Egni hydro
Egni (ar ffurf trydan) wedi'i gynhyrchu o ddŵr ydy egni hydro neu egni dŵr neu hydroelectrig ac mae sawl math ar gael heddiw. Daw o ganlyniad i ddŵr yn symud mewn gwahanol ffyrdd, er enghraifft, dŵr yn troi olwyn y felin. Ymhlith y dulliau mwyaf poblogaidd o greu trydan, y mae hydroelectrig megis 'mynydd electrig', Llanberis lle mae dŵr y llyn yn llifo i lawr pibellau drwy rym disgyrchiant ac yn troi tyrbeinau. Cynhyrchir 1728 MegaWatt (MW) o drydan yma drwy droi chwe generadur anferthol.
Ceir dulliau eraill o symud egni o un lle i'r llall drwy egni hydro ee
- tyrbeini mewn afonydd
- egni o'r llanw
- egni allan o donnau'r môr
- egni allan o fortecs
Ceir hefyd ffermydd gwynt yn y môr, ffermydd megis fferm wynt North Hoyle gerllaw Prestatyn, ond nid oes a wnelo'r rhain ddim oll ag egni hydro. Ynni gwynt a gynhyrchir o felinau gwynt ar y môr yw'r rhain.
Ynni hydro cyntaf gwledydd Prydain
[golygu | golygu cod]Yr egni hydro cyntaf i'w gael ei gynhyrchu yng ngwledydd Prydain oedd yng Nghwm Dyli ger Beddgelert, ar 13 Awst 1906 gyda'r dŵr yn llifo i lawr y mynydd o Lyn Llydaw.[1]
Lagŵn Bae Abertawe
[golygu | golygu cod]- Prif: Lagŵn Bae Abertawe
Ym Mehefin 2015 rhoddwyd caniatâd i brosiect enfawr i harneisio ynni carbon isel ym Mae Abertawe ac a fydd y mwyaf o'i fath drwy'r byd ar ôl ei gwbwlhau.[2] Saif Bae Abertawe o fewn aber afon Hafren ac amrediad llanw'r aber yw'r ail fwyaf yn y byd - gyda'r gwahaniaeth rhwng trai a llanw cymaint â 10.5 metr ar ei uchaf.[3] Lleolir y lagŵn, a'i forglawdd, i'r de o Ddoc y Frenhines - rhwng Afon Tawe a ac Afon Nedd. Disgwylir y bydd y prosiect yn cynhyrchu 250MW o drydan - digon i gyflenwi 155,000 o gartrefi, dros gyfnod o 120 o flynyddoedd.
Tsieina
[golygu | golygu cod]Saif Argae'r Tri Cheunant (sy'n creu 22,500 MW o drydan) yn Tsieina yn 1994.
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Hafina Clwyd, Rhywbeth Bob Dydd (Gwasg Carreg Gwalch, 2008), t.108
- ↑ www.tidallagoonswanseabay.com; adalwyd 18 Mehefin 2015
- ↑ Tidal Lagoon Swansea Bay