Χέκλα
Συντεταγμένες: 63°59′N 19°42′W / 63.983°N 19.700°W
| Χέκλα | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ύψος | 1.491 μέτρα[1] |
| Ήπειρος | Ευρώπη |
| Χώρες | Ισλανδία |
| wikidata () | |
Το Χέκλα (ισλανδικά: Hekla) είναι ένα ενεργό ηφαίστειο στην Ισλανδία με ύψος 1.488 μ. Είναι μέρος της οροσειράς Χέκλα, η οποία έχει μήκος 40 χιλιόμετρα. Ένα ρήγμα 5 χιλιομέτρων χωρίζει την οροσειρά στη μέση. Το ηφαίστειο έχει πέντε κρατήρες και ο μεγαλύτερος έχει βάθος περίπου 90 μ. Σύμφωνα με θρύλους, το ηφαίστειο λέγεται ότι είναι η πύλη της Κολάσεως. Βρίσκεται 120 χλμ. περίπου ανατολικά του Ρέικιαβικ.
Έχει εκραγεί 20 φορές από τον αποικισμό της Ισλανδίας. Η πιο ισχυρή έκρηξη του ηφαιστείου έλαβε χώρα το 1104 και η πιο πρόσφατη το 2000. Οι εκρήξεις του Χέκλα έχουν καλύψει όλη την Ισλανδία με ηφαιστειακή τέφρα. Η πιο πρόσφατη μεγάλη έκρηξη έλαβε χώρα το 1947 και διήρκησε 11 μήνες. Το ηφαίστειο μετά την έκρηξη αύξησε το ύψος του κατά 14 μέτρα.[2] Η τέφρα του ηφαιστείου αποτελεί το 10% της συνολικής τέφρας που κάλυψε την Ισλανδία τα τελευταία χίλια χρόνια, συνολικά 5 κυβικά χιλιόμετρα. Επίσης, το ηφαίστειο έχει παραγάγει την τελευταία χιλιετία περίπου 8 χλμ³ λάβας, μια από τις μεγαλύτερες ποσότητες στη Γη.
Γεωλογία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το Χέκλα είναι ηφαίστειο ενδιάμεσου τύπου με κρατήρα ομογενή - στρωσιγενή[3], σχηματισμένο σε ρήγμα μετασχηματισμού στην περιοχή, όπου συναντώνται η νότια σεισμική ζώνη και η ανατολική ηφαιστειακή ζώνη. Η ασυνήθιστη μορφή του Χέκλα απαντάται σε πολύ λίγα ηφαίστεια σε όλο τον κόσμο, όπως για παράδειγμα στο Καγιάκι στη Χιλή.[4] Το Χέκλα αποτελεί τμήμα μιας μεγάλης ηφαιστειακής κορυφογραμμής της οποίας το μήκους 5,5 χιλιομέτρων ρήγμα Heklugjá θεωρείται ως το κύριο μέρος του Χέκλα. Αυτή η σχισμή ανοίγει σε όλο το μήκος της κατά τη διάρκεια μεγάλων εκρήξεων και τροφοδοτείται από μια δεξαμενή μάγματος που εκτιμάται ότι η κορυφή της βρίσκεται 4 χιλιόμετρα κάτω από την επιφάνεια και το κέντρο της 2,5 χιλιόμετρα χαμηλότερα. Η τέφρα που παράγεται από τις εκρήξεις του είναι πλούσια σε φθόριο που είναι δηλητηριώδες για τα ζώα. Η βασαλτική λάβα του Χέκλα γενικά έχει ανδεσίτη SiO2 σε περιεκτικότητα άνω του 54%, σε σύγκριση με το 45-50% των άλλων κοντινών μεταβατικών αλκαλικών βασαλτικών εκχύσεων.[5] Είναι το μόνο ισλανδικό ηφαίστειο που παράγει αλκαλικές λάβες.[6] Οι φαινοκρύσταλοι στη λάβα του Χέκλα μπορεί να περιέχουν πλαγιόκλαστα, πυροξένους, τιτανομαγνητίτη (μαγνητίτης πλούσιος σε τιτάνιο), ολιβίνη και απατίτη.
Όταν δεν εκρήγνυται, το βουνό είναι συχνά καλυμμένο με χιόνι και μικρούς παγετώνες και δεν είναι σεισμικά ενεργό παρά μόνο 30-80 λεπτά πριν την έκρηξη.[7] Το Χέκλα βρίσκεται στην κορυφογραμμή της μεσοωκεάνιας ράχης, που αποτελεί το όριο αποκλινουσών πλακών. Σήμερα μελετάται στενά για παραμέτρους όπως η πίεση, κλίση, παραμόρφωση και άλλες κινήσεις και σεισμική δραστηριότητα.[8] Οι σεισμοί στην περιοχή του ηφαιστείου είναι γενικά μεγέθους κάτω των 2 ρίχτερ όταν το ηφαίστειο είναι αδρανές και μεγέθους 3 όταν εκρήγνυται.[7]
Ιστορία εκρήξεων
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η πρώτη καταγεγραμμένη έκρηξη του ηφαιστείου έλαβε χώρα το 1104 και από τότε έχουν υπάρξει μεταξύ είκοσι με τριάντα σημαντικές εκρήξεις. Το ηφαίστειο μερικές φορές εξακολουθούσε να είναι ενεργό για περιόδους έξι ετών με μικρές παύσεις. Οι εκρήξεις του Χέκλα ποικίλουν και δύσκολο να προβλεφθούν. Μερικές είναι πολύ μικρής διάρκειας (μια εβδομάδα έως δέκα ημέρες), ενώ άλλες μπορεί να συνεχίσουν για μήνες και χρόνια (το 1947 η έκρηξη ξεκίνησε τις 29 Μαρτίου του 1947 και έληξε τον Απρίλιο του 1948). Αλλά υπάρχει μια γενική συσχέτιση: όσο περισσότερο η Χέκλα είναι κοιμισμένη, τόσο μεγαλύτερη και πιο καταστροφική θα είναι η έκρηξη.[9] Η πλέον πρόσφατη έκρηξη ήταν στις 26 Φεβρουαρίου 2000.
Μία από τις μεγαλύτερες εκρήξεις Ολόκαινου στην Ισλανδία ήταν η Χέκλα 3 (ή Η3) έκρηξη (950 π.Χ.) (1159 π.Χ.[10]), η οποία εκτόξευσε περίπου 7,3 χλμ.³ από ηφαιστειακά αναβλήματα στην ατμόσφαιρα, με ισχύ στον Ηφαιστειακό Δείκτη Εκρηκτικότητας (VEI) 5. Αυτό θα είχε προκαλέσει πτώση των θερμοκρασιών στις βόρειες περιοχές του πλανήτη για μερικά χρόνια. Ίχνη αυτής της έκρηξης έχουν εντοπιστεί σε τύρφη στη Σκωτία, ενώ στην Ιρλανδία μελέτη των δακτυλίων των δέντρων που χρονολογούνται από την περίοδο αυτή έχει δείξει αμελητέα αύξηση του δακτυλίου για μια δεκαετία.[10]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ «Hekla». Global Volcanism Program, Ινστιτούτο Σμιθσόνιαν. Ανακτήθηκε στις 18 Οκτωβρίου 2020.
- ↑ Ιceland : Hekla Volcano Ανακτήθηκε την 29 Απριλίου 2012
- ↑ Ομογενής είναι ο κρατήρας που έχει σχηματιστεί μόνον από στερεοποίηση λάβας, ενώ στρωσιγενής είναι ο κρατήρας που σχηματίζεται από αλλεπάλληλες στρώσεις λάβας, κίσσηρης, ηφαιστειακής τέφρας και ηφαιστειακής σποδού
- ↑ El Volcán Callaqui, Ejemplos del Volcanismo Fisural en los Andes del Sur (38°L.S.). Hugo Moeno Roa and Alfredo Lahsen Azar. Revista de la Asociación Geológica de Argentina XLII, (1-2), 1-8
- ↑ «Hekla eruption 2000». The Icelandic Meteorological Office. Ανακτήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 2008.
- ↑ «Hekla». Texas Natural Science Center, Non-vertebrate Paleontology Laboratory. University of Texas. 24 Απριλίου 2008. Ανακτήθηκε στις 17 Αυγούστου 2008.
- ↑ 7,0 7,1 «Hekla Seismicity». University of Iceland, Institute of Earth Sciences. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιουνίου 2005. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2008.
- ↑ «Hekla Deformation». University of Iceland, Institute of Earth Sciences. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιουνίου 2005. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2008.
- ↑ Sigurdur Þórarinsson (1967). «The eruption of Hekla in historical times. Vol. I: The eruption of Hekla 1947–48». Soc. Sci. Islandica 38: 1–183.
- ↑ 10,0 10,1 Cunliffe, Barry (2005). Iron Age Communities in Britain (4th έκδοση). Routledge. σελ. 256. ISBN 0-415-34779-3.Pg 68
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Hekla στο Wikimedia Commons