Univerzitet Yale
 | |
| latinski: Universitas Yalensis | |
| Moto | Lux et veritas (lat.) svjetlo i istina (bos.) |
|---|---|
| Osnovan | 1701. |
| Vrsta | privatni univerzitet |
| Predsjednik | Peter Salovey |
| Akademsko osoblje | 4.171 |
| Admin. osoblje | 11.128 |
| Studenti | 12.223 |
| Dodiplomci | 5.414 |
| Diplomci | 6.809 |
| Lokacija | New Haven, Connecticut, SAD |
| Udruženja | AAU AIU |
| Veb-sajt | [1] |
 | |
Univerzitet Yale je privatni, istraživački univerzitet sa sjedištem u New Havenu, američkoj saveznoj državi Connecticut. Član je Ivy league (Lige bršljana) i jedan je od najprestižnijih univerziteta u svijetu.[1][2][3][4] Osnovan je 1701. godine i treća je najstarija visokoškolska ustanova u SAD-u. Na univerzitetu je zaposleno oko 1100 profesora. Sistem biblioteka univerzitata Yale posjeduje oko 12,5 miliona jedinica. Imovina univerziteta koja uključuje i zadužbine procijenjena je na vrijednost od 20,8 milijardi dolara u 2013. godini, i po tome je drugi univerzitet u svijetu.[5] Jedan je od univerziteta osnivača Asocijacije američkih univerziteta koja je formirana 1900. godine. 51 dobitnik Nobelove nagrade je na neki način povezan sa ovim univerzitetom, bilo kao profesor, student ili osoblje univerziteta. Na Yaleu su studirale mnoge poznate ličnosti, između ostalih pet američkih predsjednika, 19 američkih sudaca Vrhovnog suda, nekoliko šefova stranih država i dr. Škola prava ovog univerziteta je najselektivnija pravna škola u SAD-u.[6]
Historija
[uredi | uredi izvor]
Prvi počeci osnivanja univerziteta sežu još od 9. oktobra 1701. godine kada je generalni sud kolonije Connecticut usvojio "akt o slobodi izgradnje koledža", u nastojanju da se stvori instituciju u kojoj bi se obrazovali budući ministri i vođe za potrebe Connecticuta. Ubrzo nakon toga, grupa od deset ministara se sastala u Branfordu, kako bi dogovorili otvaranje prve biblioteke buduće škole. Ta grupa ljudi, predvođena James Pierpontom, danas je poznata kao grupa "osnivača" univerziteta Yale.[7] Škola je prvobitno nazvana "Collegiate School" a otvorena je u domu njenog prvog rektora Abrahama Piersona,[8] u gradu Killingworth (sadašnem Clintonu). Škola je premještana prvo u Saybrook a onda i u Wethersfield da bi konačno 1718. godine premještena u New Haven gdje se univerzitet i danas nalazi. 1718. godine, po nalogu ili tadašnjeg rektora Samuela Andrewa ili guvernera kolonije Gurdona Saltonstalla, Cotton Mather je kontaktirao uspješnog privrednika iz Velsa (Elihu Yale) sa ciljem da pruži finansijsku financijsku pomoć u izgradnji nove zgrade za koledž. Na osnovu ubjeđivanja Jeremiaha Dummera, Yale, koji je bogatstvo stekao kroz trgovinu dok je živio u Indiji, je donirao devet bala robe nakon čije prodaje je skupljeno više od 560£, što je bio značajan iznos u to vrijeme. Osim toga, Yale je također donirao i 417 knjiga i portret kralja Georgea I. Cotton Mather je u znak zahvalnosti dobročinitelju škole predložio da škola promijeniti ime u Yale College, te su se nadali da će se time povećati šansa za još jednu veliku donaciju za koledž ili za njegovu zaostavštinu. U vrijeme promjene naziva škole, Elihu Yale je bio odsutan na putu u Indiju sa kojeg se više nikada nije vratio.
Kao jedini koledž u to doba u Connecticutu, na Yaleu su se obrazovali uglavnom sinovi tadašnje elite. Tokom tog perioda, Univerzitet Harvard je bio karakterističan po stabilnosti i zrelosti svojih studenata dok je na drugoj strani Yale bio poznat po mladosti i revnosti.[9] Zbog naglaska na klasičnom, došlo je formiranja niza privatnih studentskih društava, čiji se član moglo postati samo po pozivu. Društva su nastala prije svega kao forumi za diskusije o stipendijama, književnosti i politici. Prve takve organizacije koje su raspravljale o društvu su bile: Crotonia iz 1738. godine, Linonia iz 1753. godine i Braća u jedinstvu iz 1768. godine.[10]
Kampus
[uredi | uredi izvor]
Centralni kampus Univerziteta Yale se nalazi u centru New Havena i zauzima površinu od 1,1 km2. Dodatnih 2,0 km2 površine uključuje i golf teren za obuku i park prirode koji se nalazi u ruralnom Connecticutu i Horse Islandu.
Univerzitetski kampus je u velikoj mjeri poznat po građevinama izgrađenim u u Collegiate gotičkom stilu,[11] kao po i nekoliko kultnih modernih građevina kao što su: Umjetnička galerija,[12] Centar za britansku umjetnost, zgrada umjetnosti i arhitekture i dr. Unutar kampusa se nalaze i mnoge, pažnje vrijedne palate iz 19. vijeka smještene duž Hillhouse avenije, za koju je Charles Dickens prilikom svog posjeta SAD-u 1840. godine rekao da je najljepša ulica u Americi. Najstarija zgrada u kampusu je dvorana Connecticut, izgrađena 1750. godine u džordžijanskom stilu. U istom stilu su i zgrade Timothy Dwight koledža, Pierson koledža i Davenport koledža podignute u periodu između 1929. i 1933. godine.
Značajnije nerezidencijalne građevine i znamenitosti kampusa su: Beinecke biblioteka rijetkih knjiga, Toranj Harkness, Kapela Battell, Osbornove memorijalne laboratorije, Payne Whitneyova gimnastička dvorana, Peabody muzej prirodne historije, Sterlingova medicinska sala, Sterlingova memorijalna biblioteka, Centar za britansku umjetnost, Umjetnička galerija i dr.
Članice univerziteta
[uredi | uredi izvor]Univerzitet Yale se trenutno sastoji od 15 akademskih škola koje pružaju veliki izbor studijskih programa i jednog instituta. Članice univerziteta se mogu podijeliti na glavne akademske komponente a to su: Yale koledž (dodiplomski program), Fakultet za nauku i umjetnost, i stručne škole. Članice univerziteta su (sa godinom osnivanja):
- Yale koledž
- Fakultet za nauku i umjetnost (1847.)
- Škola struke
- Arhitektonski fakultet
- Fakultet za umjetnost
- Bogoslovni fakultet (1822.)
- Fakultet za dramu (1955.)
- Fakultet inženjerstva i primjenjenih nauka
- Fakultet šumarstva i ekologije (1901.)
- Pravni fakultet (1843.)
- Fakultet za menadžment (1976.)
- Medicinski fakultet (1810.)
- Muzička akademija (1894.)
- Škola za njegu (1923.)
- Škola javnog zdravstva (1915.)
- Institut duhovne muzike
Poznati diplomanti
[uredi | uredi izvor]Među mnogim poznatim ličnostima koji su studirali na ovom prestižnom univerzitetu izdvajaju se:
- William Howard Taft - 27. američki predsjednik
- Gerald Ford - 38. američki predsjednik
- George H. W. Bush - 41. američki predsjednik
- Bill Clinton - 42. američki predsjednik
- George W. Bush - 43. američki predsjednik
- John Kerry, Hillary Rodham Clinton, Cyrus Vance i Dean Acheson - američki državni sekretari
- Victoria Bernadotte, Rostislav Romanov i Akiiki Hosea Nyabongo - pripadnici kraljevskih porodica
- Ernesto Zedillo - meksički predsjednik
- Karl Carstens - njemački predsjednik
- José Paciano Laurel - predsjednik Filipina
- Tansu Çiller - turska premijerka
- Mario Monti - italijanski premijer
- Samuel F. B. Morse i Eli Whitney - izumitelji
- Paul Newman, Meryl Streep, Sigourney Weaver i Jodie Foster - glumci
References
[uredi | uredi izvor]- ^ Euronews (25. april 2011. godine). "Special Reports - Learning World: Prestigious Universities".
- ^ Karabel, Jerome (2005). The Chosen: The Hidden History of Admission and Exclusion at Harvard, Yale, and Princeton. Houghton Mifflin. str. 18–19. ISBN 061877355X.
- ^ Kaminer, Ariel (2. juli 2013. godine). "In Case of Big Yale v. Tiny Yale, Victor Kept the Name". The New York Times. "Reputacija Univerziteta Yale kao prestižnog i elitnog univerziteta ne samo u SAD-u već i u cijelom svijetu"
- ^ Newport, Frank. "Harvard Number One University in Eyes of Public Stanford and Yale in second place". Gallup.
- ^ As of September 25, 2013. "Yale beats Harvard on endowment returns".
- ^ "2009 Raw Data Law School Rankings: Acceptance Rate (Ascending)". Internet Legal Research Group. Pristupljeno 29. 4. 2012.
- ^ The Harvard Crimson
- ^ Iako je bio rektor, Abraham Pierson je danas poznat kao prvi predsjednik Univerziteta Yale
- ^ Kathryn McDaniel. Moore, "The War with the Tutors: Student-faculty Conflict at Harvard and Yale, 1745–1771," History of Education Quarterly 1978 18(2): 115–127,
- ^ Nijedno od ovih društava se nije održalo do danas. U znak na ta društva, neka današnja društva nose te nazive kao što je Braća u jedinstvu sa Branford koledža.
- ^ Assorted pictures of Yale's campus.
- ^ "About the Yale Art Gallery". Arhivirano s originala, 8. 4. 2007. Pristupljeno 12. 11. 2013.
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]
