Italya
| Italya (Itàlia) | |||
| Repubblica Italiana, Italija, Il Bel Paese, Itâglia, Étalie, Italiya, Itałia | |||
| Nasod | |||
 | |||
|
|||
| Opisyal nga ngaran: Italia | |||
| Nasod |  Italya
| ||
|---|---|---|---|
| Gitas-on | 673 m (2,208 ft) | ||
| Tiganos | 42°50′00″N 12°50′00″E / 42.83333°N 12.83333°E | ||
| Capital | Roma | ||
| Area | 301,338.00 km2 (116,347 sq mi) | ||
| Population | 60,507,590 (2017-30-06) [1] | ||
| Density | 201 / km2 (521 / sq mi) | ||
| Leader | Giorgia Meloni | ||
| Timezone | CET (UTC+1) | ||
| - summer (DST) | CEST (UTC+2) | ||
| GeoNames | 3175395 | ||
 | |||
Ang Italya (Initalyano: Italia, opisyal: Republikang Italyano; Initalyano: Repubblica Italiana) nasod nga nahimutang sa Habagatang Uropa. Ginsakopan niya ang kawalogan sa Suba sa Po, ang daklawis sa Italya ug ang duha sa dagkong isla sa Dagat Mediteranyo, ang Sicilia ug ang Sardinia. Ang mga Italyano mosangpit usab sa nasod nga lo Stivale ("ang Bota", tungod sa iyang daw-bota nga itśura), il Bel Paese ("ang Maanyag nga Nasod") o la Penisola ("ang Daklawis"). Ang Italya giutlanan sa amihanan sa mga nasod sa Pransiya, Nasod nga Swiss, Austriya ug Slovenia. Ang mga nagkinaugalingnong estado sa San Marino ug Dakbayan nga Vaticano mga enclave sa teritoryong Italyanhon, samtang ang Campione d'Italia usa ka exclave sa Italya nga napalibotan sa Yuta sa mga Swiss.
Ang Italya puloy-anan sa mga kulturang Uropeyo sama sa mga Etruskanhon, Griyego, ug Romanhon. Ang iyang ulohan ang Roma ang mipasiuna sa pundasyon sa pangatlingban nga Kasadpanon, ug usa ka importanteng makasaysayanon nga dakbayang global, ilabi na nga mao niy sentro sa karaang Imperyong Romanhon ug sa Simbahang Katoliko. Ang uban pang mga dakbayan nga ilado mao ang Venecia, Milano ug Neapoli. Kapin sa 3,000 ka tuig nga natilawan sa mga Italyanhon ang mga pagdayo ug pagsakop sa mga tribong Alemanhon, Keltikhon, Frankohanon, Lombard, Griyegong Bizantinhon, Saracen ug Normahanon sa panahon nga Medyibal; gisundan sa Renasans, kanus-a nahitabo ang mga Gubat nga Italyanhon ug ang mga dakbayang-estado niini nailhan sa mga kulturanhon ug siyentipiko nga kontribusyon.
Paghuman sa Renasans, nabahinbahin ang Italya sa nagkalain-laing mga nagkinaugalingnong estado ug permeng gisakop sa mga langyaw niadtong wala pa mahiusa ang Italya. Ang pagkahiusa sa Italya mipahimo ug mipahimsog niini isip usa ka nagkinaugalingon nga nasod-estado (sa tuig 1861). Gubot perme sa panahon sa monarkiya sa Italya ug sa duha ka gyerang tibuok-kalibotanhon, nabalik lang ang kalinaw ug kalamboan sa pagmugna sa Republikang Italyano niadtong Hunyo, 1946.
Sa karon, ang Italya usa ka nasod nga asensado. Kini ang ika-7 nga taas og GDP ug ika-17 nga taas sa Human Development Index (Barahan sa Kaugmad sa Tawo). Miyembro kini sa G8 ug usa sa orihinal nga miyembro sa Paghiusang Uropenhon. Sugod sa Enero 1, 2007, usa ang Italya sa milangkob isip di-permanenteng miyembro sa Konsehong Pangseguridad sa HN. Ang mga lungsoranon sa Italya gitawag og Italyano ug ang pinulongan nila Initalyano(Italiani, o sa pangbabalak Italici).
Adunay 104,000 ka Pilipinhon nga nanarbaho ug nanimuyo sa Italya.
Administratiba nga pagbahin-bahin
[usba | usba ang wikitext]Ang Italy nabahin ngadto sa kawhaan (20) ka rehihyon (regioni, kon usa regione). Lima kining mga rehiyon dunay espesyal nga status og awtonomiya nga nagatugot kanila og paghimong balaod mahitungod sa ilang mga lokal nga butang; kini gibutangan og asterisko (*) diha sa talaan sa ubos. Ang nasod gibahin usab ngadtosa 109 ka lalawigan (province) ug 8,101 ka mga lungsod (comuni).
| Rehiyon | Ulohan | Langyab (km²) | Katawhan |
|---|---|---|---|
| Abruzzo | L'Aquila | 10,794 | 1,324,000 |
| Walog sa Aosta* | Aosta | 3,263 | 126,000 |
| Apulia | Bari | 19,362 | 4,076,000 |
| Basilicata | Potenza | 9,992 | 591,000 |
| Calabria | Catanzaro | 15,080 | 2,007,000 |
| Campania | Napoli | 13,595 | 5,811,000 |
| Emilia-Romagna | Bologna | 22,124 | 4,276,000 |
| Friuli-Venezia Giulia* | Trieste | 7,855 | 1,222,000 |
| Lazio | Roma | 17,207 | 5,561,000 |
| Liguria | Genova | 5,421 | 1,610,000 |
| Lombardia | Milano | 23,861 | 9,642,000 |
| Marche | Ancona | 9,694 | 1,553,000 |
| Molise | Campobasso | 4,438 | 320,000 |
| Piemonte | Torino | 25,399 | 4,401,000 |
| Sardegna* | Cagliari | 24,090 | 1,666,000 |
| Sicilia* | Palermo | 25,708 | 5,030,000 |
| Toscana | Firenze | 22,997 | 3,677,000 |
| Trentino-Alto Adige* | Trento | 13,607 | 1,007,000 |
| Umbria | Perugia | 8,456 | 884,000 |
| Veneto | Venecia | 18,391 | 4,832,000 |
Mga sumpay sa gawas
[usba | usba ang wikitext]- Associazione Pinoy
- Italo-Philippine Chamber of Commerce Archived 2014-01-11 at the Wayback Machine
Ang mga gi basihan niini
[usba | usba ang wikitext]- ↑ Repubblica Italiana sa Geonames.org (cc-by); post updated 2016-02-02; database download sa 2016-08-15
| Mga sakop sa G8 |
|
|---|---|
| Dugang nga representante | |
| G8+5 | |
| Tan-awa usab | |
