Albrecht Dürer

Albrecht Dürer (Nurenberg, Bavaria, 1471ko maiatzaren 21a - Nuremberg, 1528ko apirilaren 6a) Alemaniako Pizkundeko artistarik ezagunenetakoa izan zen, garai hartako Italiako maisu gailenen parean jar daitekeen pintore bakarra. Flandriako pintoreen teknikak ongi menderatzen zituen artista zen; Italiako moldeak ere bereganatu, eta pinturari eta grabaketari buruzko ikerketa teorikoak egin zituen. Geometria eta proportzio matematikoen inguruko zaletasun handia erakutsi zuen bere margolanetan. Haren obrak eragin handia izan zuen XVI. mendeko Herbehereetako eta Alemaniako artistengan.

Albrecht Dürer
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Nurenberg, 1471ko maiatzaren 21a
Herrialdea	Duchy of Bavaria
Bizilekua	Venezia Nurenberg
Talde etnikoa	alemaniarra
Heriotza	Nurenberg, 1528ko apirilaren 6a (56 urte)
Hobiratze lekua	Johannisfriedhof (en)
Familia
Aita	Albrecht Dürer the Elder
Ama	Barbara Dürer
Ezkontidea(k)	Agnès Dürer
Haurrideak	ikusi Hans Dürer the Younger (en) Endres Dürer (en)
Familia	ikusi Hieronymus Holper (en) (amaldeko aitona) Hans Frey (en) (aitaginarreba)
Hezkuntza
Hizkuntzak	Goi Erdi Aroko alemana alemana
Irakaslea(k)	Albrecht Dürer the Elder (en) Michael Wohlgemuth
Ikaslea(k)	ikusi Hans Baldung Giulio Cesare Scaligero
Jarduerak
Jarduerak	margolaria, grabatzailea, matematikaria, illuminator (en) , copper engraver (en) , artearen teorikoa, marrazkilaria, ilustratzailea eta exlibrist (en)
Parte-hartzailea Gold + Silber Schmuck + Gerät von Albrecht Dürer bis zur Gegenwart (en)
Lantokia(k)	Nurenberg Venezia Basilea Estrasburgo Colmar Frankfurt am Main Mainz Kolonia Innsbruck Bolonia Milan Florentzia 's-Hertogenbosch Arnemuiden (en) Baarle-Nassau Bergen op Zoom Goes Heerewaarden (en) Middelburg Nijmegen (en) Oisterwijk Sittard (en) Stokkum (en) Tilburg (en) Veere Zaltbommel Zierikzee (en) Anberes Malinas Erroma eta Wittenberg
Lan nabarmenak	ikusi Melencolia I (en) Magoen gurtza (Dürer)
Influentziak	Michael Wohlgemuth eta Jacopo de' Barbari (mul)
Mugimendua	German Renaissance (en)
Genero artistikoa	erretratua margolaritza erlijiosoa allegory (en) margolaritza historikoa margolaritza mitologikoa genero-margolana Autorretratua animal painting (en) paisaia margolaritza
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Luteranismoa

Bizitza

Gaztaroa

Nurenbergen lanean ari zen zilargin hungariar baten semea zen, eta Dürer zilarra eta urrea lantzen hasi zen aitaren lantegian. Garrantzi handiko ikasbidea izan zuen, gerora diseinatzaile eta grabatzaile gisa nabarmentzeko aukera eman ziona; grabatuak izan ziren, hain zuzen, Dureroren lanik aipagarrienetakoak. Bere lehen obra artistiko handia, Autorretratua, 1484. urterako osatu zuen. 1486an. Michael Wohlgemuth margolari eta grabatzailearen lantegian hasi zen ikasle, xilografiak egiten batez ere, eta han bereganatu zituen Herbehereetako artearen ezaugarriak, Jan van Eyckenak besteak beste, eta germaniar tradiziokoak (Hans Pleydenwurff).

1490. urtean, Flandesera jo zuen; han, marra zehatza eta konposizioaren legeak ikasi zituen (Aitaren erretratua, 1490). Flandesen bertan izan zuen Andrea Mantegna italiar pintorearen naturalismoaren berri, eta urrundu egin zen aurreko irakasleen molde gotiko zaharkituetatik (Autorretratua senargai-jantzian, 1493, Mendebaldeko pinturako lehen autorretratua). 1494ko uztailaren 7an Agnès Freyrekin ezkondu zen.

Italiako lehen bidaia

1494 aldean joan zen lehen aldiz Italiara, eta bertan ezagutu zituen garai hartako artista handienen obrak; bidaia hark eragin handia izan zuen bere koadro, marrazki eta grabatuetan. Pizkundea Italiako mugimendutzat hartua zen eta gainerako herrietako artistak, alemaniarrak esaterako, antzinako arteari loturiko apaingile soiltzat hartzen ziren. Dürerrek arte joera berrien ikerketa sakona egin zuen eta estetikaren ikusmolde berriak bereganatu zituen, mendeku gisa edo. Horrela, garai hartan egin zituen obra gehienak Italiako artelanen egokitzapenak dira, Andrea Mantegna, Antonio Pollaiolo, Giovanni Bellini eta abarren kopiak. Baina italiar artistez gainera, arreta berezia eskaini zion Italiako paisaiari eta argiari (Landa ikuspegia, 1495, Ashmolean Museum, Oxford). Pizkundeko izpiritua nola beretu zuen garbien erakusten duen obra Autorretratua da (1498, Pradoko museoa, Madril), jaioterrira itzuli ondoren margotu zuena.

1495ean antolatu zuen Nurenbergen bere pintura eta grabatze lantegia, eta bertan hasi zen kobrea lantzen. Ordutik aurrera iritsi zuen haren heldutasun aroa. Lan ugari egin zuen, germano-flandriar eta italiar estiloak bateratu zituen eta ikonografian halako eklektizismo bati heldu zion: erretratu humanistak, Bibliako gaiak, alegoria filosofikoak eta satirak egin zituen. Nurenbergen, erretaulez eta erretratuez gainera, grabatuak egin zituen batez ere; grabatua giza gorputzaren lanketara hurbiltzeko tresna gisa erabili zuen eta proportzioen teknika landu zuen, Pizkundeko legeei jarraituz (Adan eta Eva, 1504).

Margolanetan eta marrazkietan baino beranduago arte antzeman zitzaizkion Azken Gotikoko ezaugarriak grabatuetan, baina joera gero eta joera klasizista eta humanistagoa hartu zuen, adibidez, Apokalipsia (1498) hamalau xilografiez osaturiko sail ikusgarrian eta zazpi xilografiez osaturiko Pasio Handia sailean (1498 ingurukoa). Ama Birjinaren bizitza xilografia sailean eta mende hasierako pinturetan (Magoen gurtza, 1504, Uffizi Galeria) aipagarria da geometriaren nagusitasuna, espazioarekiko kezka eta baita xehetasun bitxi edo errealistekikoa ere; perspektibaren eta proportzioen ikerketa bikainak dira. 1500. urte ingurua izan zen arte gotikoko ezaugarrien eta Pizkundekoen arteko etena nabarmentzen hasi zen garaia; Pizkundeko joera betekoak dira, esaterako, Oswolt Krelen erretratua (1499, Alte Pinakothek, Munich), Nurenbergeko aristokraziako zenbait kideren erretratuak, Gizon gaztearen erretratua (1500, Alte Pinakothek, Munich) etab.

Italiako bigarren bidaia

1505eko udazkenean, artista gisa heldutasun beteko garaia zuenean eta grabatugile ezaguna zela ordurako, Italiara joan zen berriro 1507ko negua arte. Aurreko bidaian bezala, Venezian igaro zuen denbora gehiena.Giovanni Belliniren obrak erakarri zuen batez ere, eta haren eraginez erretratu gozoak, leunak egin zituen 1505-1507 bitartean; eskola desberdinek perspektibaren arazoari zein irtenbide eman zioten aztertu zuen. Joera manieristak agertu ziren kolore guztiz biziek argiturik egin zituen oholetan. Garai hartakoa aipagarria du, besteak beste Errosarioaren festa (1506, Galeria Nazionala, Praga) ordu arteko bilakaeraren amaiera eta sintesia dena, eta Adan eta Eva (1507, Pradoko museoa, Madril), formaren ideal klasikoaren sekretu matematikoaren bilaketaren emaitza bikaina. Kolorea nagusitu zen Hirutasun Sainduaren Gurtza obran ere (1511, Kunsthistorisches Museum, Viena).

Italiako bigarren bidaitik itzuleran pinturan murgildu zen buru-belarri eta matematika ikasten jardun zen, harik eta 1509an berriro grabatuak egiten hasi zen arte. Printzipio klasikoak erabiltzen jarraitu zuen eta konposizio handiagoak egiten hasi, adibidez Hamar milen martirioa (1508, Kunsthistorisches Museum, Viena) eta Hirutasunaren gurtza (1511, Kunsthistorisches Museum, Viena). 1507-1513 urteen artean Nekaldia saila osatu zuen, brontzezko grabatuez, eta 1509-1511 bitartean Nekaldi txikia, zur gaineko grabatua, egin zuen; espazio zabalak eta lasaitasuna dira obra horietan nagusi. 1513-1514 urteetan hiru maisulan egin zituen: Zalduna, heriotza eta deabrua, San Jeronimo bere estudioan eta Malenkonia grabatuak; aditu batzuen ustez hirurak batera hartu beharra dago. Dürerek bere artea gorenera eramateko asmoz egindako obratzat jotzen dira, formak eta giroa bikainak eta aberatsak dira, eta klasikotasunaren perfekzioa ageri dute.

Enperadoreen zerbitzuan

1512. urtean Maximiliano enperadorearentzat hasi zen lanean, 1519 arte. Garai hartako artista germaniar ospetsuenekin batera jardun zuen, eta 92 xilografia, karroza bat, Orduen Libururako animalien akuarelak eta hainbat erretratu, adibidez Maximiliano I.a (1519, Kunsthistorisches Museum, Viena), egin zituen haren zerbitzuan. 1518an Lutero ezagutu zuen eta asko hunkitu zuen aita santuaren indulgentzien salmenta zela-eta emandako hitzaldiak.

Maximiliano hil ondoren, Herbehereetara abiatu zen 1520. urtean, haren ondorengo Karlos V.aren zerbitzura. Anberes, Brujas, Gante eta abarretan ibili zen, eta garai hartako pintore nagusien obrak ezagutu ahal izan zituen (Quentin Metsys, Bernaert van Orley, Lucas van Leyden) eta XV. mendeko maisuenak orobat: Rogier van der Weyden, Hugo van der Goes, Jan van Eyck. Garai hartako irudietan xehetasunez beteriko marrazki errealistakoak dira nagusi, Herbehereetako pintura eskolaren izpirituarekin lotura handia dutenak, esaterako Ama Birjina, Umea eta Santa Anarekin (Metropolitan Museum of Art, New York) eta Bernhart von Reesenen erretratua (Gemaldegalerie, Dresden).

Azken urteak

1521ean itzuli zen Nurenbergera, osasun arazoak zirela-eta. Azken urteetan pintura obra gutxi egin zituen, nahiz eta badiren garai honetako erretratu grabatu batzuk; bereziki interesgarria da Lau apostoluak deituriko margolana (1526, Alte Pinakothek, Munich), Erreforma protestantearen eta erlijio joera berrien kutsua ageri duena. Lan teorikoak, zientifikoak eta ilustrazioak egin zituen batez ere (Neurtzeko moduei buruzko irakasketa, 1525; Gotorlekuei buruzko tratatua, 1527; Giza gorputzaren neurriei buruzko tratatua, 1528). Obra handi batean bildu nahi izan zituen bere ikerketa teorikoak (Margolari gazteentzako bazka), baina atal batzuk bakarrik eman ziren argitara, Dürer hil ondoren.

Lanak

irudia	Artikulua	Data	Bilduma
	Heller Altarpiece	1500s 1610s	Staatliche Kunsthalle Karlsruhe Historical Museum Frankfurt Städel Museoa Dominican Monastery Municheko Residenz
	Madonna with the Siskin	1506	Gemäldegalerie
	Hamar mila kristauen martirioa	1508	Kunsthistorisches Museum
	Adoration of the Trinity	1511	Kunsthistorisches Museum
	Portrait of Jakob Fugger the Rich	1520	Bavariako Estatuko Margo-Bilduma
	Portrait of a Young Fürleger with Loose Hair	1497	Städel Museoa
	Feast of the Rosary	1506	National Gallery Prague
	Saint Jerome in His Study	1521	National Museum of Ancient Art
	portrait of Johann Kleeberger	1526	Kunsthistorisches Museum
	Self-Portrait	1498	Pradoko Museoa
	Portrait of the Artist Holding a Thistle	1493	Louvreko margogintza saila
	Jesus doktoreen artean	1506	Thyssen-Bornemisza Museoa
	Lion	1494	Hamburger Kunsthalle
	Autoerretratua	1500	Bavariako Estatuko Margo-Bilduma
	Mary and Child	1512	Kunsthistorisches Museum
	Magoen gurtza (Dürer)	1504	Uffizi Galeria
	Dresden Altarpiece	1496	Staatliche Kunstsammlungen Dresden
	Lamentation of Christ	1500	Bavariako Estatuko Margo-Bilduma
	Lamentation of Christ	1498	Germanisches Nationalmuseum
	Hercules Killing the Stymphalian Birds	1500	Germanisches Nationalmuseum Bavariako Estatuko Margo-Bilduma
	Portrait of a Young Woman with braided hair	1497	Gemäldegalerie
	Haller Madonna	1490s	Washingtongo Arte Galeria Nazionala Samuel H. Kress Collection Thyssen-Bornemisza family Collection
	The Madonna of the Carnation	1516	Bavariako Estatuko Margo-Bilduma Alte Pinakothek (Munich)
	Bagnacavallo Madonna	1490s	Magnani-Rocca Fundazioa
	The Virgin Mary in Prayer	1518	Gemäldegalerie
	Emperor Maximilian I	1519	Kunsthistorisches Museum
	Portrait of Barbara Holper	1490	Germanisches Nationalmuseum
	Portrait of Bernhart von Reesen	1521	Staatliche Kunstsammlungen Dresden
	Burkard von Speyer	1506	Royal Collection
	Portrait of Elspeth Tucher	1499	Hessen Kassel Heritage
	Portrait of Frederick III of Saxony	1496	Gemäldegalerie
	Portrait of Felicitas Tucher	1499	Schloss Weimar
	Portrait of Hans Tucher	1499	Schloss Weimar
	Hieronymus Holzschuherren erretratua	1527 1526	Gemäldegalerie
	Portrait of Jakob Muffel	1526	Gemäldegalerie
	Portrait of the Nuremberg Painter Michael Wolgemut	1516	Germanisches Nationalmuseum Bavariako Estatuko Margo-Bilduma
	Portrait of a Young Man	1500	Bavariako Estatuko Margo-Bilduma
	Portrait of a Young Man	1506	Palazzo Rosso
	Portrait of a Venetian Woman	1505	Kunsthistorisches Museum
	Portrait of a Young Woman with a (Red) Beret	1507	Gemäldegalerie
	Portrait of a young Venetian woman	1506	Gemäldegalerie
	Saint Philip	1516	Uffizi Galeria
	The Apostle James the Elder	1516	Uffizi Galeria
	Saint Jerome in the Wilderness	1496	National Gallery
	Virgin and Child with Saint Anne	1519	Metropolitan Museum of Art
	Lukreziaren suizidioa	1518	Bavariako Estatuko Margo-Bilduma
	Madonna and Child	1526	Uffizi Galeria
	Avarice	1507	Kunsthistorisches Museum
	Wire drawing mill near Nyremberg	1494	Kupferstichkabinett Berlin
	Sorrowing mother	1490s	Alte Pinakothek (Munich)
	Portrait of Willibald Pirckheimer	2nd millennium	Rijksmuseum
	Portrait of the artist's father	1490	Uffizi Galeria
	Mary among a Multitude of Animals	1500s	Albertina
	The Crucifixion	16th century	Musée des Beaux-Arts de Dijon
	Salvator Mundi	1505	Metropolitan Museum of Art
	Virgin and Child	1516	Metropolitan Museum of Art
	The Holy Family	1509	Boijmans Van Beuningen Museoa
	Lot and His Daughters [reverse]	1490s	Washingtongo Arte Galeria Nazionala Samuel H. Kress Collection Thyssen-Bornemisza family Collection
	Portrait of a Clergyman (Johann Dorsch?)	1516	Washingtongo Arte Galeria Nazionala Samuel H. Kress Collection of the National Gallery of Art Samuel H. Kress Collection
	Head of a Young Woman	1522	Metropolitan Museum of Art
	Portrait of Luther	2nd millennium	Danimarkako Galeria Nazionala
	Venus and the Three Graces		Danimarkako Galeria Nazionala
	The Adoration of the Magi	2nd millennium	Danimarkako Galeria Nazionala
	Elector of Saxony Frederick III	1520s	Royal Museum of Fine Arts Antwerp
	Circumcision of Jesus	1490s	Staatliche Kunstsammlungen Dresden
	Flight to Egypt	1490s	Staatliche Kunstsammlungen Dresden
	Christ among the Doctors	1490s	Staatliche Kunstsammlungen Dresden
	Via Crucis	1490s	Staatliche Kunstsammlungen Dresden
	Altarpiece of the Mater Dolorosa, Scene: Christ Nailed Art the Cross	1490s	Staatliche Kunstsammlungen Dresden
	Crucifixion	1490s	Staatliche Kunstsammlungen Dresden
	Deposition	1490s	Staatliche Kunstsammlungen Dresden
	Heavenly Scene	1496	National Gallery
	Adam	1507	Pradoko Museoa
	Eva	1507	Pradoko Museoa
	Portrait of a Man	1524 1521	Pradoko Museoa
	Maria mit Kind an der Brust	1503	Kunsthistorisches Museum
	Portrait of a man	1497	Skokloster Castle
	Jabach Altar: Saints Joseph and Joachim	1504	Bavariako Estatuko Margo-Bilduma
	Jabach Altar: Saints Simeon and Lazarus	1500s	Bavariako Estatuko Margo-Bilduma
	Portrait of the artist's father	2nd millennium	Bavariako Estatuko Margo-Bilduma Wittelsbacher Ausgleichsfonds
	Hll. Johannes und Petrus (Verkleinerte Kopie nach den Vier Aposteln) (Kopie nach)		Bavariako Estatuko Margo-Bilduma
	Tod Mariae (Kopie nach)		Bavariako Estatuko Margo-Bilduma
	Christ as the Man of Sorrows	1493	Staatliche Kunsthalle Karlsruhe
	Heller Altarpiece	1500s	Historical Museum Frankfurt
	Heller altarpiece, central panel, Assumption and Coronation of Mary	1500	Dominican Monastery
	Heller-Altar, first inner wing, Martyrdom of Saint James the Great	1500s	Historical Museum Frankfurt
	Heller-Altar, erster rechter Flügel, Innenseite, Martyrium der Hl. Katharina von Alexandrien		Historical Museum Frankfurt
	Heller-Altar, erster linker Flügel, Außenseite, Anbetung der Könige/Apostel Petrus und Paulus		Historical Museum Frankfurt
	Saint Thomas Aquinas and Saint Christopher		Historical Museum Frankfurt
	Heller-Altar, Stifterbildnis der Katharina von Melem		Historical Museum Frankfurt
	Dresdener Altar	1496	Staatliche Kunstsammlungen Dresden
	Madonna	1516	Slovak National Gallery
	Portrait of a Young Man	1500s	Arte Ederren Museoa (Budapest)
	Maria	1881	Bratislava City Gallery
	View of Kalchreuth	1511	Kunsthalle Bremen
	Graveyard of S. Johannis	1489
	Jabach Altar: Job on the Dungheap	1505	Städel Museoa
	Emperor Charlemagne	1510s	Germanisches Nationalmuseum
	Emperor Sigismund	1510s	Germanisches Nationalmuseum
	Way to Calvary	1527	Cook collection No/unknown value
	Way to Calvary	1527	Accademia Carrara
	Portrait of a Young Man	1507	Kunsthistorisches Museum
	Lot and his daughters		Washingtongo Arte Galeria Nazionala
	Two Squirrels	1512	Albertina
	A Man in a Fur Coat	1521	Isabella Stewart Gardner Museum
	Jacob II. Fugger, der Reiche (1459-1525)	16th century	Gemäldegalerie
	Bildnis Albrecht Dürers	2nd millennium	Gemäldegalerie
	Maria mit dem Kind	1518	Gemäldegalerie
	Kaiser Maximilian I. (1459-1519)		Gemäldegalerie
	Hieronymus Holzschuher (1469-1529) mit Deckel	1526	Gemäldegalerie
	Emperor Maximilian I	1519	Germanisches Nationalmuseum
	Salvator Mundi with the Child Jesus	1493	Albertina
	Portrait of a man		Munich Central Collecting Point
	Head of a Woman	1503	Frantziako Liburutegi Nazionala
	Erasmus of Rotterdam	16th century	Icones Leidenses
	St. Unuphrius	1505	Kunsthalle Bremen
	Portrait of St Sebastian with an Arrow	1499	Accademia Carrara
	Portrait of a Man	1520	Department of Prints and Drawings of the Louvre
	Wunderbare Errettung eines ertrunkenen Knaben aus Bregenz		Heinz Kisters Collection
	Crucifixion	16th century	Staatliche Kunstsammlungen Dresden
	Jabach Altar: Piper and Drummer	2nd millennium	Wallraf-Richartz Museum
	The Four Apostles: Saints John and Peter	1526	Bavariako Estatuko Margo-Bilduma
	The Four Apostles: Saints Mark and Paul	1526	Bavariako Estatuko Margo-Bilduma
	The Head of Christ Crowned with Thorns	16th century	Glasgow Museums Resource Centre
	The Madonna with the siskin	1506	Gemäldegalerie
	Not this Man but Barabbas		Brighton Museum & Art Gallery
	Christ and Mary Magdalene (Noli me Tangere)		Wellcome Collection
	Saint Jerome		Wellcome Collection
	Saint Jerome in His Study		Wellcome Collection
	Miraculous rescue of the drowned boy from Bregenz	1490s
	Portrait of Hieronymus Holzschuher	1526	Gemäldegalerie
	Saint Jerome	1521
	Portrait of Oswolt Krel: "Sylvan Men" with Heraldic Shields of Oswolt Krel	1499	Bavariako Estatuko Margo-Bilduma
	Portrait of Oswolt Krel: Oswolt Krel	1499	Bavariako Estatuko Margo-Bilduma
	Portrait of Oswolt Krel: "Sylvan Men" with Heraldic Shields of Agathe von Esendorf	1499	Bavariako Estatuko Margo-Bilduma
	Marriage Coat of Arms of the Families Duerer and Holper. Verso of the Albrecht Dürer the Elder portrait	1490	Uffizi Galeria
	Q124455029	1526
	The Seven Sorrows of the Virgin: The Flight into Egypt	1496	Gemäldegalerie Alte Meister
	Portrait of a Man	1490s	Heinz Kisters Collection
	Marienaltar, Mittelbild, Szene: Maria mit Kind	1496
	Maria mit Kind vor einer Landschaft
	Tal von Kalchreuth.	1490s	Kupferstichkabinett Berlin
	Kopf eines Mannes	1527	No/unknown value
	Knabenkopf nach links geneigt	1503	Frantziako Liburutegi Nazionala
	Knabenkopf nach rechts geneigt	1503	Frantziako Liburutegi Nazionala
	Familia Santua	1490s	Boijmans Van Beuningen Museoa
	Totenschädel.	1521
	Portrait of Michael Wolgemut	1516	Veste Coburg Art Collections
	La Crucifixion avec la Vierge, saint Jean et un donateur		Musée Jeanne-d'Aboville
	Adoration of the Magi	1490s	Basileako Arte Museoa

Eskuz gaurkotu

Kanpo estekak

• (Ingelesez) Albrecht Durer - The complete works, albrecht-durer.org

• Datuak: Q5580
• Multimedia: Albrecht Dürer / Q5580