Sarkomera
| Sarkomerne mišićne pruge | |
|---|---|
 Sarkomera | |
| Detalji | |
| Latinski | sarcomerum |
| Dio od | Poprečnoprugasti mišić |
| Identifikatori | |
| TH | H2.00.05.0.00008 |
| FMA | 67895 |
| Anatomska terminologija | |
Sarkomera (grč σάρξ - sarks = meso + μέρος - meros = dio) je komplicirana jedinica prugastog mišićnog tkiva. To je jedinica koja se ponavlja između dvije Z linije. Skeletni mišići su sastavljene od cjevastih mišićnih ćelija (miocita zvanih mišićna vlakna ili miofibre) koje se formiraju u procesu poznatom kao miogeneza. Mišićna vlakna sadrže brojne tubularne miofibrile. Miofibrile su sastavljene od ponavljajućih sekcija sarkomera, koje se pod mikroskopom pojavljuju kao naizmjenični tamni i svijetli pojasevi. Sarkomere su sačinjene od dugih, vlaknastih proteina kao filamenata koji klize jedan pored drugog kada se mišić stegne ili opusti. Kostamera je različita komponenta koja povezuje sarkomere sa sarkolemom.
Dva važna proteina su miozin, koji formira deblju nit i aktin, koji formira tanku. Miozin ima dug, vlaknast rep i globularnu glavu, koja se veže na aktin. Glava miozina se također veže za ATP, koji je izvor energije za kretanje mišića. Miozin se može vezati za aktin samo kada su mjesta veznja na aktinu izložena ionima kalcija.
Molekule aktina vezane su za Z liniju, koja tvori granice sarkomera. Ostale trake se pojavljuju kada je sarkomera opuštena.[1]
Mišićno vlakno iz bicepsnog mišića može sadržavati 100.000 sarkomera, pod pretpostavkom da je dužina bicepsa 20 cm, a dužina sarkomere 2 mikrometra. Miofibrili ćelija glatkog mišića nisu raspoređeni u sarkomere.
Pruge
[uredi | uredi izvor]
Sarkomere su ono što daje prugasti izgled skeletnom i srčanom mišićnom tkivu ,[1] što je prvi opisao Antonie van Leeuwenhoek.[2]
- Sarkomera se definira kao segment između dvije susjedne Z-linije (ili Z-diska ili Z tijela). U elektronskim mikrografijama poprečno prugastih mišića, Z-linija (od njemačkog Zwischenscheibe = disk između pruga) pojavljuje se kao serija tamnih linija. One djeluju kao sidrište aktinskih niti.
- Okolo Z-linija je regija I-pruge (od izotropnost). I-pruga je zon tankih niti koje ne prekrivaju deblje niti (miozin).
- Nakon I-pruge, slijedi A-pruga (od anizotropnost), tako nazvana zbog svojih svojstava pod polarizirajućim mikroskopom. Traka A sadrži cijelu dužinu jednog debelog vlakna. Anizotropna pruga sadrži i debela i tanka vlakna.
- Unutar A-pruge je blijeđa regija koja se naziva H-zona (od njemačkog heller = svjetlija). Nazvani su Zbog svjetlijeg ispoljavanja pod polarizacijskim mikroskopom. H-traka je zona debelih niti i nema aktina.
- Unutar H-zone nalazi se tanka M-linija (od njemačkog Mittelscheibe = disk u sredini sarkomera) formirana od umreženih elemenata citoskeleta.
Odnos između proteina i regija sarkomera je sljedeći:
- Aktinska vlakna, tanka vlakna, su glavna komponenta I-pruga i protežu se u A-prugi.
- Miozinska vlakna, debela vlakna su bipolarna i šire se u A-prugama. Ona su unakrsno vezana u centru M-pruga.
- Gigantski protein titin (konectin) proteže se od Z-linije sarkomera, gdje se veže za sistem debelih filamenata (miozina), do M-pruge, za koje se misli da komuniciraju sa debelim vlaknima. Titin (i njegovi izoformni spojevi) najveći su pojedinačno vrlo elastični proteini koji se nalazi u prirodi. Omogućuje vezna mjesta za brojne proteine, a smatra se da ma važnu ulogu kao sarkomerno ravnalo i kao kalup za sklapanje sarkomera.
- Još jedan gigantski protein, nebulin, pretpostavlja se da se proteže duž tankih niti i cijelog I-pojasa. Slično kao i za titin, smatra se da djeluje kao molekularno ravnalo jedno za sklop tankih niti.
- Nekoliko proteina važnih za stabilnost sarkomerne strukture nalazi se u Z-liniji i u M-prugi sarkomera.
- Aktinski filamenti i molekuli titina umreženi su na Z-disku, preko Z-linije proteina alfa-aktinina.
- Proteini M-pruge miozini kao i C-protein umrežsvaju sistem debelih niti (miozini) i dio titina u M-prugama (elastični filamenti).
- M-linija veže i kreatin-kinazu, što olakšava reakciju pretvaranja ADP-a i fosfokreatina u ATP i kreatin.
- Interakcija između aktinskih i miozinskih filamenata u A-prugama sarkomera odgovorna je za kontrakciju mišića (klizni model filamenta.[1]
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ a b c Reece, Jane; Campbell, Neil (2002). Biology. San Francisco: Benjamin Cummings. ISBN 0-8053-6624-5.
- ^ Martonosi, A. N. (1. 1. 2000). "Animal electricity, Ca2+ and muscle contraction. A brief history of muscle research". Acta Biochimica Polonica. 47 (3): 493–516. ISSN 0001-527X. PMID 11310955.
