równy

See also: rowny, rōwny, and rŏwny

Kashubian

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *õrvьnъ.

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈrov.ni/
• Rhymes: -ovni
• Syllabification: rów‧ny

Adjective

równy (comparative równiészi, superlative nôrówniészi, derived adverb równo)

1. flat, level (having a smooth surface)
2. straight (not curved)

   Synonym: prosti

3. equal (same in all respects)
4. equal (not better or worse than someone else)
5. equal (having the same social situation as someone else)

Declension

Declension of równy (hard)

singular					plural
	masculine animate	masculine inanimate	feminine	neuter	virile (= masculine personal)	non-virile
nominative	równy		równô	równé	równy	równé
genitive	równégò		równy	równégò	równëch
dative	równémù		równy	równémù	równym
accusative	równégò	równy	równą	równé	równëch	równé
instrumental	równym		równą	równym	równyma
locative	równym		równy	równym	równëch

Further reading

• Stefan Ramułt (1893) “ròvny”, in Słownik języka pomorskiego czyli kaszubskiego (in Kashubian), page 188
• Sychta, Bernard (1970) “rȯvni”, in Słownik gwar kaszubskich [Dictionary of Kashubian dialects] (in Polish), volumes 4 (P – Ř), Wrocław: Ossolineum, page 343
• Jan Trepczyk (1994) “równy”, in Słownik polsko-kaszubski (in Kashubian), volumes 1–2
• Eùgeniusz Gòłąbk (2011) “równy”, in Słownik Polsko-Kaszubski / Słowôrz Pòlskò-Kaszëbsczi‎^[1]
• “równy”, in Internetowi Słowôrz Kaszëbsczégò Jãzëka [Internet Dictionary of the Kashubian Language], Fundacja Kaszuby, 2022

Old Polish

Alternative forms

• rówien

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *õrvьnъ. First attested in the 14th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /rɔːvnɨ/
• IPA^(key): (15^th CE) /rovnɨ/

Adjective

równy (derived adverb równo or równie)

1. (attested in Lesser Poland) equal (same in all respects) [with dative ‘to whom/what’]
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[2], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 70, 21:

     Bosze, kto iest rowen tobe?

     [Boże, kto jest rowien tobie?]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[3], page 21:

     Ząby myala svyatle, proste a vyelmy czysthe zawzdy, rowne, gladke

     [Zęby miała światłe, proste a wielmi czyste zawżdy, rowne, gładkie]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[4], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], page Ath 6:

     Oczczowa y synowa, y dvcha swøtego gedno gest bostwo, rowna slawa

     [Ale oćcowo i synowo, i Ducha Świętego jedno jest bostwo, rowna sława]

   • XV med., Elżbieta Belcarzowa, editor, Glosy i zapiski polskie z dwóch rękopisów, numbers 1490/11, 1945/1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Lwowie, page 375:

     Simile, gl. id est comparabile *rownye, est regnum celorum homini regi

     [Simile, gl. id est comparabile rowne, est regnum celorum homini regi]

2. (attested in Greater Poland) equal (having similar sizes)
   • 1967 [1420], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 760, Kościan:

     Tedyby mely... wsitko ymene... rownym dzalem roszdzelicz na poly

     [Tedyby mieli... wszytko imienie... rownym działem rozdzielić na poły]

   • 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[5], 19, 7:

     Przikazvyø tobye, aby trzy myasta w rowney daly od syebye rosdzelil

     [Przykazuję tobie, aby trzy miasta w rownej dali od siebie rozdzielił]

   • 1930 [c. 1455], “Ex”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[6], 38, 15:

     Pyøczynaszczye loktow rowne bili oponi

     [Pięćnaście łoktow rownie były opony]

3. (attested in Greater Poland) level; equal (having the same social state) [with dative ‘to whom/what’]
   • 1974 [1429], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kaliskie‎^[7], volume IV, number 1034, Kalisz:

     Ysze Wawrzyniecz... przybezal na Marczynow dom se dwema sobie rownima

     [Iże Wawrzyniec... przybieżał na Marcinow dom se dwiema sobie rownyma]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[8], page 484:

     Nye ssą rovny, ktory vye a ktory nye vye

     [Nie są rowni, ktory wie a ktory nie wie]

   1. level; equal (in a similar situation)
      • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 45, 4:

        Czo wyszey tego zostanye s thym gymyenym mayą szye dzelycz rowno, gdysz mv szą wszythky rowne dzyeczy

        [Co wyszej tego zostanie, z tym jimienim mają sie dzielić rowno, gdyż mu są wszytki rowne dzieci]

4. level; flat, even (having a smooth or flat surface)
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[9], page 153:

     Pleczy myal... Iesus... maluczko nachylony a rovny, bo nyyedne kosczy nye bylo znacz

     [Plecy miał... Jesus... maluczko nachylony a rowny, bo nijedne kości nie było znać]

   1. (of grain measures) level; flush (not in heaps; equal to the edges of the vessel)
      • 1874 [1428], Monumenta Medii Aevi Historica res gestas Poloniae illustrantia. Pomniki Dziejowe Wieków Średnich do objaśnienia rzeczy polskich służące‎^[10], volume XVI, page 234:

        Quilibet kmethonum... de quolibet manso debent solvere... per duas mensuras avene mensure, vlg. rowney, ... se solvere obligaverunt

        [Quilibet kmethonum... de quolibet manso debent solvere... per duas mensuras avene mensure, vlg. rownej, ... se solvere obligaverunt]

5. (attested in Lesser Poland) of medium size; largish
   • 1895 [Fifteenth century], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich. Kodeks Działyńskich I‎^[11], Lesser Poland, page 53:

     Bracza... syostram kaszdey po czterdzesczy grzywien mayą dacz, a to acz bądze wielkye gymyenye, ale gdy bądze rowne gymyenye, tedy podlug rosaczowanya cząsczy... pyenyadzmy ma bycz dano

     [Bracia... siostram każdej po czterdzieści grzywien mają dać, a to acz będzie wielkie jimienie, ale gdy będzie rowne jimienie, tedy podług rozszacowania części... pieniędzmi ma być dano]

   • 1894 [1471], Konstanty Górski, editor, Historia jazdy polskiej‎^[12], page 270:

     Kon pod kopynykyem vrony, rowny, sbroya supelna copynycza

     [Koń pod kopijnikiem wrony, rowny, zbroja zupełna kopijnicza]

6. (attested in Greater Poland, Masovia) equal (reliable, honest)
   • 1885-2024 [c. 1428], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[13], volume I, Międzyrzecz, Warsaw, page 493:

     Rowna prawda rea veritas

     [Rowna prawda rea veritas]

   • 1930 [c. 1455], “Lev”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[14], 19, 36:

     Wagø *sprawyedliwyø, rownø bødzecze myecz

     [Wagę sprawiedliwą, rowną będziecie mieć]

7. level; balanced, composed, patient
   • 1853 [XV ex.], Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Piśmiennictwo polskie od czasów najdawniejszych aż do roku 1830, volume 4, page 148:

     Laszka... czirplyva yest, bo zadan[y]e slosczy rowną, prosta, dobra dusza noszy

     [Łaska... cirpliwa jest, bo zadan[y]e złości rowną, prostą, dobrą duszą nosi]

Derived terms

adjectives

• nierówny
• równorodny

 

adverbs

 

nouns

• rówiennik
• rówień
• równia
• równica
• równokręt
• równoć
• równość

 

verbs

• równać impf

 

Related terms

adjectives

• nieprzyrównany
• nierównany

 

adverbs

• nierównie
• nierówno
• zarówno

 

nouns

• nierówność
• obrównanie
• przyrównanie

 

verbs

• porównać pf
• przyrównać pf, przyrównawać impf
• urównać pf
• zrównać pf, zrównawać impf

 

Descendants

• Polish: równy
• Silesian: rōwny, rŏwny, rowny

References

• Boryś, Wiesław (2005) “równy”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “równy”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “równy”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “równy”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

Alternative forms

• równi, rówień (Middle Polish)
• rówien (obsolete)

Etymology

Inherited from Old Polish równy.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈruv.nɘ/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈrov.nɨ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -uvnɘ
• Syllabification: rów‧ny
• Homophone: Równy

Adjective

równy (not generally comparable, comparative równiejszy or bardziej równy, superlative najrówniejszy or najbardziej równy, derived adverb równo)

1. (comparable) even, level, flat (having no variations in height)

   Synonyms: prosty, płaski

   Antonyms: krzywy, nierówny

2. (comparable) even, flat; equal (occuring at the same frequency of time)

   Synonyms: miarowy, rytmiczny

   Antonym: nierówny

3. (comparable) equal; flat; level (unchanging for a relatively long time; calm, balanced)

   Antonym: nierówny

4. (not comparable except ironically) equal (the same in all respects) [with dative ‘to whom/what’]

   pan na zagrodzie równy wojewodzie ― an Englishman's home is his castle

   Wszystkie zwierzęta są sobie równe, ale niektóre są równiejsze od innych. ― All animals are equal to each other, but some are more equal than others.

5. (not comparable) flat (having an exact value)

   Synonym: okrągły

6. (chiefly not comparable, colloquial) level (nice, friendly)
7. (not comparable, sometimes nominalized) equal (occupying the same level in a social hierarchy)
8. (comparable) flat; straight (not curved)

   Synonym: prosty

   Synonym: krzywy

9. (comparable) equal (not favoring anyone)
10. (grammar, not comparable) positive (not inflected for degree of comparison)

    stopień równy ― positive degree

11. (Middle Polish) common; usual; everyday
12. (Middle Polish) medium (of not large size or importance)
13. (Middle Polish) commensurate; appropriate, especially in degree; fair
14. (Middle Polish) level; Further details are uncertain.
    • 1564, J. Mączyński, Lexicon‎^[15], page 4c:

      Aequus, Równy/ Proſty/ práwy.

      [Aequus, Równy/ Prosty/ prawy.]

    • 1564, J. Mączyński, Lexicon‎^[16], page 276c:

      Par, Rowny/ pará/ cetno.

      [Par, Równy/ para/ cetno.]

    • 1579, A. Calagius, Synonyma Latina‎^[17], page 247a:

      Gleich. Równy. Aequalis.

      [Gleich. Równy. Aequalis.]

    • 1588, A. Calepinus, Dictionarium decem linguarum‎^[18], page 35a:

      AEquus – Rownij.

      [AEquus – Równy.]

Declension

Declension of równy (hard)

singular					plural
	masculine animate	masculine inanimate	feminine	neuter	virile (= masculine personal)	non-virile
nominative	równy		równa	równe	równi	równe
genitive	równego		równej	równego	równych
dative	równemu		równej	równemu	równym
accusative	równego	równy	równą	równe	równych	równe
instrumental	równym		równą	równym	równymi
locative	równym		równej	równym	równych

Derived terms

adjectives

• nierówny
• równiutki
• równoboczny
• równociągły
• równoczesny
• równoległy
• równomierny
• równoramienny
• równorzędny
• równoznaczny

 

adverbs

• dla równego rachunku

 

nouns

• rozbój na równej drodze
• równia
• równiacha
• równiarka
• równik
• równina
• równonoc
• równość
• równouprawnienie
• równowaga

 

proverbs

• szlachcic na zagrodzie równy wojewodzie

 

verbs

• równać impf

 

verbs

• nie mieć sobie równych impf
• zerwać się na równe nogi pf, zrywać się na równe nogi impf

 

Further reading

• równy in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• równy in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “równy”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “RÓWNY”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 24.03.2023
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “równy”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “równy”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1912), “równy”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 5, Warsaw, page 748
• równy in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego