Abercastell
Math | pentrefan |
---|---|
Daearyddiaeth | |
Sir | Sir Benfro |
Gwlad | Cymru |
Cyfesurynnau | 51.9579°N 5.1227°W |
Cod OS | SM854334 |
Gwleidyddiaeth | |
AS/au Cymru | Paul Davies (Ceidwadwyr) |
AS/au y DU | Stephen Crabb (Ceidwadwr) |
Pentref bychan yng nghymuned Mathri, Sir Benfro, Cymru, yw Abercastell[1] (Saesneg: Abercastle).[2] Saif ar yr arfordir ym mae Cwm Badau hanner ffordd rhwng Tyddewi ac Abergwaun.
Dim ond ychydig o dai sydd yno heddiw, ond roedd yn harbwr bach digon prysur ym 1566. Yn ôl yr hynafiaethydd Richard Fenton, hwyliai llongau bach yn ôl ac ymlaen rhwng Abercastell a Bryste ddechrau'r bedwaredd ganrif ar bymtheg, yn cludo menyn ac ŷd ar eu ffordd allan ac yn cludo nwyddau cyffredinol ar eu ffordd yn ôl. Yn ddiweddarach ceirch a allforid a glo carreg (anthracite) a fewnforid. Llosgid calch yn yr hen odyn sydd i'w weld yn yr harbwr o hyd.
Hanner milltir o'r pentref mae Carreg Samson, un o'r cromlechi gorau yng Nghymru. Dywedir fod bys Samson wedi'i gladdu ar Ynys-y-castell ger yr harbwr.
Ar 15 Mehefin 1876 glaniodd Alfred Johnson yn Abercastell yn ei gwch ugain troedfedd y Centennial ar ôl hwylio ar ei ben ei hun yr holl ffordd dros Fôr yr Iwerydd, y dyn cyntaf i gyflawni'r gamp honno.
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ "Rhestr o Enwau Lleoedd Safonol Cymru". Llywodraeth Cymru. 14 Hydref 2021.
- ↑ British Place Names; adalwyd 10 Tachwedd 2021
Dinas
Tyddewi
Trefi
Aberdaugleddau · Arberth · Abergwaun · Cilgerran · Dinbych-y-pysgod · Doc Penfro · Hwlffordd · Neyland · Penfro · Wdig
Pentrefi
Aber-bach · Abercastell · Abercuch · Abereiddi · Aberllydan · Amroth · Angle · Begeli · Y Beifil · Blaen-y-ffos · Boncath · Bosherston · Breudeth · Bridell · Brynberian · Burton · Caeriw · Camros · Cas-blaidd · Cas-fuwch · Cas-lai · Cas-mael · Cas-wis · Casmorys · Casnewydd-bach · Castell Gwalchmai · Castell-llan · Castellmartin · Cilgeti · Cil-maen · Clunderwen · Clydau · Cold Inn · Cosheston · Creseli · Croes-goch · Cronwern · Crymych · Crynwedd · Cwm-yr-Eglwys · Dale · Dinas · East Williamston · Eglwyswen · Eglwyswrw · Felindre Farchog · Felinganol · Freshwater East · Freystrop · Y Garn · Gumfreston · Hasguard · Herbrandston · Hermon · Hook · Hundleton · Jeffreyston · Johnston · Llanbedr Felffre · Llandudoch · Llandyfái · Llandysilio · Llanddewi Efelffre · Llanfyrnach · Llangolman · Llangwm · Llanhuadain · Llanisan-yn-Rhos · Llanrhian · Llanstadwel · Llan-teg · Llanwnda · Llanychaer · Maenclochog · Maenorbŷr · Maenordeifi · Maiden Wells · Manorowen · Marloes · Martletwy · Mathri · Y Mot · Mynachlog-ddu · Nanhyfer · Niwgwl · Nolton · Parrog · Penalun · Pentre Galar · Pontfadlen · Pontfaen · Porth-gain · Redberth · Reynalton · Rhos-y-bwlch · Rudbaxton · Rhoscrowdder · Rhosfarced · Sain Fflwrens · Sain Ffrêd · Saundersfoot · Scleddau · Slebets · Solfach · Spittal · Y Stagbwll · Star · Stepaside · Tafarn-sbeit · Tegryn · Thornton · Tiers Cross · Treamlod · Trecŵn · Tredeml · Trefaser · Trefdraeth · Trefelen · Trefgarn · Trefin · Trefwrdan · Treglarbes · Tre-groes · Treletert · Tremarchog · Uzmaston · Waterston · Yerbeston