Sveta zemlja

Prvi koji je poveo vojsku tokom petog krstaškog rata bio je kralj Andrija II od Mađarske. On je zajedno sa svojom vojskom 23. augusta 1217. godine isplovio iz Splita. Prevezeni su od strane mletačke flote, najveće evropske flote, do Kipra gdje su stigli 9. oktobra. Dalje su otplovili do Akre, grada u tadašnjoj Palestini, gdje su se pridružili Ivanu Brienni, vladaru Jerusalemskog kraljevstva, Hughu I od Kipra i princu Bohemundu IV od Antiohije kako bi se udružiji u borbi protiv Ejubida u Siriji. Do svog povratka u Mađarsku, kralj Andrija II je ostao lider kršćanskih snaga u ovom ratu.

U oktobru 1217. lideri krstaša, templari i Teutonci su održali savjet o ratu kojim je predsjedavao kralj Andrija II.

U Jerusalimu su srušeni zidovi i utvrđenja kako bi se spriječila mogućnost da se krščani efikasno brane u slučaju da zauzmu grad. Muslimansko civilno stanovnštvo je preventivno napustilo grad kako bi se spriječilo eventualno ponavljanje krvoprolića i masovnih pogubljenja stanovništva koja su se desila tokom prvog krstaškog rata 1099. godine.

Dobro postavljena vojska Andrije II je 10. novembra 1217. porazila snage sultana Al-Adila kod mjesta Bethsaide na rijeci Jordan. Muslimanske snage su se povukle u svoja utvrđenja u gradovima. Krstaški katapulti i trebušeti nisu stigli na vrijeme pa su krstaši izvodili jalove napade na tvrđave u Libanonu i planini Tabor. Nakon toga, Andrija II je proveo neko vrijeme u prikupljanju relikvija. Početkom 1218. godine je odlučio da se vrati u Mađarsku.

U Mađarsku su se vratili februara 1218. godine a kući su se vratili i Bohemund IV i Hugh I.

Savezništvo sa Rumskim sultanatom

Kasnije, tokom 1218. godine, u Svetu zemlju stižu i Oliver od Kölna sa novom njemačkom vojskom kao i William I, grof od Holandije, sa mješovitim vojskom koja se sastojala od holandskih, flamanskih i frizijski vojnika. Sa Leopoldom i Johnom su razgovarali o napadu na Damiettu u Egiptu. Da bi ostvarili svoju nakanu, sklopili su savez s Keykavusom I, liderom iz Anadolije, koji je svojom vojskom napao Ejubide u Siriji. Time je rasteretio krstaše istovremene borbe na dva fronta usljed čega su se krstaši posvetili napadu na Damiettu.

Rat u Egiptu

U julu 1218. krstaši su otpočeli sa opsadom Damiette, i uprkos otporu nespremnog sultana Al-Adila, toranj izvan grada je osvojen od strane krstaša 25. augusta. Međutim, krstaši nisu ostvarili dalja napredovanja. Sultan Al-Adil je preminuo tokom opsade a naslijedio ga je Al-Kamil. U međuvremenu, Honorije III je poslao Pelagija Albana da predvodi krstaše u 1219. godini. Al-Kamil je pokušao da pregovara o miru s krstaša i ponudio im zamjenu Damijete za Jerusalema za Damiettu na što Pelagije nije pristao. U augustu ili septembru iste godine, Franjo Asiški je stigao u logor krstaša i započeo pregovore s Al-Kamilom. Do novembra, krstaši su opsadom iscrpili snage sultana i našli su se u prilici da zauzmu grad.

Nakon zauzimanja grada papa je 1220. godine poslao Johna Brienna da preuzme kontrolu nad gradom u njegovo ime. Pelagije to ne dopušta a John se vraća u Akru kasnije te godine. Pelagije se u međuvremenu nadao dolasku Fredericka II sa svježom vojskom i ispomoći ali kako se to nije desilo, nakon godinu dana od neaktivnosti na oba fronta (Siriji i Egiptu), John Brienne se vraća u Damiettu i s krstašima jula 1221. maršira južno prema Kairu. Ovaj marš krstaša je ometan od snaga Al-Kamila čestim napadima što je dovelo do povlačenja oko 2000 njemačkih vojnika koji su odbili da nastave napredovanje i vratili se u Damiettu.

Do tada je Al-Kamil iskoristio mogućnost i udružio se sa Ejubidima iz Sirije koji su porazili Keykavusa I. Marš krstaša prema Kairu je bio katastrofalan. Rijeka Nil se izlila iz korita i usporila njihovo napredovanje. Uz smanjenje zaliha, počelo je prisilno povlačenje krstaša, a noćni napad snaga Al-Kamila rezultirao je velikim gubicima krstaša i u konačnici predaju krstaša pod vodstvom Pelagija.

Vanjski linkovi

• Krstaški ratovi (engl.)