DPKI

DPKI
Flago de la Demokratika Partio de Kurdio de Irano.
partio terorisma organizaĵo armita organizaĵo
Komenco	16-a de aŭgusto 1945 vd
Antaŭe	Komala J.K. vd
Lando(j)	Irako vd
Sidejo	Democrat Castle
Ideologio	sekulareco • kurda naciismo • socialismo • socialdemokratio • progresismo • kontraŭimperiismo
Fondinto(j)	Qazi Muhammad vd
Ĝenerala(j) Sekretario(j)	Mustafa Hijri (en) vd
Retejo	Oficiala retejo

DPKI estas Demokratika Partio de Kurdio de Irano (kurde Partiya Demokratik a Kurdistana Îran, mallongigita PDK-Î), kiu estas unu de la ĉefoj kurdaj politikaj partioj en Irano. Ofte oni uzas ligostrekon en la nomo: DPK-I.

DPK-I estis fondita la 16-an de aŭgusto 1946 en Mehabad kun la nomo "Demokratia Partio de Kurdio"; ĝi estis posteula organizo de Komeley Jiyanewey Kurd ("Konsilio por la renaskiĝo de Kurdio"). Ĝi baldaŭ iĝis gvida forto en kurda separismo en Irano. La lukto de tiu partio por kurda sendependeco kulminis per la establado de la Mahabad Respubliko en 1946, kvankam la respubliko estis dissolvita en nur kelkaj monatoj kaj la kurdoj suferspertis severan diskriminacion.

Malgraŭ la malvenko en 1946, perforta lukto de la Kurda Demokrata Partio de Irano rekomencis direkte al la fino de la 1960-aj jaroj kaj kulminis per la kurda ribelo en 1979, tuj post la Islama Revolucio. La armita lukto de la Kurda Demokrata Partio estis severe subpremita de la nova ajatola reĝimo, sed perforta rezisto daŭris ĝis 1983 kaj denove estis renovigita en 1989. Ĉi tiu ĉapitro en la armita lukto finiĝis nur en 1996, post ĉirkaŭ 40 000 viktimoj, plejparte kurdoj. La plej multaj el la altrangaj membroj de la partio estis mortigitaj fare de iranaj agentoj, kaj la agadoj de la partio estis praktike haltitaj kun unupartia deklaracio de batalhalto de la kurdoj en 1996.

Dum la fruaj 2000-aj jaroj, la Demokrata Partio de Irana Kurdio sindetenis de separisma agado, koincidante kun la permanenta ofico de prezidanto Akbar Hashemi Rafsanjani, kiu estas konsiderita moderulo inter la prezidantoj de la Islama Respubliko de Irano. La partio ne partoprenis en la ribelo de la Kurdistan Free Life Organization (PJAK), kaj konservis malaltan profilon ĝis 2014, kiam streĉitecoj inter la PDKI kaj la registaro same kiel streĉitecoj inter la PJAK kaj aliaj kurdaj movadoj komencis eskaladi en perforton. En septembro 2014 okazis la unua kolizio en multaj jaroj inter la PDKI kaj la sekurecaj taĉmentoj de Iro, kun ses mortigitaj flanke de la reĝimo. Alia kolizio en majo 2015 inter PDKI kaj tiuj kiujn ĝi difinis kiel "iranajn agentojn alivestitajn kiel PKK-agentoj" kaŭzis 4 mortojn de PDKI kaj 2 neidentigitaj aktivuloj en kurda vesto. En junio 2015, la batalsekvenco daŭris kun 6 mortigitaj por Revolutionary Guards.

Por klare distingi ĝin de PDK oni poste aldonis "-I" al la mallongigo (en la kurda lingvo la du partioj havis identajn mallongigojn).