Mallaen
- Erthygl am y cwmwd yw hon. Am y bryn gweler Mynydd Mallaen.
Cwmwd canoloesol yn gorwedd yn y Cantref Mawr yn Ystrad Tywi, de-orllewin Cymru, oedd Mallaen. Roedd yn rhan o deyrnas Deheubarth ac yn ddiweddarach daeth yn rhan o Sir Gaerfyrddin.
Gorweddai cwmwd Mallaen yn rhan ogledd-ddwyreiniol y Cantref Mawr, ar y ffin rhwng y cantref hwnnw â theyrnas Ceredigion a'r Cantref Bychan. Ffiniai â chymydau Caeo a Maenor Deilo yn y Cantref Mawr, â chantref Pennardd i'r gogledd yng Ngheredigion, ac â chwmwd Hirfryn a rhan o Gwmwd Perfedd i'r dwyrain a'r de yn y Cantref Bychan.
Gorweddai ar lan orllewinol Afon Teifi ac roedd yn cynnwys y bryniau isel yng ngogledd Sir Gaerfyrddin heddiw sy'n ymdoddi i fryniau uwch Elerydd.
