Διομήδης

Διομήδης
Πληροφορίες ασχολίας
Οικογένεια
Σύζυγος	Αιγιάλεια Ευίππη
Τέκνα	Diomedes
Γονείς	Τυδέας και Δηιπύλη
Αδέλφια	Comaetho
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Πόλεμοι/μάχες	Τρωικός πόλεμος και war of the Epigoni
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	βασιλιάς του Άργους
Σχετικά πολυμέσα

Για άλλες χρήσεις, δείτε: Διομήδης (αποσαφήνιση).

Ο Διομήδης (< Ζεύς (γεν.Διός) + μήδομαι (σκέφτομαι, συμβουλεύω), "αυτός που έχει θεϊκή σκέψη, που τον συμβουλεύει ο Δίας") ήταν ήρωας της ελληνικής μυθολογίας και βασιλιάς του Άργους γνωστός, κυρίως, από τη συμμετοχή του στον Τρωικό Πόλεμο. Ήταν γιος του Τυδέα και της Δηιπύλης. Στην Ιλιάδα του Ομήρου, ο Διομήδης θεωρείται ως ο δεύτερος καλύτερος πολεμιστής των Αχαιών μαζί με τον Αίαντα. Ήταν ανιψιός του Ηρακλή και καλός φίλος του Οδυσσέα. Οι τρεις τους ήταν οι αγαπημένοι ήρωες της θεάς Αθηνάς. Σύμφωνα με την Αινειάδα του Βιργιλίου, ο Διομήδης ήταν ένας από τους πολεμιστές που εισέβαλαν στην Τροία χρησιμοποιώντας το Δούρειο Ίππο.

Πρώιμοι μύθοι

Νόμισμα του Άργους με απεικόνιση της Ήρας (δεξιά) και του Διομήδη (αριστερά), 4ος αιώνας π.Χ.

Ο Διομήδης είναι γνωστός από τα κατορθώματά του στην Τροία αλλά και ως ένας εκ των Επιγόνων, οι οποίοι ήταν οι γιοι των βασιλιάδων που έπεσαν στον πόλεμο των Επτά επί Θήβας. Οι Επίγονοι οργάνωσαν μια πολεμική εκστρατεία με την οποία σκόπευαν να εκδικηθούν τη Θήβα για το θάνατο των πατεράδων τους. Μετά το θάνατο του Τυδέα, ο Διομήδης παντρεύτηκε μια Αργεία γυναίκα, την Αιγιαλεία, και εγκαταστάθηκε στο Άργος. Ο Διομήδης, ακόμα και ως μόνιμος πολίτης του Άργους, συνέχισε την κατασκοπεία και τις αλληλεπιδράσεις του με την Καλυδωνία, της πατρίδας του πατέρα του, την οποία διοικούσε ο παππούς του Οινεύς. Ο Θερσίτης οργάνωσε συνωμοσία με σκοπό την πτώση του βασιλιά. Φυλάκισε τον Οινέα και έβαλε τον πατέρα του στο θρόνο. Ο Διομήδης επιτέθηκε και κατέκτησε το βασίλειο σφαγιάζοντας όλους τους προδότες, πλην του Θερσίτη που κατάφερε να διαφύγει, και επανέφερε στο θρόνο τον παππού του. Στη συνέχεια ο Οινεύς μεταβίβασε το βασίλειο στο γαμπρό του, Ανδραίμωνα, και κατευθύνθηκε προς το Άργος για να συναντήσει τον Διομήδη αλλά στο δρόμο δολοφονήθηκε από τον Θερσίτη. Αδυνατώντας να εντοπίσει τους δολοφόνους ο Διομήδης, για να τιμήσει τον παππού του ίδρυσε μια μυθική πόλη στο σημείο όπου τάφηκε και την ονόμασε Οινόη. Αργότερα, κατά τον Τρωικό πόλεμο, ο Θερσίτης σφαγιάστηκε βάναυσα από τον Αχιλλέα όταν ειρωνεύτηκε τη λύπη τού τελευταίου για το θάνατο της Πενθεσίλειας.

Ο Διομήδης είναι επίσης γνωστός ως ένας εκ των μνηστήρων της Ωραίας Ελένης και επομένως υποχρεωμένος από τον όρκο του Τυνδάρεω να υπερασπιστεί και να προστατεύσει αυτόν ο οποίος θα γινόταν σύζυγός της. Έτσι, ο Διομήδης και όλοι οι μνηστήρες συμμετείχαν τελικά στην εκστρατεία των Ελλήνων ενάντια στην Τροία.

Τρωικός πόλεμος

Ρωμαικό αντίγραφο του Κρησίλα με παράσταση του Διομήδη

Σύμφωνα με τον Όμηρο, ο Διομήδης συμμετείχε στον πόλεμο με στόλο 80 πλοίων ο οποίος ήταν δεύτερος σε αριθμό συγκρινόμενος με τον αντίστοιχο του Αγαμέμνονος που αποτελείτο από 100 πλοία. Σύμφωνα με κάποιες μελέτες, ο Διομήδης αναπαρίσταται στο έπος ως ο πιο γενναίος πολεμιστής του Τρωικού πολέμου που ποτέ δεν διαπράττει ύβριν. Συχνά αναφέρεται από τον Όμηρο ως ο νεότερος βασιλιάς-πολεμιστής μεταξύ των Αχαιών και τρίτος σε δύναμη μετά τον Αχιλλέα και τον Τελαμώνιο Αίαντα. Εντούτοις, κατά τους επικήδειους αγώνες που έγιναν προς τιμήν του θανάτου του Πατρόκλου, ο Διομήδης νικά των Αίαντα και κερδίζει την πρώτη θέση στη σειρά των φιλικών αγώνων πυγμαχίας. Εκτός των πολεμικών αρετών και της γενναιότητάς του, ο Διομήδης χαρακτηρίζεται και από τη σοφία των απόψεών του η οποία φαίνεται να τον διακρίνει σε αρκετές κρίσιμες περιπτώσεις με αποτέλεσμα η γνώμη του να γίνεται δεκτή και σεβαστή ακόμα και από πολύ πρεσβυτέρους του συμπολεμιστές, συμπεριλαμβανομένου του Αγαμέμνονος και του Νέστορος.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα της ωριμότητας και της ευφυΐας του Διομήδη εμφανίζονται σε διάφορα σημεία στα έπη και είναι τα εξής:

• Στη ραψωδία Δ΄ ο Αγαμέμνων λοιδωρεί τον Διομήδη αποκαλώντας τον κατώτερο μαχητή από τον πατέρα του τον Τυδέα: «Τοῖος ἔην Τυδεὺς Αἰτώλιος· ἀλλὰ τὸν υἱὸν γείνατο εἷο χέρεια μάχῃ.» Ο Σθένελος, ένας συμπολεμιστής του Διομήδη ενώπιον του οποίου διαδραματίστηκε το προαναφερθέν συμβάν, παρότρυνε τον τελευταίο να ανταπαντήσει στον Αγαμέμνωνα υποστηρίζοντας ότι ο Διομήδης κατακτώντας την «επτάπυλη» Θήβα ξεπέρασε τον πατέρα του και εκδικήθηκε για τη δολοφονία του. Ο Διομήδης αποκρίθηκε τότε ότι μέρος των καθηκόντων του Αγαμέμνονος ως ηγέτη ήταν να παροτρύνει του Αχαιούς στρατιώτες και ότι άνδρες με πολεμικές αρετές δε θα έπρεπε να έχουν πρόβλημα να αντέχουν τέτοιου είδους προσβολές.
• «δὴν δ᾽ ἄνεῳ ἦσαν τετιηότες υἷες Ἀχαιῶν· ὀψὲ δὲ δὴ μετέειπε βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης· Ἀτρεΐδη σοὶ πρῶτα μαχήσομαι ἀφραδέοντι, ἣ θέμις ἐστὶν ἄναξ ἀγορῇ· σὺ δὲ μή τι χολωθῇς.» δηλαδή, οι Αχαιοί σίγησαν θλιμμένοι μέχρις ότου ο ανίκητος στη μάχη Διομήδης διέκοψε τη σιωπή, «Ατρείδη, εσένα που παραλογίζεσαι θα επιπλήξω πρώτο καθώς αυτό το δικαίωμα μού το παρέχει η σύνοδος. Και μη θιγείς που θα πράξω έτσι...» Σύνοδος των Αχαιών - Ραψωδία Ι΄
• «ὣς ἔφαθ᾽, οἳ δ᾽ ἄρα πάντες ἐπίαχον υἷες Ἀχαιῶν μῦθον ἀγασσάμενοι Διομήδεος ἱπποδάμοιο. τοῖσι δ᾽ ἀνιστάμενος μετεφώνεεν ἱππότα Νέστωρ· Τυδεΐδη περὶ μὲν πολέμῳ ἔνι καρτερός ἐσσι, καὶ βουλῇ μετὰ πάντας ὁμήλικας ἔπλευ ἄριστος. οὔ τίς τοι τὸν μῦθον ὀνόσσεται ὅσσοι Ἀχαιοί, οὐδὲ πάλιν ἐρέει· ἀτὰρ οὐ τέλος ἵκεο μύθων. ἦ μὲν καὶ νέος ἐσσί, ἐμὸς δέ κε καὶ πάϊς εἴης ὁπλότατος γενεῆφιν· ἀτὰρ πεπνυμένα βάζεις Ἀργείων βασιλῆας, ἐπεὶ κατὰ μοῖραν ἔειπες.» δηλαδή, οι Αργείοι ζητωκραύγασαν με μια φωνή επειδή με καμάρι άκουσαν τα λόγια του Διομήδη και τότε ο ιππευτής Νέστωρ σηκώθηκε να μιλήσει. «Τυδεΐδη», είπε, «στη μάχη η ανδρεία σου είναι αναμφισβήτητη και στο συμβούλιο υπερτερείς όλων όσων έχουν τα ίδια χρόνια με εσένα· κανείς από τους Αργείους δεν πρόκειται να αντείπει στο λόγο σου, αλλά ακόμα δεν έφτασες στην ουσία του ζητήματος. Είσαι ακόμα νέος -θα ήσουν το νεότερο εάν ήσουν τέκνο μου- αλλά παρ'όλα αυτά μίλησες με σοφία και διακριτικότητα προς τους Αργείους βασιλείς» Σύνοδος των Αχαιών - Ραψωδία Ι΄

Χαρακτηριστικά παραδείγματα της ανδρείας και της επιδεξιότητας του Διομήδη στη μάχη φαίνονται στα ακόλουθα αποσπάσματα:

• «Ἦ ῥα καὶ ἐξ ὀχέων σὺν τεύχεσιν ἆλτο χαμᾶζε· δεινὸν δ' ἔβραχε χαλκὸς ἐπὶ στήθεσσιν ἄνακτος ὀρνυμένου· ὑπό κεν ταλασίφρονά περ δέος εἷλεν.», δηλαδή, είπε (ο Διομήδης), και χάμου πήδηξε με τ' άρματα οχ τ' αμάξι, και βρόντησε ο χαλκός φριχτά στ' αρματωμένα στήθια καθώς κινούσε· θάπιανε κι' ένα άφοβο τρομάρα! (μετάφραση Αλεξ. Πάλλη) - Ραψωδία Δ΄
• «Τὸν δ' ἄρ' ὑπόδρα ἰδὼν προσέφη κρατερὸς Διομήδης· μή τι φόβον δ' ἀγόρευ', ἐπεὶ οὐδὲ σὲ πεισέμεν οἴω. οὐ γάρ μοι γενναῖον ἀλυσκάζοντι μάχεσθαι οὐδὲ καταπτώσσειν· ἔτι μοι μένος ἔμπεδόν ἐστιν· ὀκνείω δ' ἵππων ἐπιβαινέμεν, ἀλλὰ καὶ αὔτως ἀντίον εἶμ' αὐτῶν·», δηλαδή, Τότες τον τήραξε λοξά και τούκανε ο Διομήδης «Μην ξεστομίσεις καν φεβγιό, μόνο τα λόγια χάνεις! Δε βρήκα απ' τους γονιούς μου εγώ στον πόλεμο να τρέμω, ή να ξεκόφτω... βρίσκεται καρδιά εδώ μέσα ακόμα! Μα αφτοί κι' οι διό απ' τα χέρια μας τα γλήγορα άλογά τους πίσω δε θαν τα παν, αν δα κι' ο ένας μας ξεφύγει.» (μετάφραση Αλεξ. Πάλλη) - Ραψωδία Ε΄
• «ὃ δὲ χερμάδιον λάβε χειρὶ Τυδεΐδης μέγα ἔργον ὃ οὐ δύο γ' ἄνδρε φέροιεν, οἷοι νῦν βροτοί εἰσ'· ὃ δέ μιν ῥέα πάλλε καὶ οἶος.», δηλαδή, Κι' αφτός, κοτρώνα του Τυδιά αρπάζει ο γιος στα χέρια, μεγάλο βάρος, π' άντρες διό σαν τους θνητούς τούς τώρα δε θαν τη σήκωναν, μα αφτός την αλαφροπετούσε και μόνος (μετάφραση Αλεξ. Πάλλη) - Ραψωδία Ε΄
• «Ζεῦ πάτερ ἢ Αἴαντα λαχεῖν, ἢ Τυδέος υἱόν, ἢ αὐτὸν βασιλῆα πολυχρύσοιο Μυκήνης.», δηλαδή, «Δία πατέρα, ο Αίας μας να λάχει για ο Διομήδης, για ατός του της πολύχρυσης ο βασιλιάς Μυκήνας.» (μετάφραση Αλεξ. Πάλλη) Μονομαχία με Έκτορα - Ραψωδία Η΄
• «ὄφρ' ὁ γέρων ἵπποιο παρηορίας ἀπέταμνε φασγάνῳ ἀΐσσων, τόφρ' Ἕκτορος ὠκέες ἵπποι ἦλθον ἀν' ἰωχμὸν θρασὺν ἡνίοχον φορέοντες Ἕκτορα· καί νύ κεν ἔνθ' ὁ γέρων ἀπὸ θυμὸν ὄλεσσεν εἰ μὴ ἄρ' ὀξὺ νόησε βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης·», δηλαδή, Κι' εκεί π' ο γέρος χύθηκε κι' έκοβε με την κάμα τ' αλόγου τα παράλουρα, νά! φτάνουν του Εχτόρου τα γλήγορα άτια, κι' έφερναν τον άσκιαχτο αμαξά τους μες στο κυνήγι. Τη ζωή θάχανε τότε ο γέρος, μόνε τον είδε στη στιγμή ο θαρρετός Διομήδης (μετάφραση Αλεξ. Πάλλη) Διάσωση Νέστωρος - Ραψωδία Θ΄
• «Ὣς ἔφαθ', οἳ δ' ἄρα πάντες ἀκὴν ἐγένοντο σιωπῇ. τοῖσι δὲ καὶ μετέειπε βοὴν ἀγαθὸς Διομήδης· Νέστορ ἔμ' ὀτρύνει κραδίη καὶ θυμὸς ἀγήνωρ ἀνδρῶν δυσμενέων δῦναι στρατὸν ἐγγὺς ἐόντων Τρώων· ἀλλ' εἴ τίς μοι ἀνὴρ ἅμ' ἕποιτο καὶ ἄλλος μᾶλλον θαλπωρὴ καὶ θαρσαλεώτερον ἔσται. σύν τε δύ' ἐρχομένω καί τε πρὸ ὃ τοῦ ἐνόησεν ὅππως κέρδος ἔῃ· μοῦνος δ' εἴ πέρ τε νοήσῃ ἀλλά τέ οἱ βράσσων τε νόος, λεπτὴ δέ τε μῆτις.», δηλαδή, Έτσι είπε, κι' όλοι απόμειναν χωρίς να βγάλουν λέξη. Μα με καιρό τους μίλησε ο θαρρετός Διομήδης «Γέρο, η περήφανη καρδιά μες στ' άφοβα μου στήθια μου λέει, εγώ ως μες στων οχτρών τους λόχους να ζυγώσω. Μα αν γίνεται κι' άλλος κανείς ναρθεί μαζί να πάμε· πιο συντροφιά, και πιότερο για τη δουλιά το θάρρος. Διό παν μαζί, και πριν αφτός πριν πότε νιώθει ο άλλος το τί συφέρνει· μα αν τυχόν και μόνος όντας νιώσεις, όμως πιο οκνός σου πάντα ο νους, δε σούχει η γνώμη βάθος.» (μετάφραση Αλεξ. Πάλλη) Τα σχέδια των Αχαιών - Ραψωδία Κ΄

Η ραψωδία Ε΄ της Ιλιάδας επικεντρώνεται στην ανδρεία του Διομήδη στο πεδίο της μάχης, ο οποίος κατά τη διάρκεια της απουσίας του Αχιλλέα, γίνεται ο ισχυρότερος πολεμιστής του στρατού των Αχαιών σπέρνοντας τον όλεθρο στις Τρωικές τάξεις. Ο Διομήδης εμφανιζόμενος στη μάχη σφαγιάζει μια δράκα Τρώων πολεμιστών, συμπεριλαμβανομένων και μερικών γιων του Πριάμου, προκαλώντας έτσι το φόβο και σε πολλούς άλλους. Στοχοποιείται και δέχεται τις επιθέσεις δύο εκ των καλύτερων Τρώων στρατιωτών, του ημίθεου Αινεία (γιου της Αφροδίτης) και του τοξότη Πάνδαρου. Ο Πάνδαρος με ένα βέλος του τραυματίζει τον Διομήδη αλλά αυτό δεν επηρεάζει και πολύ την ικανότητά του στη μάχη. Ο Διομήδης φονεύει τον Πάνδαρο με το δόρυ του και ρίχνει έναν βράχο στον Αινεία, ο οποίος τραυματίζεται σοβαρά. Η Αφροδίτη, τότε, αναμειγνύεται στη μάχη σε μια προσπάθεια να σώσει τη ζωή του γιου της, τον οποίο αρπάζει και προσπαθεί να φυγαδεύσει. Ο Διομήδης επιτίθεται και τραυματίζει την Αφροδίτη που ξεσπάει σε κλάματα, αφήνει τον Αινεία και κατευθύνεται προς τον Όλυμπο για να παραπονεθεί στον Δία. Εν τω μεταξύ ο Απόλλων αρπάζει το σώμα του αναίσθητου Αινεία και προσπαθεί να ξεφύγει. Ο Διομήδης τού επιτίθεται τρεις φορές και απωθείται από απαστράπτον φως. Κατά την τέταρτή του επίθεση ο Διομήδης κοντοστέκεται στις προειδοποιήσεις του Απόλλωνα, θυμούμενος τις οδηγίες που του έδωσε η Αθηνά, σύμφωνα με τις οποίες ο Διομήδης επιτρεπόταν να επιτεθεί στην Αφροδίτη αλλά όχι σε κάποιον άλλο Ολύμπιο θεό. Αργότερα, σε άλλο σημείο της μάχης, ο Διομήδης μάχεται με τον Έκτορα και συγκρούεται με τον Άρη, τον θεό του πολέμου που ήταν με το πλευρό των Τρώων. Ενθυμούμενος και πάλι τις συμβουλές της Αθηνάς ο Διομήδης καλεί τους στρατιώτες να υποχωρήσουν. Τότε όμως η Αθηνά τον ενθαρρύνει να ξαναμπεί στη μάχη και αφού τον εφοδιάζει με ένα άρμα αυτός επιτίθεται καρφώνει το δόρυ του στο σώμα του Άρη. Ουρλιάζοντας από τον πόνο ο τραυματισμένος θεός ανεβαίνει στον Όλυμπο μέσα σε μια στήλη καπνού αναγκάζοντας τους Τρώες να υποχωρήσουν.

Σε ένα ακόμα περιστατικό από την Ιλιάδα, ο Διομήδης κι ο Οδυσσέας κλέβουν σε μια βραδινή επιχείρηση τα άλογα του Ρήσου, βασιλιά της Θράκης, από το Τρωικό στρατόπεδο. Αυτή τους η κίνηση καταδεικνύει το θάρρος και την πανουργία των δύο βασιλιάδων και επίσης εκπληρώνει το χρησμό που έλεγε ότι η Τροία δε θα έπεφτε ποτέ όσο τα άλογα του Ρήσου έβοσκαν στις Τρωικές πεδιάδες. Μια άλλη εκδοχή του μύθου ήθελε την κλοπή του Παλλαδίου αλλιώς η Τροία δε θα έπεφτε ποτέ (κάτι που επιτεύχθηκε επίσης από τον Διομήδη και τον Οδυσσέα).

Υπάρχει επίσης αναφορά σε μια αποστολή κατά την οποία ο Διομήδης και ο Οδυσσέας καταφέρνουν να διασώσουν τον καταραμένο και εγκαταλειμμένο Φιλοκτήτη του οποίου το Ηράκλειο τόξο ήταν απαραίτητο για την κατάκτηση της Τροίας. Κατά μια άλλη εκδοχή, στην αποστολή αυτή συμμετέχει ο Οδυσσέας με τον γιο του Αχιλλέα, τον Νεοπτόλεμο.

Μετά τον Τρωικό πόλεμο

Ο Διομήδης και ο Οδυσσέας κλέβουν το Παλλάδιον

Στην διάρκεια της λεηλασίας της Τροίας η μάντισσα Κασσάνδρα κόρη του Πριάμου και της Εκάβης κατέφυγε στο ιερό της Αθηνάς αλλά ο αλαζόνας Αίας ο Λοκρός την βρήκε εκεί και την βίασε. Ο Οδυσσέας προσπάθησε χωρίς επιτυχία να πείσει τους Αχαιούς να τον θανατώσουν με λιθοβολισμό. Οι υπόλοιποι αρχηγοί των Αχαιών αρνήθηκαν να το κάνουν επειδή και ο ίδιος ο Αίας ο Λοκρός κατέφυγε για προστασία στο άγαλμα της Αθηνάς. Η αποτυχία των Αχαιών να θανατώσουν τον Αίαντα επειδή ατίμασε το ιερό της θεάς Αθηνάς εξόργισε την ίδια την θεά. Μετά την αναχώρηση από την Τροία για την πατρίδα τους η Αθηνά προκάλεσε φιλονικία ανάμεσα στον Αγαμέμνονα και τον Μενέλαο αφού ήταν και ο ίδιος ο Αγαμέμνων στο στόχαστρο. Ο Διομήδης και ο Νέστωρ δραπέτευσαν για να προλάβουν την οργή της Αθηνάς αλλά η θεά ζήτησε την βοήθεια του Ποσειδώνα, έφερε τρικυμία που κατέστρεψε τον στόλο τους. Ο Διομήδης ήταν από τους ελάχιστους αρχηγούς των Αχαιών που έφτασαν με ασφάλεια στην πατρίδα τους, αυτό υποδεικνύει ότι εξακολουθούσε σε προσωπικό επίπεδο να έχει την εύνοια των θεών.

Η υπόθεση του Παλαμήδη ήταν άλλο ένα ζήτημα που είχε φέρει την οργή των θεών απέναντι στους αρχηγούς των Αχαιών ένας από αυτούς ήταν και ο Διομήδης. Ο αδελφός του Παλαμήδη Οίαξ μετέβη στο Άργος, συνάντησε την σύζυγο του Διομήδη Αιγιαλεία και της είπε ψευδώς ότι ο σύζυγος της μεταφέρει από την Τροία μία ερωμένη. Άλλες πηγές λένε ότι η Αιγιαλεία απέκτησε ως ερωμένο τον γιο του Σθένελου Κομήτη ύστερα από υπόδειξη του Ναύπλιου, πατέρα του Παλαμήδη. Η θεά Αφροδίτη με την σειρά της δεν είχε ξεχάσει τον βαρύ τραυματισμό του γιου της Αινεία από τον Διομήδη παρά το γεγονός ότι του χάρισε την ζωή, έδωσε ιδέες στην Αιγιάλεια να αποκτήσει πολλούς επιπλέον ερωμένους. Σε κάθε περίπτωση η Αιγιαλεία και οι υπόλοιποι Αργίτες απαγόρευσαν στον Διομήδη να μπει στην πόλη, κατέφυγε στον ναό της Ήρας και την νύχτα δραπέτευσε από την πόλη με την συνοδεία του. Ο Κομήτης αντικατέστησε τον Διομήδη στον θρόνο του Άργους αλλά σύντομα αντικαταστάθηκε και ο ίδιος από τον γιο του Αιγιαλέως Κυάνιππο. Ο ήρωας διαπιστώνει ότι δεν επιθυμεί πλέον ούτε να τιμωρήσει τη γυναίκα του, ούτε να παραμείνει όμως σε Αχαϊκό έδαφος. Έτσι λοιπόν σαλπάρει με τους συντρόφους του στην Ιταλία, όπου ιδρύει δύο νέες πόλεις.

Μετάβαση στην Ιταλία

Ο Διομήδης με το Παλλάδιον

Ο Διομήδης μετανάστευσε στην Αιτωλία από εκεί μετέβη στην Απουλία της νότιας Ιταλίας, τον υποδέχτηκε ο βασιλιάς των Δαυνείων Δαύνος, έγινε δεκτός ως ήρωας πολέμου. Ο Δαύνος του ζήτησε την βοήθεια του επειδή βρισκόταν σε πόλεμο με τους Μεσσαπίους, του υποσχέθηκε εδάφη και το χέρι της κόρης του. Ο Διομήδης συμφώνησε με την πρόταση και συνέτριψε τους Μεσσάπιους, την γη που πήρε σαν δώρο από τον βασιλιά την παραχώρησε στους Δωριείς ακολούθους του. Με τον γάμο του με την κόρη του Δαύνου Ευίππη ο Διομήδης απέκτησε δύο γιους, τον Διομήδη και τον Αμφίνομο. Σύμφωνα με κάποιον άλλο θρύλο ο Διομήδης μετά την πτώση της Τροίας μετέβη στην Λιβύη, έπεσε στην ακτή της μετά από μία καταιγίδα αλλά ο βασιλιάς Λύκος τον συνέλαβε και τον φυλάκισε. Ο Διομήδης ελευθερώθηκε τελικά από την κόρη του ίδιου του Λύκου Καλλιρρόη που τον ερωτεύτηκε. Ο Διομήδης δραπέτευσε κατόπιν με την συνοδεία του στην Ιταλία χωρίς ούτε καν να ευχαριστήσει την Καλλιρρόη, η πριγκίπισσα αυτοκτόνησε από την ντροπή της. Οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι χρεώνουν στον Διομήδη την ίδρυση πολλών πόλεων στην Μεγάλη Ελλάδα : Άρποι, Μπενεβέντο, Μπρίντιζι, Κανόσα, Ουέναφρον, Σαλαπία, Σπίνα, Σίποντο, Ιστόνιον και Βενόσα που είναι αφιερωμένη στην ομώνυμη θεά με ναό προς τιμή της.

Ο Βιργίλιος στην Αινειάδα περιγράφει το βασίλειο του Διομήδη ως εξαιρετικό σε μεγάλη ευημερία. Όταν ξέσπασε πόλεμος ανάμεσα στον Αινεία και τον Τούρνο, προσπάθησε ο Τούρνος να πείσει τον Διομήδη να πολεμήσει μαζί του εναντίον των μεταναστών της Τροίας. Ο Διομήδης του απάντησε ευγενικά ότι έχει πολεμήσει σε όλη του την ζωή σκληρά εναντίον των Τρώων και του έχει κοστίσει προσωπικά, δεν έχει σκοπό να το επαναλάβει και ήρθε στην Ιταλική χερσόνησο για να ζήσει ειρηνικά. Ο Λατίνος έστειλε τον αγγελιοφόρο του Βενούλο να ζητήσει την βοήθεια του στον πόλεμο που είχε ξεσπάσει εναντίον των Ρούτουλων, βρήκε τον Διομήδη στην εποχή που ίδρυσε την Αργύριππα. Ο Διομήδης απάντησε ξανά ότι ο πόλεμος των Τρώων του κόστισε σημαντικά έχασε το βασίλειο του και έφυγε εξορία από την πατρίδα του. Οι Ερινύες τον κυνηγούν συνεχώς, τα πνεύματα των σκοτωμένων βρίσκονται μέσα στα πουλιά, τον ακολουθούν και τον κράζουν, ανάμεσα τους και οι γλάροι. Ο Οβίδιος από την άλλη έγραψε ότι ο Βενούλος ήρθε στην αυλή του εξόριστου Διομήδη με προτροπή του πεθερού του Δαύνου, οικοδόμησε τείχη τα οποία θα εξελιχθούν στην μετέπειτα Λουκερία. Η λατρεία των θεών και των ηρώων εξαπλώθηκε σημαντικά από τον Διομήδη και την σύζυγο του, ένας ναός αφιερωμένος στην Αθηνά οικοδομήθηκε κοντά στο Άργος. Η πανοπλία του διατηρείται σε έναν ναό της Αθηνάς στην Λουκερία της Απουλίας και μια χρυσή αλυσίδα του παρουσιάζεται σε έναν ναό της Αρτέμιδος στην Πευκετία. Στην Τροιζήνα ίδρυσε ναό του Απόλλωνος Επιβήτορος, αργότερα ιδρύθηκαν σε αυτόν τα Πύθια. Άλλες πηγές αναφέρουν ότι ο Διομήδης συνάντησε τον παλιό του εχθρό Αινεία και του έδωσε πίσω το Παλλάδιον που είχαν κλέψει οι Αχαιοί από τους Τρώες.

Θρύλοι

Οι λατρείες του Διομήδη ήταν συχνές σε όλες τις Ελληνικές πόλεις της Μεσογείου, ξεκίνησαν στις αρχές του 8ου αιώνα π.Χ. και ολοκληρώθηκαν στο τέλος του ίδιου αιώνα. Οι κυριότερες περιοχές της λατρείας του Διομήδη ήταν η Κύπρος, το Μεταπόντιο και οι υπόλοιπες Ιταλικές ακτές της Αδριατικής, σύμφωνα με τις επιγραφές που βρέθηκαν η λατρεία του ήταν περισσότερο διαδεδομένη στις ανατολικές ακτές της Ιταλίας. Η εξάπλωση της λατρείας του οφείλεται περισσότερο στις μεγάλες μεταναστεύσεις των Αχαιών τον 8ο αιώνα π.Χ. Η περιοχή στην οποία διαδόθηκε περισσότερο από όλες η λατρεία του ήταν το Αρχιπέλαγος της Παλαγκρούζα στην Αδριατική θάλασσα. Ο Στράβων έγραψε ότι ο ναός της Αθηνάς των Δαυνίων είχε επιγραφές με αναφορά στον Διομήδη. Ο Διομήδης λατρευόταν σαν ήρωας όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε όλες τις ακτές της Αδριατικής. Στην γενέτειρα του το Άργος, στην διάρκεια του φεστιβάλ προς τιμή της Αθηνάς το άγαλμα του περιφερόταν στους δρόμους της πόλης μαζί με το Παλλάδιον και στο τέλος πλενόταν στον ποταμό Ίναχο. Στο Αρχιπέλαγος της Παλαγκρούζα υπάρχουν δύο μικρά νησιά με το όνομα "Νησιά του Διομήδους" προς τιμή του ήρωα, ο Στράβων καταγράφει το ένα από αυτά ως ακατοίκητο. Ο Κλαύδιος Αιλιανός στο έργο του "Περί ζώων ιδιότητος" αναφέρει για τα παράξενα πουλιά που ζούσαν στα συγκεκριμένα νησιά. Ο Στράβων σχετίζει τα φαινόμενα των νησιών αυτών με τις μυθολογικές ιστορίες του Διομήδη και τους λαούς που τον τιμούσαν ως ήρωα. Ο Διομήδης είχε σημαντική δημοφιλία στους λαούς που ζούσαν γύρω από την Αδριατική, τον λάτρευαν ιδιαίτερα οι Αρχαίοι Ενετοί και οι Δαύνοι. Οι Ενετοί θυσίαζαν ένα λευκό άλογο στον Διομήδη σε ειδικά άλση στα οποία εξημέρωναν τα άγρια ζώα. Η λατρεία του σε κάθε περίπτωση δεν έφτασε ποτέ στην δημοφιλία που είχαν άλλοι ήρωες της αρχαίας Ελληνικής μυθολογίας όπως ο Ηρακλής ή ο Θησέας.

Θάνατος

Τόσο ο Όμηρος όσο και ο Βιργίλιος δεν προϊδεάζουν τον αναγνώστη για το τέλος του ήρωα, με εξαίρεση ίσως ένα χωρίο της Ιλιάδας, όπου η Διώνη, η μητέρα της Αφροδίτης, περιθάλπει την τραυματισμένη από το Διομήδη κόρη της, λέει στην κόρη της ότι όποιος τα βάζει με τους θεούς δε ζει για πολύ. Στους προομηρικούς μύθους, ωστόσο η Αθηνά εγγυάται στο Διομήδη την αθανασία, η οποία προοριζόταν εξαρχής για τον πατέρα του. Έτσι ο Διομήδης έγινε θεός και λατρευόταν με διάφορες ονομασίες στην Ιταλία.

Στη Θεία Κωμωδία, ο Δάντης συναντά το Διομήδη στον όγδοο κύκλο της κολάσεως, όπου βρίσκεται μαζί με τον Οδυσσέα, καταδικασμένος αιώνια να είναι εγκλωβισμένος σε φλόγες. Το αμάρτημα για το οποίο, σύμφωνα με το Δάντη, καταδικάστηκε στην αιώνια τιμωρία είναι η κλοπή του παλλαδίου της Τροίας.

Μύθος του Τρωίλου και της Χρυσηίδας

Ο Διομήδης παίζει σημαντικό ρόλο στο μεσαιωνικό μύθο Τρωίλος και Χρυσηίδα, στον οποίο γίνεται ο νέος αγαπημένος της κοπέλας όταν στέλνεται στο ελληνικό στρατόπεδο για να συναντήσει τον προδότη πατέρα της. Στο ομώνυμο θεατρικό του Σαίξπηρ, ο Διομήδης παρουσιάζεται συχνά να πολεμά με τον Τρωίλο για χάρη της.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ελληνική μυθολογία

Πηγές

• Lorenzo Rocci (1956). Vocabolario Greco-Italiano. Società Ed. Dante Alighieri srl. σελ. 489.  (Ιταλικά)