Afuad gwrychog
| Afuad gwrychog Dumortiera hirsuta | |
|---|---|
| Statws cadwraeth | |
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Plantae |
| Rhaniad: | Marchantiophyta |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Marchantiales |
| Teulu: | Dumortieraceae |
| Genws: | Dumortiera |
| Rhywogaeth: | D. hirsuta |
| Enw deuenwol | |
| Dumortiera hirsuta | |
Math o blanhigyn, di-flodau, ac un o lysiau'r afu yw Afuad gwrychog (enw gwyddonol: Dumortiera hirsuta; enw Saesneg: Dumortier's liverwort). O ran tacson, mae'n perthyn i urdd y Marchantiales, o fewn y dosbarth Marchantiopsida.
Nid yw’r rhywogaeth hon i’w chanfod yng Nghymru, ond fe'i ceir ar Ynys Manaw, Cernyw, gorllewin yr Alban a de Iwerddon.
Llysiau'r afu
[golygu | golygu cod]- Prif: Llysiau'r afu
Planhigion anflodeuol bach o'r rhaniad Marchantiophyta yw llysiau'r afu. Defnyddir y term "lysiau'r afu" am un planhigyn, neu lawer. Erbyn 2019 roedd tua 6,000 o rywogaethau wedi cael eu hadnabod gan naturiaethwyr.[1] Fe'u ceir ledled y byd, mewn lleoedd llaith gan amlaf. Mae gan lawer ohonynt goesyn a dail ac maent yn debyg i fwsoglau o ran golwg.
Mae rhai rhywogaethau i'w cael yng Nghymru; gweler y categori yma.
Disgrifiad
[golygu | golygu cod]Mae'n aromatig, gyda thali llydan, gwastad, lled-dryloyw, canghennog, hyd at 2 cm o led. Mae'r thalws yn wyrdd tywyll, weithiau'n felyn-wyrdd. Ceir diffyg mandyllau aer (heblaw am ychydig o mandyllau weithiau ger y domen).
Mae'r cyneilyddion gwrywaidd yn cael eu dal yn fyr ac yn cael eu cludo ar goesyn byr iawn. Mae gan blanhigion benywaidd gyneilyddion hir a cheir 6 i 12 llabed byr.
Safonwyd yr enw Afuad gwrychog gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Raven, Peter H.; Ray F. Evert & Susan E. Eichhorn (1999) Biology of Plants, W. H. Freeman, Efrog Newydd.