Simon Newcomb

Simon Newcomb
Persona informo
Simon Newcomb
Naskiĝo	12-an de marto 1835 (1835-03-12) en Wallace
Morto	11-an de julio 1909 (1909-07-11) (74-jaraĝa) en Vaŝingtono
Mortis pro	Naturaj kialoj vd
Mortis per	Kancero vd
Tombo	Arlingtona nacia tombejo vd
Lingvoj	angla vd
Ŝtataneco	Kanado Usono vd
Alma mater	Universitato Harvard Harvard School of Engineering and Applied Sciences (en) vd
Subskribo
Familio
Patro	John Burton Newcomb (en) vd
Infanoj	Josepha Newcomb Whitney (en) , Anita Newcomb McGee (en) vd
Parencoj	Hassler Whitney (nepo) vd
Profesio
Okupo	astronomo universitata instruisto sciencfikcia verkisto romanisto matematikisto ekonomikisto verkisto vd
Laborkampo	Astronomio, matematiko kaj ekonomiko vd
Doktoreca konsilisto	Benjamin Peirce vd
Honorigoj Honorigoj (1898)  Bruce Medal (en) (1890)  Medalo Copley (13-a de decembro 1877)  eksterlanda ano de la Reĝa Societo (1874)  Gold Medal of the Royal Astronomical Society (en)  Pro la Merito pri la Sciencoj kaj Artoj  Kavaliro de Honora Legio vd
Membrecoj Membrecoj Accademia delle Scienze di Torino (1905–) Reĝa Societo de Londono (eksterlanda ano de la Reĝa Societo) (1877–) Usona Nacia Akademio de Sciencoj (Member of the National Academy of Sciences of the United States (en) ) (1869–) Bavaria Akademio de la Scienco Prusa Akademio de Sciencoj Akademio Nacia de Scienco de la Kvardeko Reĝa Sveda Akademio de Sciencoj Usona Akademio de Artoj kaj Sciencoj Peterburga Akademio pri Sciencoj Reĝa Nederlanda Akademio de Artoj kaj Sciencoj Royal Physiographic Society in Lund (en) vd
vd	Fonto: Vikidatumoj

Simon NEWCOMB (naskiĝis la 12-an de marto 1835 en Wallace (Kanado)); mortis la 11-an de julio 1909 en Vaŝingtono (Usono)) estis kanada astronomo, kiu kreis tabelojn por elkalkuli la movon de astroj kaj ilian pozicion en indikita tempo.

La filo de geinstruistoj jam kiel infano montris eksterordinaran kapablon por matematiko: kvarjara li adiciis kaj multiplikis dum horoj nur por amuzo, sepjara li jam kalkulis kubajn radikojn. Pro delikata sanstato li ne frekventis lernejon, sed liaj gepatroj instruis lin kaj li legis ĉiun disponeblan libron.

Kiel 16-jarulo li fariĝis metilernanto de drogherba kuracisto, sed post du jaroj li forkuris al Calais kaj dum tri jaroj vivtenis sin kiel instruisto kune kun la patro. Samtempe li plu daŭrigis sian memstudadon, interesiĝis pri gramatiko, ekonomio, geometrio, ellernis la francan lingvon aŭtodidakte. Dum sia restado en Maryland li konatiĝis kun grava fizikisto Joseph Henry, el kies nomo devenas la internacia unuo de induktanco, kaj tiu, rimarkinte lian matematikan talenton, rekomendis lin kiel kalkuliston en la Mar-almana oficejo, kiu estis en Cambridge apud Bostono, kie troviĝas ankaŭ Universitato Harvard.

En 1857 li fariĝis kalkulisto de planedaj pozicioj kaj studento de matematiko de la Universistato Harvard kaj diplomiĝis kun laŭdo. En 1861 li fariĝis Profesoro de Matematiko ĉe la Mararmea Observatorio en Vaŝingtono kaj poste Direktoro de la Almanaka Oficejo. En la ĉefurbo li restis ĝis emeritiĝo en 1897.

Sen komputiloj, nur per krajono, li kapablis elkalkuli poziciojn de astroj eĉ post jarcentoj. Lia metodo estis agnoskita en 1896 en Pariza konferenco de astronomoj el multaj landoj kaj konfirmita en 1950 dum simila konferenco.

Newcomb direktis la desegnadon kaj instaladon de nova refrakta teleskopo, artikolis pri astronomio, matematiko, edukado, ekonomio, filozofio kaj psikologio, verkis librojn fakajn kaj popularigajn.