Азербайджан
| Бүгэдэ Найрамдаха Азербайджан Улас Azərbaycan Respublikası (азербайжанаар)
| ||||||
|
||||||
| Түрын дуулалай нэрэ: азе. "Azərbaycan marşı" → «Азербайджанай марш» |
||||||
.png) Азербайджанай байгаа газар
|
||||||
| Ниислэл |  Баку |
|||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Албан хэлэн | Азербайджан хэлэн | |||||
| Арад түмэн | 91.6% - Азербайджан үндэһэтэн 2.2% - Лезги яһатан 1.8% - Ород үндэһэтэн 1.1% - Армени үндэһэтэн 3.3% - бусад арад түмэн |
|||||
| Түрэ засаг | Бүгэдэ найрамдаха засагтай арадшалал | |||||
| - | Юрэнхылэгшэ | Ильхам Алиев | ||||
| - | Юрэнхы сайд | Артур Расизаде | ||||
| Уласай хурал | Милли Мажлис → «Үндэһэнэй Хурал» |
|||||
| Түүхэ | ||||||
| - | 1135 он | Атабегай улас байгуулга | ||||
| - | 1920-04-28 | ЗСБН Азербайджан улас байгуулагдаһан | ||||
| - | 1991-10-18 | Зүблэлтэ Холбооһоо сүлөөрэлгэ | ||||
| Дэбиcхэр газар | ||||||
| - | Бүхэлидөө | 86,600 км2 | ||||
| - | Уһанай процент (%) | 1.6 % | ||||
| Хүн зон | ||||||
| - | Тоосоо (2011) | 9,165,000[1] (95) | ||||
| - | Хүн зоной нягтарал | 105.8 хүн/км2 | ||||
| ДНБ (ХАШТ) | 2011 оной тоосоо | |||||
| - | Бүгэдэ | $94.318 тэрбум[2] | ||||
| - | Нэгэ хүндэ | $10,340[2] | ||||
| ДНБ (Нэрлэһэн) | 2011 оной тоосоо | |||||
| - | Бүгэдэ | $72.189 тэрбум[2] | ||||
| - | Нэгэ хүндэ | $7,914[2] | ||||
| ОТББЭ (2001) | 36.5[3] (дундажа) | |||||
| ХХИ (2010) |  0.713[4] (һайн) (67) |
|||||
| Мүнгэн тэмдэгтэ | [[Азербайжанай манат]] (AZN) | |||||
| Сагай бүһэ | Азербайжаны саг (НЗНЦ+4) | |||||
| - | Зунай саг | (НЗНЦ+5) | ||||
| Интернет домэйн | .az | |||||
| Телефоной код | +994 | |||||
Азербайджан (ᠠᠽᠸᠷᠪᠠᠶᠢᠵᠠᠨ; азербайджан: Azərbaycan) — Каспиин тэнгисэй эрьеын, Кавказай гэхэ тодотголтой бүрин эрхэтэ улас Азиин орон. Албан ёһоор Бүгэдэ Найрамдаха Азербайджан Улас (азербайджан: Azərbaycan Respublikası) гэнэ. Угиинь Баруун Азиинхи[5], арай өөрөөр бодобол Зүүн Европоынхи гэжэ баһа хэлэжэ болоно.[6][7] Яг Азербайджан, өөртөө засах Нахчыван гэхэ хоёр салангид газартай. Энэ хоёрыг Армены нутаг зааглаж байдаг. Яг Азербайджаниинь Армени (566 км), Гүрж (322 км), ОХУ (Дагестанаар, 284 км), Иран (432 км) дүрбэн уластай, Нахчиваниинь Иран, Армени, үлэ ялиг зайгаар (9 км) Турктай тус тус хилэ залгана. Яг Азербайджан зүүншэ Каспи (эрьеын утань 713 км) хүрэдэг.
Азербайджанда Кавказай уулархаг газар, Каспиин тэнгисэй нама доро газар, энэ хоёрын дундаха тэгшэ тала газар гэһэн гурбан янза байса ажаглагдадаг. Оростой хилэлхэ зурбаһанаа байха Ехэ Кавказай нюруунай Базардүзү уула (4,466 м) хамагай үндэр, эсэргээр Каспиин тэнгисэй эрьедэ (-28 м) хамагай набтар сэг байна гэжэ тоосоолбо.
Бүхэлдээ 86,600 км² (дэлхэйдэ 113-р томо) нютагтай Азербайджанда 2011 ондо 9.1 сая (дэлхэйдэ 89-р олон) хүн ажа түрэн һуужа байна.[1] Энэнь нэгэжэ км²-т 105.8 хүн (дэлхэйдэ 103-р шигүү) оногдожо байна гэһэн үгэ. 2009 оной байдалаар хүн зоной олонхи 91.6%-иие Азербайджан үндэһэтэн бүрдүүлжэ байна.[8] Тэдэ Түрэг һалбариин Огуз бүлэгэй хэлэн яряатай болохоор Турк, Туркментэй арай ойро хамаатан болодог.
Газарзүй
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]Азербайжанынь дарааха улсуудтай хил залгана (сагай зүүнэй эсрэгээр, баруун-хойто зүгhөө зүүн-үмэнэдэ зүг рүү): Оросой холбоото улас.
Хотонууд
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]Ниислэл хото — Баку. Нэгэдэмэл түрын байгууламжатай Азербайджан уласай нютаг дэбисхэр үндэһэн 59 аймаг (rayon, «район»), эдэгээр аймагһаа гадуур 10 хото (şəhər) болон салангид оршоһон Нахчыван орон гээд нэрэ бүхы 70 нютагһаа бүрдэнэ. Саашалбал аймагууд дотороо 2698 һуурин газар (bələdiyyə), хотууд дотороо дүүргэ (şəhər rayon) болож хубаагддаг. Харамһалтайнь Уулын-Карабах 12 нютагай абаад тусгаарлашахаһан.
| Буряад нэрэ |
Азербайджан нэрэ |
хун ама мян. хун. (2011) |
Хото | Комм. |
|---|---|---|---|---|
| Агдам | Ağdam | … | 1741 | Нагорно-Карабахская Республика — Акна |
| Агдере | Ağdərə | … | 1985 | Нагорно-Карабахская Республика — Мардакерт |
| Агдаш | Ağdaş | 29,4 | XVI век | |
| Агджабеди | Ağcabədi | 39,2 | 1962 | |
| Аджигабул | Hacıqabul | 25,5 | 1938 | 1991 — Кази-Магомед |
| Акстафа | Ağstafa | 12,4 | 1941 | |
| Астара | Astara | 16,7 | 1945 | |
| Ахсу | Ağsu | 20,1 | 1967 | |
| Баку | Bakı | 2092,4[9] | III век | Ниислэл хото |
| Барда | Bərdə | 38,1 | 1948 | |
| Бейлаган | Beyləqan | 15,4 | 1966 | 1989 — Ждановск |
| Белоканы | Balakən | 9,4 | 1968 | |
| Билясувар | Biləsuvar | 20,6 | 1966 | 1991 — Пушкино |
| Габала | Qəbələ | 12,6 | 1973 | 1991 — Куткашен |
| Геокчай | Göyçay | 35,9 | 1916 | |
| Геранбой | Goranboy | 6,8 | 1966 | 1991 — Касум-Исмаилов |
| Гёйгёль | Göygöl | 17,5 | 1938 | До 1938 — Еленендорф 1938—2008 — Ханлар |
| Гёйтепе | Göytəpə | 13,9 | 1967 | До 1992 — Пришиб |
| Гобустан | Qobustan | 7,9 | 2008 | |
| Горадиз | Horadiz | 7,1 | 2007 | |
| Гянджа | Gəncə | 315,9 | VII век | В 1804—1918 — Елисаветполь 1935—1989 — Кировабад |
| Далимамедли | Dəliməmmədli | 5,1 | 1991 | |
| Дашкесан | Daşkəsən | 10,7 | 1948 | |
| Джалилабад | Cəlilabad | 43,0 | 1952 | До 1967 — Астрахан-Базар |
| Джебраил | Cəbrayıl | … | 1980 | Нагорно-Карабахская Республика — Джракан |
| Джульфа | Culfa | 12,3 | 1948 | |
| Евлах | Yevlax | 58,3 | 1938 | |
| Закаталы | Zaqatala | 20,9 | 1840 | |
| Зангелан | Zəngilan | … | 1967 | Нагорно-Карабахская Республика — Ковсакан |
| Зардоб | Zərdab | 10,4 | 1968 | |
| Имишли | İmişli | 33,0 | 1960 | |
| Исмаиллы | İsmayıllı | 15,2 | 1967 | |
| Казах | Qazax | 21,0 | 1909 | 1939—1959 — Новая Акстафа |
| Кахи | Qax | 12,5 | 1967 | |
| Кедабек | Gədəbəy | 10,6 | 1990 | |
| Кельбаджар | Kəlbəcər | … | 1980 | Нагорно-Карабахская Республика — Карвачар |
| Куба | Quba | 23,9 | XVIII век | |
| Кубатлы | Qubadlı | … | 1990 | Нагорно-Карабахская Республика — Санасар |
| Кусары | Qusar | 16,8 | 1938 | |
| Кюрдамир | Kürdəmir | 18,2 | 1938 | |
| Лачин | Laçın | … | 1923 | Нагорно-Карабахская Республика — Бердзор 1926 — Абдаляр |
| Ленкорань | Lənkəran | 50,5 | XVIII век | |
| Лерик | Lerik | 7,5 | 2008 | |
| Лиман | Liman | 10,8 | 1971 | 1999 — Порт-Ильич |
| Масаллы | Masallı | 9,2 | 1960 | |
| Мингечаур | Mingəçevir | 97,8 | 1948 | |
| Нафталан | Naftalan | 7,9 | 1967 | |
| Нахичевань | Naxçıvan | 72,7 | IV век | |
| Нефтечала | Neftçala | 20,8 | 1959 | |
| Огуз | Oğuz | 7,0 | 1968 | 1991 — Варташен |
| Ордубад | Ordubad | 10,2 | XII век | |
| Саатлы | Saatlı | 17,8 | 1971 | |
| Сабирабад | Sabirabad | 28,6 | 1935 | 1931 — Петропавловка |
| Сальяны | Salyan | 36,7 | 1916 | |
| Самух | Samux | 9,1 | 2008 | 2008 — Набиагалы |
| Сиазань | Siyəzən | 24,1 | 1954 | 1954 — Кызыл-Бурун |
| Сумгаит | Sumqayıt | 280,9 | 1949 | |
| Тауз | Tovuz | 13,6 | 1947 | 1930— Траубенфельд |
| Тертер | Tərtər | 19,7 | 1949 | 1949—1991 — Мир-Башир |
| Уджары | Ucar | 17,0 | 1941 | |
| Физули | Füzuli | … | 1827 | Нагорно-Карабахская Республика — Варанда 1959 — Карягино |
| Ханкенди | Xankəndi | … | 1923 | Нагорно-Карабахская Республика — Степанакерт |
| Хачмас | Xaçmaz | 39,5 | 1938 | |
| Ходжавенд | Xocavənd | … | 1985 | Нагорно-Карабахская Республика — Мартуни |
| Ходжалы | Xocalı | … | 1990 | Нагорно-Карабахская Республика — Иванян |
| Худат | Xudat | 15,7 | 1950 | |
| Хызы | Xızı | 1,3 | 2008 | |
| Хырдалан | Xırdalan | 92,7 | 2006 | |
| Шабран | Şabran | 23,0 | 1961 | 2010 — Дивичи |
| Шамкир | Şəmkir | 38,5 | 1944 | 1991 — Шамхор |
| Шарур | Şərur | 6,7 | 1981 | 1991 — Ильичёвск |
| Шахбуз | Şahbuz | 3,1 | 2007 | |
| Шеки | Şəki | 63,5 | 1840 | 1968 — Нуха |
| Шемаха | Şamaxı | 36,3 | VI век | |
| Ширван | Şirvan | 73,9 | 1954 | 1954 — Зубовка 1954—2008 — Али-Байрамлы |
| Шуша | Şuşa | … | 1752 | Нагорно-Карабахская Республика — Шуши |
| Ярдымлы | Yardımlı | 6,7 | 2008 |
Арадшалал
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]Уласууд
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]Яһатанууд
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]Мүн үзэхэ
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]- Ород хэлэн
- Ородууд
- Оросой холбоото уласай холбооной тойрогууд
- Оросой холбоото уласай нютаг можоэнүүд
Зүүлтэ
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]- ↑ 1,0 1,1 11 July – The International Population Day, The demographic situation in Azerbaijan, The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan, 11 July 2011, retrieved 12 July 2011
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Azerbaijan:Report for Selected Countries and Subjects. International Monetary Fund. April 12, 2011 үдэртэ хандаһан.
- ↑ Distribution of family income – Gini index. The World Factbook. CIA. the original on May 13, 2009 үдэрһөө архивлагдаһан. September 1, 2009 үдэртэ хандаһан.
- ↑ Human Development Report 2010. United Nations (2010). 4 November 2010 үдэртэ хандаһан.
- ↑ UN. UN classification of world regions. the original on 2010-04-17 үдэрһөө архивлагдаһан. 2012-04-18 үдэртэ хандаһан.
- ↑ Definition of AZERBAIJAN. the original on 2012-05-25 үдэрһөө архивлагдаһан. 2012-04-18 үдэртэ хандаһан. “independent country W Asia & SE Europe bordering on Caspian Sea”
- ↑ CIA. AZERBAIJAN. the original on 2009-06-10 үдэрһөө архивлагдаһан. 2012-04-18 үдэртэ хандаһан. “Southwestern Asia, bordering the Caspian Sea, between Iran and Russia, with a small European portion north of the Caucasus range”
- ↑ The State Statistical Committee of the Azerbaijan Republic, The ethnic composition of the population according to the 2009 census.
- ↑ В том числе собственно Баку, без подчинённых посёлков — 1166,9 тыс. чел. (2011)
Холбооһон
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
Энэ хуудаһан Азербайжан гэһэн Викимедиа сангай ангилал холбооһотой.
- Сайт об Азербайджане
- Официальные сайты органов власти и организаций Азербайджана
- История Азербайджана
- CIA World Factbook Архивировалһан 10 зургаа һара 2009 оной. (англ)
- Заповедники Азербайджана
- История национальной валюты Азербайджана. Материалы, подготовленные Президентской библиотекой Управления делами Президента Азербайджанской Республики
- Ордена и медали Азербайджана. Материалы, подготовленные Президентской библиотекой Управления делами Президента Азербайджанской Республики
- Стенли Эскудейро: «Азербайджан должен стать важным игроком на международном рынке» Архивировалһан 12 юһэ һара 2011 оной.
- Министр молодёжи и спорта Азербайджана Азад Рагимов: «Мы докажем всему миру, что Азербайджан — страна спорта!» Архивировалһан 12 юһэ һара 2011 оной.
Азиин уласууд | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Тусгаар уласууд | Афганистан • Армени • Азербайджан • Бахрейн • Бангладеш • Бутан • Бруней • Камбоджа • Хитад • Кипр • Зүүн Тимор • Египет • Гүржи • Энэдхэг • Индонези • Иран • Ирак • Израиль • Япон • Йордан • Казахстан • Хойто Солонгос • Өмнөд Солонгос • Кувейт • Кыргызстан • Лаос • Ливан • Малайзи • Мальдива • Монгол • Мьянма • Балба • Оман • Пакистан • Филиппина • Катар • Орос • Саудай Арави • Сингапур • Шри Ланка • Сири • Таджикистан • Тайланд • Турк • Туркменистан • Арабай Нэгэдэһэн Эмиртэ Улас • Узбекистан • Вьетнам • Йемен | .svg) | |||||
| Бүрин эрхэгүй | |||||||
Хамааралтай ба тусхай захиргаанай бүһэ |
| ||||||
| Европо | ||
 | Австри · Азербайджан · Албани · Андорра · Беларусь · Бельги · Болгари · Босни ба Герцеговина · Ватикан · Германи · Греци · Гүржи · Дани · Ирланд · Исланд · Испани · Итали · Казахстан · Кипр · Оросой холбоото улас · Латви · Литва · Лихтенштейн · Люксембург · Мальта · Молдави · Монако · Нидерланд · Норвеги · Нэгэдэһэн Хаанта Улас · Польшо · Португал · Румыни · Сан-Марино · Серби · Словак · Словен · Турк · Унгар · Украина · Финланд · Франци · Хойто Македони · Хорвати · Черногори · Чехи · Швейцари · Швеци · Эстони | |
|
Энэ богони үгүүлэлые утадхажа болоно. Энэниие дэлгэрэнгы болгожо Википеэдидэ туһалаарай. |