Μάχη της Άγκυρας

Μάχη της Άγκυρας
Εκστρατείες του Ταμερλάνου
Ο Σουλτάνος Βαγιαζήτ αιχμάλωτος του Ταμερλάνου. Πίνακας του Στανίσλαβ Χλεμπόφσκι, λάδι σε μουσαμά, 1878.
Χρονολογία	1402
Τόπος	Άγκυρα
Έκβαση	Νίκη των Μογγόλων
Αντιμαχόμενοι
Μογγόλοι Οθωμανοί Τούρκοι Σέρβοι
Ηγετικά πρόσωπα
Ταμερλάνος Βαγιαζήτ Α'
Δυνάμεις
140.000 άνδρες 32 ελέφαντες 85.000 Οθωμανοί 20.000 Σέρβοι
Απώλειες
40.000 άνδρες 40.000 άνδρες

Η μάχη της Άγκυρας πραγματοποιήθηκε το 1402 ανάμεσα στους Μογγόλους του Ταμερλάνου και τους Οθωμανούς Τούρκους και τους Σέρβους του σουλτάνου Βαγιαζήτ Α΄ στην Άγκυρα κατά τις εκστρατείες του Ταμερλάνου.

Προοίμιο

Ο Ταμερλάνος (ή αλλιώς Τιμούρ Λενκ, δηλ. Τιμούρ ο Χωλός), ο διάσημος Μογγόλος κατακτητής, άρχισε τις κατακτήσεις προσπαθώντας να εκδιώξει τους συναγωνιστές του στο Τουρκμενιστάν. Είχε καταλάβει μέχρι το 1369 ολόκληρη την περιοχή γύρω από την πρωτεύουσα του κράτους του, τη Σαμαρκάνδη. Έκανε εκστρατείες κατά των Περσών και το 1392 προχώρησε κατά μήκος του Ευφράτη κατακτώντας πολλές περιοχές. Στη συνέχεια εισέβαλε στη νότια Ρωσία. Νικώντας πολλούς λαούς, μπροστά του βρισκόταν η κατάκτηση του Μεγάλου Δουκάτου της Μόσχας. Τελικά όμως δεν επιχείρησε την κατάληψή του και επέστρεψε στο κράτος του. Κατόπιν στράφηκε στην κατάκτηση της Ινδίας το 1398 και κατάφερε να καταστρέψει το Σουλτανάτο του Δελχί. Το 1400 ο Μογγόλος κατακτητής επιτέθηκε στο Ιράκ και τη Συρία. Κατάφερε να καταλάβει τη Βαγδάτη, το Χαλέπι, και τη Δαμασκό. Επίσης κατέλαβε και τη Σεβάστεια, η οποία τότε ήταν υπό οθωμανικό έλεγχο και κατόπιν έφτασε με το στρατό του στην πεδιάδα του Τσουμπούκ κοντά στην Άγκυρα, όπου και ξεκίνησε την πολιορκία της (1402), και κατέστρεψε τα πηγάδια της περιοχής για να μην ανεφοδιάζονται οι Τούρκοι, ενώ άλλαξε τη ροή του ποταμού Τσουμπούκ και έτσι διέθετε άφθονο νερό για τους στρατιώτες του. Αφού οι ανιχνευτές του Βαγιαζήτ Α΄ δεν κατάφεραν να εντοπίσουν το μογγολικό στρατό, που είχε διεισδύσει πίσω από τον Βαγιαζήτ και είχε ξεκινήσει την πολιορκία της Άγκυρας, ο σουλτάνος αποφάσισε να δώσει τη μάχη στις 28 Ιουλίου 1402 μπροστά στην πόλη.

Η μάχη

Ο στρατός του Ταμερλάνου ήταν μια παραδοσιακή μογγολική-ταταρική δύναμη με μεγάλο αριθμό έφιππων τοξοτών. Επιπλέον υπήρχαν μερικοί δεκάδες ελέφαντες. Από την άλλη ο οθωμανικός στρατός αποτελούνταν από άτακτες δυνάμεις, Τάταρους μισθοφόρους, ένα μικρό επαγγελματικό σώμα και υποτελείς Ευρωπαίους ιππότες, υπό την ηγεσία του Σέρβου πρίγκηπα Στέφανου Λαζάρεβιτς. Στην αρχή είχαν περίπου ίδιο αριθμό δυνάμεων, ωστόσο ο Βαγιαζήτ έχασε μεγάλο αριθμό ανδρών κατά τις αρχικές αψιμαχίες λόγω των καταιγιστικών τοξευμάτων των ιππέων του Ταμερλάνου. Ο Ταμερλάνος χώρισε τους έφιππους τοξότες σε τέσσερις ομάδες, με μία στο κέντρο, δύο στα πλευρά και μία σε εφεδρεία, ενώ οι ελέφαντες τοποθετήθηκαν στην εμπροσθοφυλακή. Ο Βαγιαζήτ είχε ισχυρό κέντρο με τοξότες μπροστά, γενίτσαρους στη δεύτερη γραμμή και σπαχήδες (έφιππους) σε εφεδρεία. Στα αριστερά έβαλε το σέρβικο ιππικό του Στέφανου, ενώ τα δεξιά του επανδρώθηκαν από τους στρατιώτες από την Ανατολία και τους Τατάρους μισθοφόρους. Ο Βαγιαζήτ πίστευε ότι τα πλευρά του, που είχαν αμυντική θέση, θα κρατούσαν ώστε να μπορούσε να επιτεθεί με το κέντρο. Αρχικά, Ο Ταμερλάνος κίνησε τις πλευρές του μπροστά, ενώ το κέντρο έμεινε πίσω. Η μάχη ξεκίνησε στο οθωμανικό αριστερό πλευρό. Οι Σέρβοι ιππείς δέχθηκαν επίθεση από το εχθρικό ιππικό, αλλά κατάφεραν να τους σταματήσουν προκαλώντας τους ζημία. Ένα ακόμα κύμα κινήθηκε κατά των Σέρβων, αλλά οι δυνάμεις του Στέφανου κράτησαν το έδαφος. Εν τω μεταξύ, η αριστερή πτέρυγα του Ταμερλάνου επιτέθηκε στο οθωμανικό δεξιό πλευρό, που είχε διοικητή τον πρίγκιπα Σουλεϊμάν. Ο Ταμερλάνος, επίσης, έστειλε το κέντρο μπροστά για να εξολοθρεύσει τους γενίτσαρους του Βαγιαζήτ. Ξαφνικά οι δεξιοί του Ταμερλάνου άλλαξαν πλευρά και ενώθηκαν με την επίθεση στα αριστερά των Οθωμανών. Ο Σουλεϊμάν περικυκλώθηκε και στάλθηκε η εφεδρεία για βοήθεια. Ο πρίγκιπας υποχώρησε για να σωθεί και τη θέση του πήρε ο Στέφανος, ενώ οι σερβικές δυνάμεις δέχτηκαν επίθεση από περισσότερους εχθρούς. Οι Οθωμανοί πιέστηκαν, η άμυνα κατέρρευσε και ο σουλτάνος αιχμαλωτίστηκε.

Μετά τη μάχη

Μετά τη μάχη τόσο οι Μογγόλοι όσο και οι Οθωμανοί, μετρούσαν συνολικά απώλειες του ύψους των 40.000 ανδρών. Αλλά οι πρώτοι είχαν κερδίσει μια τεράστια νίκη. Ο σουλτάνος Βαγιαζήτ Α΄ αιχμαλωτίστηκε από τον Ταμερλάνο. Πηγές αναφέρουν ότι τον κακομεταχειρίστηκαν, ενώ άλλες ότι του φερθήκανε καλά, και μάλιστα ο Τιμούρ πένθησε με το θάνατό του λίγο αργότερα. Η αιτία θανάτου δεν είναι γνωστή, με άλλες πηγές να αναφέρουν ασθένεια, άλλες ότι τον δηλητηρίάσαν και άλλες ότι αυτοκτόνησε. Οι Μογγόλοι μετά τη νίκη τους έφθασαν μέχρι τη Σμύρνη, αλλά αποφάσισαν να γυρίσουν πίσω, καθώς ο Ταμερλάνος ετοιμαζόταν να επιτεθεί στην Κίνα. Τελικά όμως ο θάνατός του δεν του επέτρεψε να προχωρήσει σε αυτή την κίνηση. Η νίκη των Μογγόλων στη μάχη της Άγκυρας είχε ιδιαίτερη σημασία και για τους Βυζαντινούς, καθώς καθυστέρησε την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης. Οι Βυζαντινοί όμως δεν εκμεταλλεύτηκαν αυτή την ευκαιρία.

Πηγές

• Ιστορικές σελίδες, τεύχος 29, Ιούλιος 2008