MoVado 5 Steloj

MoVado 5 Steloj
partio
Komenco	4-a de oktobro 2009 vd
Poste	Free Alternative • Italy in Common • Team K • Italy Work in Progress • X Movement vd
Lando(j)	Italio vd
Sidejo	Romo
Ideologio	popolismo • Verda politiko • Eŭroposkeptikismo • Daŭripova nekresko • rekta demokratio • Interreta rekta demokratio • kontraŭkorupto
Fondinto(j)	Beppe Grillo • Gianroberto Casaleggio vd
Partoj blogo de Beppe GRILLO vd
Retejo	Oficiala retejo

MoVado 5 Steloj
MoVimento 5 Stelle
partio
Lando	Italio
Fondiĝo	2009
Lingvo(j)	Itala
Ĉefa sidejo	neniu (interreta)
Ideologio	interreta kaj rekta demokratio, ekologio.
Retejo	www.movimento5stelle.eu

Luigi Di Maio

MoVado 5 Steloj (itale: MoVimento 5 Stelle, M5S) estas itala politika partio, kvankam ĝi difinas sin "libera asocio de civitanoj", "nepartio" kaj ĝenerale rifuzas la difinon "partio". Ĝi estas fondita la 4an de oktobro de 2009 de komikisto Beppe Grillo kaj de entreprenisto Gianroberto Casaleggio post sperto gajnita per movado Amici di Beppe Grillo (Amikoj de Beppe Grillo), kiu estis aktiva de 2005 kaj prezentiĝanta en balotoj ekde 2008 kun pluraj Liste Civiche a Cinque Stelle (Civitanaj Listoj Kvin-stelaj).

La kvin steloj de la nomo kaj emblemo reprezentas la temojn:

1. akvo publika
2. transportoj elteneblaj
3. ekonomia evoluigo
4. aliro al interreto kaj disvastigo
5. medio (ekologio)

Ĝi rifuzas klasadi sin dekstra aŭ maldekstra partio, sed preferas difini sin postideologia partio, kiu proponas kaj klopodas efektivigi ideojn kaj solvi problemojn sendepende de ideologio, sub kondiĉo ke la "kvin steloj" estas observataj.

Prezentiĝinta komence nur por italaj urbaj kaj regionaj balotoj, en 2013 unuafoje prezentiĝis por nacia baloto.

Historio de la movado

La ideo pri politika movado komence ne estis, sed ĝi venis dum proceso de evoluo de interreta komunumo ĉirkaŭ la blogo de Beppe Grillo, kiu pasis kelkajn fazojn.

Antaŭ la naskiĝo de MoVado Kvin Steloj

En 2005 naskiĝas blogo beppegrillo.it, kaj kvankam ĝi estas en la itala (kelkaj artikoloj estas tradukataj en la anglan kaj la japanan), dum tre mallonga tempo iĝas la sepa blogo plej vizitata de la Planedo. En ĝi oni parolas pri temoj kiel libera informado, verda ekonomio kaj ekologio, energifontoj renovigeblaj kaj italaj politikaj kaj sociaj problemoj, kiel malŝparemo kaj privilegioj de la politika klaso, diskriminado, financo. La ideo pri M5S venis post kelkaj spertoj kaj eksperimentoj ĉirkaŭ la blogo de Beppe Grillo por efektive realigi tiujn temojn.

Renkontiĝoj per "Meetup"

La aktivuloj sin renkontadis por diskuti pri lokaj temoj en la tuta Italio, laŭ principo, ke la loka civitano konas sian teritorion kaj povas denunci lokajn problemojn kaj proponi solvojn. La sumo de tiuj problemoj povus helpi la tutan Italion. Tiam neniu kredis, ke tia movado povus akiri bonan rezulton en naciaj balotoj. Renkontiĝoj estis organizataj per platformo Meetup.

V-Tagoj

Aktivuloj organizis tagojn por protesti kontraŭ la itala sistemo, nomitaj V-day (V-Tago); la nomo estas rezulto de kunigo de la itala vortaĉo por "forfiku, iru pugen" kun la angla vorto "day" por esprimi la koleron de civitanoj kontraŭ la "kasto", la politikistaro kaj ĝia kontrolo super informado. La unua V-tago estis la 8an de septembro de 2007, kaj je la fino de la tago oni kalkulis preskaŭ 350 000 subskribojn por la leĝo por "pura parlamento", t.e. sen kondamnitoj. La 25an de Aprilo 2008 estis la dua V-Tago proponanta abolicii publikajn financadojn kaj kontrolon de politiko super gazetaro, leĝon Gasparri kaj la Liston de Ĵurnalistoj. Tiuj tagoj ne rezultigis ion praktikan, ekzemple la leĝpropono por pura parlamento ankoraŭ ne estis pridiskutita en parlamento.

Subteno al politikistoj kun similaj ideoj

Samtempe oni klopodis elektigi homojn sendependajn de partioj en urboj kaj Eŭropa Parlamento, kun la celo deklarita enigi civitanojn en politikon. Naskiĝis "civitanaj listoj" (civitanoj senpartiaj kiuj kandidatiĝis en balotoj). Krom tio du homoj partoprenis la eŭropan baloton senpartie kun subteno de la blogo: Sonia Alfano kaj Luigi De Magistris, ambaŭ konataj pro ilia engaĝo kontraŭ krimo. Sed post la baloto Sonia Alfano kaj Luigi De Magistris aliĝis al IDV (Itala maldekstra partio) elrevigante la elektintojn.

Naskiĝo de MoVado 5 Steloj (M5S)

Konsiderinte la antaŭajn spertojn, la 4an de oktobro de 2009 naskiĝis MoVado 5 Steloj, kun la celo sendependiĝi de profesiaj politikistoj kaj mem proponi siajn projektojn. Tiu dato ne estis hazarda, sed estas la tago de Sankta Francisko el Asizo, la sanktulo, kiu predikis malriĉecon kaj kontraŭis la koruptadon de tiama eklezio. M5S estas politika movado bazita sur Interreto kaj sur la principo de rekta demokratio, kaj la majuskla V en la nomo estas memoraĵo de V-Tagoj. La sistemo de demokratio estas interreta, tio estas uzi novajn teĥnologiojn por decidi kaj partoprenigi kiel eble pli da homoj en proponoj kaj decidoj, sed ankaŭ por kontroli la reprezentantojn elektitajn, kiuj rajtas kandidatiĝi ne pli ol 2 fojojn kaj devas publikigi siajn elspezojn interrete. La elektitoj de M5S en urbaj, regionaj aŭ naciaj balotoj malaltigis sian salajron ĝis 25% (75% malpli ol aliaj politikistoj) kaj batalas kontraŭ la tro multa mono en politiko.

Ideoj kaj principoj

La programo de M5S estas en interreto en multaj lingvoj Arkivigite je 2014-02-20 per la retarkivo Wayback Machine, el kiuj Esperanto Arkivigite je 2014-01-30 per la retarkivo Wayback Machine.

Interreta rekta demokratio

M5S intencas realigi la modelon de rekta partopreno de civitanoj per interreto minimigante la gravecon de reprezentantoj de civitanoj. Laŭ tiu ideo la politikistoj publikigas leĝproponojn interrete kaj pridiskutas problemojn kun civitanoj, kiuj ankaŭ sugestas solvojn kaj, se rapida decido ne estas bezonata, fine voĉdonas la plej bonan solvon. Politikistoj estas laborantoj por faciligi partoprenadon de la civitanoj.

La partopreno de civitanoj estas gravega por la funkciado de tiu regmaniero; oni supozas, ke civitanoj, kiuj scias pri unu problemo povas helpi kaj povas fari tion seninterese, ĉar neniu povas korupti milojn aŭ eĉ milionojn da homoj. Tiel farante, la inteligento de inĝeneroj, instruistoj, fakuloj sed ankaŭ simplaj civitanoj, kiuj konas la teritorion kaj ĝiajn problemojn, estas senpage kundividata por ĉies bono.

Oni scias, ke ne ĉiuj civitanoj estas fakuloj pri ĉio aŭ ne ĉiu volas partopreni, malgraŭ la enda volontigo de civitanoj. Oni supozas, ke sufiĉe granda nombro da homoj estas bona samplo por scii la popolan volon, kaj ke se iu ne havas fakan scion aŭ ne sentas intereson pri temo, ĝi akceptas la decidon de la aliaj.

Parta efektivigo de tiu modelo ekis per retejo, kiu sendas e-leterojn al movadanoj kiam nova leĝpropono aperas, informas pri evoluo de la proponoj kaj invitas la uzantojn al partoprenado. Rajtas registriĝi al la servo ĉiu plenkreskinta italo, kiu ne estas ano de alia partio kaj ne estas kondamnita aŭ persekutata pro krimo. Alia efekto dezirata estas, ke tia modelo de demokratio estos imitata ĉie en la mondo.

Letero al geitaloj

En februaro 2013 aperis en blogo de Beppe Grillo letero al geitaloj, kiu anokoraŭfoje priskribis principojn kaj ideojn de M5S. La jena estas la traduko en Esperanto:

„ Italio devas iĝi komunumo, neniu devas esti postlasata. Estas netolerebla, nehoma la vido je vicoj da "esodati", eldomigitaj, senlaboruloj ĉe manĝejo de Caritas dum tiuj, kiuj enprofundigis nian landon en mizeron, veturas kun eskorto, per ŝtataj aŭtomobiloj, sen ia ekonomia zorgo. La partioj estas la ĉefaj kulpantoj pri tiu ĉi situacio, ili okupis la Ŝtaton, disvendis ĝin malmultekoste, senkarnigis ĝin de interne. Nun tiuj homoj, danke al gazetaro kaj televidoj kontrolataj de ili mem, prezentas sin kiel savontojn de la patrujo, ĝuste ili, kiuj ĝin enĉerkigis kaj uzis por sia avantaĝo. Italio havas impostojn el la plej altaj en la mondo, unu el la plej grandaj naciaj ŝuldoj, altan senlaboran procentaĵon, ĉefe junulan, kiu elmigrigis dum malmultaj jaroj unu milionon kaj duonon da italaj gejunuloj diplomitaj aŭ magistriĝintaj dankon al sinofero de la gepatroj. Estas tempo por ĉesigi tion, ĉi komedio devas finiĝi aŭ la lando finiĝos. Ni ne plu havas tempon, ni devas sendi ilin hejmen. Ĉiuj tiuj, kiuj estas parto de ĉi putra sistemo devas foriri, malaperi, sed antaŭe ili devas pravigi sian eventualan riĉiĝon. Mi ne petas vian voĉdonon, ne interesas min via voĉdono sen partopreno en politiko kaj via rekta implikiĝo; se via voĉdono por MoVado "Kvin Steloj" estas simpla delego al iu, kiu devos decidi anstataŭ vi, ne voĉdonu por ni. Tiun ĉi landon ni povas ŝanĝi nur kune, ne estas alternativo. Ni eliru el la mallumo kaj reiru vidi stelojn. Ŝtato devas protekti siajn civitanojn alie ĝi ne estas Ŝtato, tial oni devas starigi bazan renton al civitanoj. Mi estas Ŝtato, vi estas Ŝtato, ni estas Ŝtato. Ni reprenu Italion. 20 eroj por eliri el mallumo: Baza rento al civitanoj Rimedoj senprokrastaj por relanĉi malgrandajn kaj mezajn firmojn Leĝo kontraŭ subaĉeto Informadikigo kaj simpligo de Ŝtato Forigo de publikaj kontribuoj al partioj Starigo de "politometro" por konstati ĉu estis neleĝaj riĉigoj de politikistoj dum la lastaj 20 jaroj Referendumo propona kaj sen kvorumo Referendumo pri plurestado en eŭrozono Devigo diskuti en Parlamento ĉiun leĝon iniciatan de popolo kun malkaŝa voĉdono Nur unu televidkanalo publika, sen reklamoj, sendependenda de partioj Rekta elekto de parlamentanoj de Camera kaj Senato Maksimuma limo al elektebleco egala al du mandatoj Leĝo pri konflikto de interesoj Restarigo de fondusoj tranĉitaj al Sanservo kaj Publikaj lernejoj Forigo de financadoj rektaj kaj nerektaj al la gazetaro Senpaga aliro al interreto pro civitaneco Forigo de IMU pri la ĉefdomo Malsekvestrebleco de la ĉefdomo Forigo de provincoj Fermo de Equitalia ”

M5S pri instruado de lingvoj, angla, Esperanto

En programo de M5S estas la instruado de la angla eĉ en infanlernejo. Poste, Beppe Grillo en sia blogo skribis pri Esperanto kiel taŭga lingvo por estonttempoj, kaj artikolo aperis pri Esperanto. Tamen, pro la principo de rekta demokratio, por ŝanĝi la programon kaj enmeti Esperanton, necesus esti multaj movadanoj, kiuj subtenus Esperanton; proponoj estis, sed ili ne havis sukceson. Pro tio, M5S ankoraŭ celas instrui la anglan en infanlernejoj.

Balotoj

Dum 2010-2012 M5S prezentiĝis en urbaj kaj regionaj balotoj evitante la provincajn balotojn, ĉar unu el la programeroj estas forigi provincojn (en Italujo, provinco estas aro da komunoj; kelkaj komunoj kune estas unu el la 20 regionoj de tiu lando). La 24-an kaj 25-an de februaro 2013, M5S partoprenis unuafoje en nacia baloto, laŭ sondoj ĝi estis unu el la 3 pli fortaj partioj, sed poste ĝi surprizis ĉiujn akirante 25,5% da voĉdonoj, pli ol ĉiu alia partio. Tamen, ĉar M5S ne alianciĝis kun aliaj (laŭ siaj principoj) ĝi estis nur la tria en la ĝenerala rezulto. Pro la elektokampanjo nomata "Tsunami tour" (Turneo Cunamo), Beppe Grillo parolis en placoj de 77 italaj urboj, kaj li finis en Romo la 22-an de Februaro, kie, krom kandidatoj, ĉeestis kaj parolis ankaŭ Gianroberto Casaleggio. Malgraŭ Grillo promesis eldoni intervjuon en iu itala elsendo, li fine ne aperis rekte en televidiloj, kaj elektokampanjo estis preskaŭ nur interrete (ĉefe per la jutuba kanalo "La cosa"). Intervjuojn li eldonis por neitalaj televidoj, ĉar li konsideras la italajn amaskomunikilojn kunrespondecaj, kvazaŭ subtenantoj de la nunaj italaj politikistoj (li mem estis elpelita de publika televido post li diris satiran spritaĵon en 1986 pri la tiama itala socialista partio). Tio altiris kritikojn, kiel ankaŭ la preskaŭ malĉeesto de M5S-anoj en politikaj parolspektakloj en televido por paroli en nomo de la tuta M5S.

En 2014 partoprenis unuafoje al Eŭropaj Balotoj.

En septembro 2017 en la partio okazis la prabalotoj en kiuj venkis Luigi Di Maio, kaj li nun estas la estro de la partio kaj li estis la kandidato por ĉefministro de Italio en la balotoj 2018. En la martaj balotoj 2018 la partio akiris la duan lokon post la centro-dekstra koalicio, kun la signifa pli bona rezulto de antaŭ 5 jaroj (pli ol 32% en ĉiuj ĉambroj de la itala parlamento). La partio akiris la plej grandan apogon en la balotoj, se oni komparas la memstaraj balotlistoj, eniris de tiu partio al la parlamento pli ol 220 parlamentanoj kaj plo ol 110 senatanoj..

Resumo de balotoj

	Voĉdonoj	%	Elektitoj
Regionaj italaj balotoj en 2010 (nur en Kampanio, Emilio-Romanjo, Piemonto, Venetio kaj Lombardio)	396 402	1,77	4
Regionaj balotoj de Moliso en 2011	10 650	5,60	0
Regionaj balotoj de Sicilio en 2012	368 006	18,17	15
Regionaj balotoj en 2013 (nur en Moliso, Latio, Lombardio)	1 476 072	16,61	18
Italaj naciaj balotoj en 2013	Deputitejo	8 689 458	25,55	109
Senato	7 285 850	23,79	54
Eŭropaj balotoj en 2014	5 807 362	21,15	17

Eksteraj ligiloj

• Oficiala retpaĝo Arkivigite je 2018-06-13 per la retarkivo Wayback Machine
• Programo de M5S en Esperanto
• Programo de M5S en multaj lingvoj
• Retpaĝo pri M5S en Eŭropo Arkivigite je 2013-03-05 per la retarkivo Wayback Machine
• Blogo de Beppe Grillo
• Programo de M5S Arkivigite je 2012-05-02 per la retarkivo Wayback Machine