Cadusii
Pobl hynafol Iran yn byw yng ngogledd-orllewin Iran oedd Cadusii (groeg: Καδούσιοι, Kadoúsioi).[1]
Daearyddiaeth
[golygu | golygu cod]Roedd y Cadusiaid ( Lladin : cadusii ) yn byw yn Cadusia - ardal fynyddig yn y Media Atropaths ar lannau de-orllewinol Môr Caspia, rhwng lledredau 39° a 37° Gogledd. Mae'n debyg bod yr ardal wedi'i ffinio i'r gogledd gan afon Cyrus (Kura yn Azerbaijan bellach, a adnabyddir yn hanesyddol fel Arran ac Albania); yn ne'r afon Mardus (Sefid Rud heddiw), ac mae'n cyfateb i daleithiau modern Iran, Gilan ac Ardabil.
Fe'u disgrifir gan Strabo[2] fel pobl fynydd ryfelgar a oedd yn ymladd ar droed yn bennaf, ac yn fedrus gyda gwaywffyn byr (pilum). Mae'n bosibl mai'r enw Gelae (gilites) - llwyth sy'n gysylltiedig â chadwsii, sy'n cael ei ailadrodd yn Gilan fodern.
Ni chrybwyllir y cadusi (cadusii) mewn unrhyw ffynonellau Cawcasws, nac mewn ffynonellau o'r Dwyrain Mind; maent yn hysbys o ffynonellau Groeg a Lladin yn unig.
Iaith
[golygu | golygu cod]Roedd yr iaith Cadusii, (Scythian Gelae),[3][4] yn ôl rhai awduron, yn union yr un fath ag iaith y Sakas [5][6][7] Sakasene o'r arysgrif Behistun. Mae Yulian Bromley a rhai haneswyr ieithyddol eraill yn ystyried y Cadusii yn lwyth Iranaidd ei hiaith.[8][9] Mae Johannes Albrecht Bernhard Dorn yn ei lyfr "Ar ymgyrchoedd yr hen Rwsiaid yn Tabaristan", dan arweiniad barn Richard Gosche, yn cyfateb iaith Cadusii ag iaith Daylami.[10][11]
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Rüdiger Schmitt, "Cadusii" in Encyclopedia Iranica
- ↑ Strabo: Geographika, xi. 13
- ↑ Majumdar, Ramesh Chandra (1960). The Classical Accounts of India (yn Saesneg). Firma K.L. Mukhopadhyay.
- ↑ Geiger, Wilhelm; Kuhn, Ernst (2011-11-30). Vorgeschichte der iranischen Sprachen, Awestasprache und Altpersisch, Mittelpersisch (yn Almaeneg). Walter de Gruyter. ISBN 978-3-11-084119-0.
- ↑ Rawlinson, Henry Creswicke (1846). The Persian Cuneiform Inscription at Behistun, Decyphered and Translated; with a Memoir on Persian Cuneiform Inscriptions in General, and on that of Behistun in Particular: By Major Henry Creswicke Rawlinson. Chapter 1 - 5 (yn Saesneg). Parker.
- ↑ Ireland, Royal Asiatic Society of Great Britain and (1855). Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain & Ireland (yn Saesneg). Cambridge University Press for the Royal Asiatic Society.
- ↑ Lassalle, Charles (1883). Origin of the Western Nations & Languages (yn Saesneg). J. Heywood.
- ↑ Бромлей, Ю. В. Этнография (yn Rwseg). Рипол Классик. ISBN 978-5-458-24685-9.
- ↑ Этнография (yn Rwseg). Высшая школа. 1982.
- ↑ Mémoires de l'Académie Impériale des Sciences de St. Pétersbourg (yn Almaeneg). 1877.
- ↑ Dorn, Boris Andreevich (1875). Caspia: über die Einfälle der alten Russen in Tabaristan : nebst Zugaben über andere von ihnen auf dem Kaspischen Meere und in den anliegenden Ländern ausgeführte Unternehmungen (yn Almaeneg). Eggers et cie.