Redaktado de Kiŝinevo

{{Geokesto | Urbo
<!-- *** Kapo *** -->
| nomo               = Kiŝinevo
| alia_nomo          = {{Lang-ro|Chișinău}}
| alia_nomo1         = {{Lang-uk|Кишинів}}
| alia_nomo2         = {{Lang-ru|Кишинёв}}
| devena_nomo        = 
| kategorio          = 
<!-- *** Dosiero *** -->
| dosiero            = Montaj_de_imagini_Commons_a_Chișinăului.jpg
| dosiero_grandeco   = 300px
| dosiero_priskribo  =
<!-- *** Simboloj *** -->
| flago               = Flag of Chișinău.svg
| blazono             = Flagge-Chisinau-01-10.png
<!-- *** Nomo *** -->
| etimologio          = 
| oficiala_nomo       = Chișinău
| moto                = 
| kromnomo            = 
<!-- *** Lando ktp. *** -->
| lando               = Moldavio
| lando_flago         = 1
| ŝtato              = 
| regiono_tipo        = 
| regiono             = 
| disktrikto_tipo     = 
| distrikto           = 
| municipo            = 
| histregiono_faldo   = 
| histregiono         = Moldavujo
| histregiono1        = 
| histregiono2        = 
| histregiono3        = 
<!-- *** Familio *** -->
| parto               = 
| rivero              = Bîc
| memorindaĵo_tipo   = Memorindaĵoj
| memorindaĵo_faldo  = 
| memorindaĵo        = 
| memorindaĵo1       = 
| memorindaĵo2       = 
| memorindaĵo3       = 
| memorindaĵo4       = 
| orogenezo           = 
| orogenezo_tipo      = 
| ŝoseo              = 
| ŝoseo_tipo         = 
<!-- *** Situo *** -->
| situo                    = Kiŝinevo
| koordinatoj_ne_en_titolo = true
| leviĝo                  = 85
| lat_d              = 47
| lat_m              = 00
| lat_s              = 50
| lat_NS             = N
| long_d             = 28
| long_m             = 51
| long_s             = 00
| long_EW            = E
| koordinatoj_tipo   = 
| plej_alta            = 
| plej_alta_leviĝo    = 
| plej_alta_lat_d      = 
| plej_alta_long_d     = 
| plej_malalta         = 
| plej_malalta_leviĝo = 
| plej_malalta_lat_d       = 
| plej_malalta_long_d      = 
<!-- *** Dimensioj *** -->
| areo               = 120.0
| areo_rondumo       = 1
<!-- *** Loĝantaro *** -->
| loĝantaro         = 592900
| loĝantaro_dato    = 2007
| loĝantaro_denseco = auto
<!-- *** Historio & gvidantaro *** -->
| establita             = 1436
| establita_tipo        = Fondo
| urbestro =  {{#invoke:Wikidata|claim|P6|parameter=link}} 
<small>(ekde {{#invoke:Wikidata|claim|P6|qualifier=P580}})</small>
| ĉefulo_tipo          = 
| ĉefulo               = 
| ĉefulo_partio        = 
<!-- *** Kodoj *** -->
| horzono            = [[Orient-Eŭropa tempo|OET]] | utc_offset =+2
| horzono_DST        = [[Orient-Eŭropa tempo|OEST]] | utc_offset_DST =+3
| poŝtkodo          = MD-20xx
| areo_kodo          = +373 22
| areo_kodo_tipo     = 
| kodo               = 
| kodo_tipo          = 
<!-- *** Liberaj kampoj *** -->
| libera                = 
<!-- *** Mapoj *** -->
| mapo                  = 
| mapo_priskribo        = Situo enkadre de Eŭropo
| mapo_lokumilo         = Eŭropo
| mapo1                   = 
| mapo1_fono              = 
| mapo1_priskribo         = Situo enkadre de Moldavio
| mapo1_lokumilo          = Moldavio
| mapo2                  = Map of Chișinău.png
| mapo2_fono             = 
| mapo2_priskribo        = 
| mapo2_lokumilo         = 
<!-- *** Retpaĝoj *** -->
| retpaĝo               = [http://www.chisinau.md/ www.chisinau.md]
| commons                = Chişinău
<!-- *** Notoj *** -->
| notoj                  = {{maplink|frame=yes|plain=yes|type=shape|stroke-width=2|stroke-color=#000000|zoom=10|frame-align=center|frame-width=260}}
}}
[[Dosiero:Vorota kishineva.jpg|eta|300px|Pordego de Kiŝinevo]]
'''Kiŝinevo''' ({{lang-ro|Chișinău|t=[Kiŝinəŭ]}}, {{lang-ru|Кишинёв|t=''Kiŝinjov''}}, {{lang-uk|Кишинів|t=''Kiŝinijv''}}, {{lang-yi|קעשענעוו}}) estas la ĉefurbo de [[Moldavio]].

La urbo etendiĝas sur areo de 161.2 km² kun ĉirkaŭ 665.500 loĝantoj (ĉ. 17% de la tuta loĝantaro de Moldavio, stato [[2000]]). La urbo estas dividita en 5 distriktojn: ''Centru'', ''Botanica'', ''Buiucani'', ''Rîșcani'', ''Ciocana''.
En Kiŝinevo troviĝas unu universitato, 6 aliaj altlernejoj, teatro, muzeoj kaj kulturejoj.

== Historio ==
Kiŝinevo estis fondita en [[1466]] en la [[Princlando Moldavio]], sed post iom da tempo ĝi venis sub la regon de la [[Osmana Imperio]]. La urbon konkeris en [[1812]] [[Rusio]].

La [[Pogromo de Kiŝinevo]] ({{lang-yi|קישינעווער שחיטה|t=Kiŝinever ŝeĥita}}, signifanta buĉado) aŭ {{lang|yi|ישנעווער פאגראם|t=Kiŝneva pogrom}}) estis kontraŭjuda [[pogromo]] kiuj okazis en 1903 kaj en pli malgranda kvanto en 1905 en Kiŝinevo. Dekoj de judoj estis mortigitaj en la pogromo, dekoj pliaj estis grave vunditaj, pli ol 500 estis malpeze vunditaj kaj pli ol 700 hejmoj kaj multaj entreprenoj estis prirabitaj kaj detruitaj.

Inter [[1918]] kaj [[1940]] la urbo apartenis al [[Rumanio]]. Post la [[dua mondmilito]] ĝi apartenis al [[Sovetunio]] kiel ĉefurbo de Moldavia Sovetrespubliko ([[1945]]–[[1991]]). Ekde [[1991]] la urbo estas la ĉefurbo de la sendependa Moldavio.

== Geografio ==
Kiŝinevo kuŝas en la centro de Moldavio, en la produktema regiono ([[vinkultivado|vino]]- kaj [[frukto]]kultivado) ĉe la rivero Bâc.
==Demografio==
===Etna strukturo===
Etna strukturo laŭ datumoj de censo de [[2014]] jaro<ref>http://pop-stat.mashke.org/moldova-ethnic-comm2014.htm</ref>:
{| class="wikitable sortable"
|-
! style="width:140px;"| [[Etno]] !! Kvanto de homoj !! % 
|-
| [[Gagauzoj]] || 2713 || 0.80%
|-
| [[Moldavoj]]|| 254.015 || 74.91%
|-
| [[Rusoj]] || 37.423 || 11.03%
|-
| [[Ukrainoj]] || 23.334 || 6.88%
|-
| [[Bulgaroj]] || 4279 || 1.26%
|-
| [[Ciganoj]] || 102 || 0.03%
|-
| Aliaj etnoj || 5138 || 1.51%
|-
| Nekonate || 12.075 || 3.56%
|-
| '''Sume''' || '''339.079''' || '''100%'''
|}
===Lingva strukturo===
Lingva strukturo laŭ datumoj de censo de [[2014]] jaro<ref>http://pop-stat.mashke.org/moldova-ethnic-comm2014.htm</ref>:
{| class="wikitable sortable"
|-
! style="width:140px;"| [[Lingvo]] !! Kvanto de hejmparolantoj !! % 
|-
| [[Gagauza]] || 132 || 0.03%
|-
| [[Rumana]]|| 220.215 || 64.94%
|-
| [[Rusa]] || 100.816 || 29.79%
|-
| [[Ukraina]] || 860 || 0.25%
|-
| [[Bulgara]] || 272 || 0.08%
|-
| [[Cigana]] || 41 || 0.01%
|-
| Aliaj lingvoj || 2259 || 0.66%
|-
| Plurlingvuloj || 14.484 || 4.27%
|-
| '''Sume''' || '''339.079''' || '''100%'''
|}

== Ekonomio kaj trafiko ==
Kiŝinevo posedas antaŭ ĉio nutran industrion, tiel oni povas trovi tie grandajn vinfarajn uzinojn, frukto- kaj legomindustrion, tabakindustrion, teksaĵindustrion. Sude de Kiŝinevo troviĝas la [[Kiŝineva Internacia Flughaveno]], krom tio la urbo kuŝas ĉe la ĉefa fervojlinio [[Ateno]] / [[Istanbulo]]–[[Moskvo]].
Apud la granda ripozumareo de [[Muelejvalparko (Kiŝinevo)|Muelejvalparko]] okazas ĉiujare ĉ. 20 foiroj sub la ŝirmo de ''MoldExp''.

== Partneraj urboj ==
Inter la partneraj urboj estas
* [[Dosiero:Flago-de-Germanio.svg|20px]] [[Mannheim]] en [[Germanio]]

== Personoj rilataj al la urbo ==
*[[Alecu Russo]]
*[[Alexandru Bernardazzi]], arĥitekto
*[[Grzegorz Grzeban]], ĥemiisto kaj ŝakludanto pola
*[[Jakob Bernstein-Kohan]], kuracisto kaj cionisto
*[[Maria Cebotari]], kantistino
* [[Rolf Friedmann]], pentristo
*[[Rudolf Faltin]], misiisto kaj animzorganto

== Vidindaĵoj ==
*[[Aleo de moldavaj regantoj]] (inaŭguro en 2004): 10 bronzaj bustoskulptaĵoj ĉe la defenda ministerio, nome de [[Bogdan la 1-a]], [[Stefano la 3-a (Moldavio)|Stefano la 3-a]], [[Petru la 1-a Mușat]], [[Alexandru cel Bun]] (Aleksandro la Bona), [[Bogdan la 3-a]], [[Petru Rareș]], [[Alexandru Lăpușneanu]], [[Ioan Vodă cel Cumplit]] (princo Johano la Terura), [[Vasile Lupu]] kaj [[Dimitrie Cantemir]].
*Arboreto apud [[Muelejvalparko (Kiŝinevo)|Muelejvalparko]] (kie estas ankaŭ foira spaco kaj ''Aventura''-distrigparko)
*[[Bulvardo Stefano la 3-a (Kiŝinevo)|Bulvardo Stefano la 3-a]]
*[[Cirko ŝtata de Kiŝinevo]]
*[[Juda tombejo de Kiŝinevo]]
*[[‎Katedralo Dia providenco (Kiŝinevo)|‎Katedralo Dia providenco]], romkatolika
*[[Katedralo Naskiĝo de Jesuo (Kiŝinevo)|Katedralo Naskiĝo de Jesuo]] (ortodoksa) kun impona kampanilo
*[[Nacia muzeo pri etnologio kaj natura historio (Kiŝinevo)|Nacia muzeo pri etnologio kaj natura historio (MNEIN)]]
*[[Rusta muzeo (Kiŝinevo)|Rusta muzeo]], subĉiela muzeo kritikanta burokration
*[[Triumfarko de Kiŝinevo]]
==Servoj==
*[[Zimbru-stadiono]] (piedpilka, en la kvartalo Botanica)
== Referencoj ==
<references />

== Vidu ankaŭ ==
{{Projektoj}}
* [[Trolebusa transporto en Kiŝinevo]]

{{Eŭropaj ĉefurboj}}
{{Bibliotekoj}}
[[Kategorio:Kiŝinevo|Kiŝinevo]]
[[Kategorio:Urboj de Moldavio]]