Adrian Willaert
| Adrian Willaert | |
|---|---|
| |
| Persona informo | |
| Naskiĝo | 30-an de novembro 1479 en Rumbeke |
| Morto | 7-an de decembro 1562 (83-jaraĝa) en Venecio |
| Lingvoj | nederlanda |
| Ŝtataneco | Graflando Flandrio 
|
| Okupo | |
| Okupo | komponisto
|
Adrian Willaert (naskiĝis ĉirkaŭ 1490, mortis je la 7-a de decembro 1562) estis flandra komponisto de la Renesanco kaj fondanto de la Venecia Skolo. Li estis unu de la plej reprezentaj membroj de la generacio de nordaj komponistoj, kiuj transmigris al Italio kaj transportis la polifonian Francan-Flandran stilon tien.
Vivo
[redakti | redakti fonton]Li probable naskiĝis en Bruĝo, Belgio, kvankam duaranga fonto sugestas Roeselare. Laŭ lia lernanto, la fama malfrua 16-a jarcento music teoriisto Gioseffo Zarlino, Willaert iras al Parizo unua studi leĝon, sed anstataŭ decidis studi muziko. En Parizo li renkontis Jean Mouton, la ĉefa komponisto de la Franca reĝa ĉapelo kaj samstilano de Josquin Des Près, kaj studis kun li.
Iom ĉirkaŭ 1515 Willaert unua iris al Romo. Anekdoto travivas kio indikas la muzikan kapablecon de la juna komponisto: Willaert estis surprizita trovi la ĥoron de la papa ĉapelo kantanta unu de liaj propraj komponaĵoj, plej verŝajne la ses parta moteto Verbum vonum et suave. Li estis eĉ plej surprizata lerni en tio maniero ke ili pensis ke ĝi verkiĝis de la tre pli fama komponisto Josquin. Kiam li informis la kantistojn de ilia eraro—ke li estis fakte la komponisto—ili rifuzis kanti ĝi denove. Ja, la frua stilo de Willaert estas tre simila ol tio de Josquin, kun glata polifonio, balancaj voĉoj kaj ofta uzado de imitado.
En julio 1515, Willaert eniris la servon de Kardinalo Ippolito la 1-a d'Este de Ferrara. Ippolito estis vojaĝanto, kaj Willaert probable akompanis lin al variaj lokoj, inkluzivanta Hungario, kie li verŝajne loĝis el 1517 al 1519. Kiam Ippolito mortis en 1520, Willaert eniris la servon de duko Alfonso de Ferrara. En 1522 Willaert havis postenon ĉe la korta ĉapelo de Duko Alfonso. Li restis tie ĝis 1525, ĉe kio tempo arĥivoj montras ke li estis en la dungo de Ippolito la 2-a d'Este en Milano.
La plej signifika nomumo de Willaert, kaj unu de la plej signifika en la muzika historio de la Renesanco, estis la elekto de li kiel majstro de ĉapelo de la Kirko de Sankta Marko en Venecio. Muziko velkis tie sub lia antaŭulo, Pietro de Fossis, sed tio estis mallonge ŝanĝi.
El lia nomumo en 1527 ĝis lia morto en 1562, li tenis la postenon ĉe la kirko de Sankta Marko. Komponistoj venis el tuto de Eŭropo studi kun li, kaj liaj havis altajn standardojn ambaŭ por kantado kaj komponado. Dum lia antaŭa dungo kun la dukoj de Ferrara, li akiris numerajn kontaktojn kaj influajn amikojn aliloke en Eŭropo, inkluzivanta la Sforza familio en Milano. Sendube tio helpis disvastigi lian reputacion, kaj sekve importi muzikistojn el fremdaj nacioj en nordan Italion.
Muzika stilo kaj influo
[redakti | redakti fonton]Willaert estis unu de la plej diverstalentaj komponistoj de la renesanco, verkanta muzikon en preskaŭ ĉia ekzistanta stilo kaj formo. En forto de personeco, kaj kun lia centra pozicio kiel majstro de ĉapelo ĉe la kirko de Sankta Marko, li estiĝis la plej influaj muzikistoj en Eŭropo inter la morto de JOSQUIN kaj la tempo de Palestrina.
Willaert estas kutime kreditas kun la inventa de la antifonia stilo el kio la poliĥora stilo de la Venecia skolo disvolvigis. Kiel estis du ĥorejoj, unu sur ĉio flanko de la ĉefa altaro de la kirko de Sankta Marko, ambaŭ provizis kun orgeno, Willaert divizis la ĥoro en du sekciojn, uzanta ilin aŭ antifonie aŭ samtempe. Li tiam komponis kaj ludis psalmojn kaj aliajn verkojn por du alternadaj ĥoroj. Ĉi tio invento estis senprokraste sukcesa. Ĝi forte influis la disvolvadon de la nova metodo. En 1550 li eldonis Salmi spezzati, antifonajn fiksaĵojn de la psalmoj, la unua poliĥora verko de la Venecia skolo. Kvankam Willaert ne estis la unua uzi ĉi tiun antifonan, aŭ poliĥoran metodon, tamen li estis la unua kiu faris ĝin fama.
Willaert estis distingita ambaŭ kiel instruisto kaj kiel komponisto. Meze de lia sekvantaro estis: Cipriano de RORE, lia sekvanto ĉe la kirko de Sankta Marko; Costanzo PORTA; Francesco Dalla Viola; Gioseffo Zarlino; kaj la du Gabrieli, Andrea kaj Giovanni. Ili formis la kerno de la Venecia skolo, kio estis decida influa sur la stileca ŝanĝo kio markis la ekon de la Baroko epoko. Willaert lacis granda nombro da komponaĵojn — 8 mesoj, super 50 himnoj kaj psalmoj, super 150 motetoj, ĉirkaŭ 60 Francaj ŝansonoj, super 70 Italiaj madrigaloj kaj diversaj instrumentaj (riĉerkaroj).
Referencoj kaj plu legaĵoj
[redakti | redakti fonton]- Artikolo "Adrian Willaert," en The New Grove Dictionary de Music kaj Musicians, ed. Stanley Sadie. 20 vol. London, Macmillan Publishers Ltd., 1980. ISBN 1561591742
- Gustave Reese, Music in la Renaissence. New York, W.W. Norton & Co., 1954. ISBN 0393095304
- Harold Gleason kaj Warren Becker, Music in the Middle Ages and Renaissence (Music Literature Outlines Series I). Bloomington, Indiana. Frangipani Press, 1986. ISBN 089917034X