Уралиг

Зүүн дээдэ буланһаа сагай зүүнэй дахуу: Винсент ван Гогой өөрын хүрэг, Африкын Чоквэ-баримал, Сандро Боттичеллиин Венерын түрэлгэ, Японой шиза арсалан.

Уралиг (ᠤᠷᠠᠯᠢᠭ) — үнэн байдалые уран һайханай аргаар дүрсэлэн гаргаһан бүтээл юм.

Уралигынь мэдрэмжэ гү, али сэдьхэл хүдэлэлые хүндэхэ байдалаар элементүүдые зорюудаар байралуулха ябаса гү, али бүтээгдэхүүн юм. Эндэ хүнэй түрэл бүриин үйлэ ажаллалга, бүтээл, элирхылэлэй хэлбэри, энэнэй дотор хүгжэм, уран зохёол, кино, уран баримал, уран зураг гэхэ мэтэ багтаадаг. Уралигай удхые философиин нэгэн һалбари ухаан болохо гоо зүйгөөр шудалдаг.

Уралигай тодорхойлолто, үнэлгэ XX зуунай эхинһээ илангаяа түбэгтэй боложо ерэһэн. Рихард Воллхайм гурбан хандалгые илган тодорхойлһон.

Нэрэ

Монголшууд эртэ сагһаа «уран һайхан» гэһэн хэлэлсээр ерэһэниинь уранаар бүтээн туурбижа һайханиие согсолоон бүтээхэ, уран һайхан зүйлээр нюдэнгөө баясхажа, һонороо мялаан, һэрэжэ мэдэржэ, табан мэдэрхыгээрээ гоо зүйн таашаал хүртэхэ үйлые бүхэлдэнь элирхылһэн удхатай. Харин оршон үедэ энэниие бидэ уралиг гэжэ нэрлэдэг. Уралиг гэдэгынь угтаа монгол хэлэнэй «ура» гэһэн изагуурта «-лиг» дагабариие залгажа үүсхэһэн ура түгэс гэһэн удха бүхы «уралиг» гэһэн үгэ болонхой. Яг лэ тэнгэрилиг, һүрэлиг гэдэгтэй агаар нэгэ.

Ном зохёол

• Артур Данто, The Abuse of Beauty: Aesthetics and the Concept of Art. 2003
• Dana Arnold and Margaret Iverson (eds.) Art and Thought. Oxford: Basil Blackwell, 2003.
• Michael Ann Holly and Keith Moxey (eds.) Art History and Visual Studies. Yale University Press, 2002.
• John Whitehead. Grasping for the Wind. 2001
• Noel Carroll, Theories of Art Today. 2000
• Evelyn Hatcher, ed. Art as Culture: An Introduction to the Anthropology of Art. 1999
• Catherine de Zegher (ed.). Inside the Visible. MIT Press, 1996.
• Nina, Felshin, ed. But is it Art? 1995
• Stephen Davies, Definitions of Art. 1991
• Oscar Wilde, "Intentions".
• Jean Robertson and Craig McDaniel, "Themes of Contemporary Art, Visual Art after 1980." 2005

Мүн үзэхэ

• Энэ хуудаһан Уралиг гэһэн Викимедиа сангай ангилал холбооһотой.
• Augros, Robert M., Stanciu, George N., The New Story of Science: mind and the universe, Lake Bluff, Ill.: Regnery Gateway, c1984. ISBN 0-89526-833-7 (this book has significant material on Art and Science)
• Рихард Воллхайм, Урлаг ба түүний объектууд
• Карл Юнг, Хүн ба түүний бэлгэдлүүд
• Бэнэдэтто Крос, Гоо зүй илэрхийлэл ба ерөнхий хэл шинжлэлийн ухаан болох нь, 1902
• Владислав Татаркевич, Зургаан үзэл санааны түүх: Гоо зүйн эссе, 1980.
• Лев Толстой, Урлаг гэж юу вэ?, 1897

Холбооһон

• Art and Play from the Dictionary of the History of ideas Архивировалһан 31 долоо һара 2011 оной.
• In-depth directory of art Архивировалһан 6 гурба һара 2016 оной.
• Art and Artist Files in the Smithsonian Libraries Collection (2005) Smithsonian Digital Libraries
• Visual Arts Data Service (VADS) Архивировалһан 27 таба һара 2010 оной. - online collections from UK museums, galleries, universities
• Artforum magazine - online art reviews - also previews of upcoming exhibitions
• Article on the meaning of Art in Ancient India on the website of Frontline