Ekainaren 17
data
Ekainaren 17a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta hirurogeita zortzigarren eguna da, 169garrena bisurteetan. 197 egun falta dira urtea amaitzeko.
Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.
Gertaerak
aldatuEuskal Herria
aldatu- 1512 – Albako Dukearen agindupean Gaztelako armadak Nafarroako Erresumaren inbasioari ekin zion.
Mundua
aldatu- 1885 – Askatasunaren Estatua New Yorkeko portura iritsi zen.
- 1944 – Islandiak independentzia lortu zuen Danimarkatik, errepublika bihurtzeko.
- 1953 – 1953ko Ekialdeko Alemaniako matxinada Alemaniako Errepublika Demokratikoko gobernuaren kontra.
- 1970 – Zemlako matxinada Aaiunen.
Arte eta kultura
aldatuEuskal Herria
aldatu- 1969 – Jorge Oteizaren hamalau apostoluak kokatzen amaitu zuten Arantzazuko basilikan.
Mundua
aldatuZientzia eta teknologia
aldatuEuskal Herria
aldatuMundua
aldatuKirolak
aldatuEuskal Herria
aldatu- 2007 –
- Real Sociedad bigarren mailara jaitsi zen.
- 2007ko Esku Huskako Buruz Buruko Pilota Txapelketa Nagusia: Olaizola II.a txapeldun, Barriolaren aurka 22-10 irabazi ondoren.
Mundua
aldatuJaiotzak
aldatuEuskal Herria
aldatu- 1765 – Jean-Bernard Uhart, baxenafar militarra eta politikaria (h. 1834).
- 1779 – Manuela Salazar Santxez de Samaniego, arabar aristokrata (h. 1884).
- 1781 – Francisco Espoz, euskal militar eta politikaria (h. 1836).
- 1887 – Manuel Melchor Irure, 109 urte bizi izandako Guardia Zibileko jeneral nafarra (h. 1996).
- 1912 – Anastasio Arrinda, bizkaitar apaiza, euskal idazlea eta ikerlaria (h. 2004).
- 1925 – Henri Mathieu, lapurtar pediatra eta ikertzailea (h. 2013).
- 1928 – Jesús Aizpún, nafar politikaria, hainbat alderdiren sortzailea, euren artean UPN (h. 1999).
- 1934 – Louis Etxabe, lapurtar errugbilaria (h. 2014).
- 1936 – Javier Manterola, nafar ingeniari-zibila, zubiak diseinatzean aditua (h. 2024).
- 1944 – Maria Jesus Aranburu Arbelaitz, gipuzkoar sasi-maistra ohia eta emakumeen berdintasunaren aldeko ekintzailea.
- 1948 – Joaquín Almunia, bizkaitar politikaria, PSOEko idazkari nagusi ohia.
- 1954 – Xabier Laka, bizkaitar eskultorea.
- 1966 – Aitor Etxaburu, gipuzkoar eskubaloi jokalari ohia.
- 1969 – Roberto Laiseka, bizkaitar txirrindulari ohia.
- 1971 – Nerea del Campo Aguirre, gipuzkoar filologoa.
- 1981 –
- Jaione Munarriz, gipuzkoar meteorologoa.
- Eduardo Prieto Iglesias, nafar futbol arbitroa.
- 1994 – Maika Brust, baxenafar errugbilaria.
- 1995 –
- Sergei Hernandez, nafar eskubaloi jokalaria.
- Iker Villa, bizkaitar musikari eta aktorea.
- 2004 - Ekain Orobengoa, gipuzkoar futbolaria.
Mundua
aldatu- 1239 – Eduardo I.a Ingalaterrakoa, Ingalaterrako erregea (h. 1307).
- 1597 – Juana de la Cruz, espainiar idazlea (h. 1675).
- 1682 – Karlos XII.a Suediakoa, Suediako erregea (h. 1718).
- 1691 – Giovanni Paolo Pannini, italiar margolaria (h. 1765).
- 1728 – Penelope Barker, Amerikako Iraultzako aktibista (h. 1796).
- 1791 – Delfina Benigna da Cunha, brasildar poeta (h. 1857).
- 1800 – William Parsons, irlandar astronomo eta parlamentuko ordezkaria (h. 1867).
- 1802 – Hermann Mayer Salomon Goldschmidt, alemaniar astronomo eta margolaria (h. 1866).
- 1808 – Henrik Wergeland, norvegiar olerkaria (h. 1845).
- 1818 –
- Charles Gounod, frantziar musikagilea (h. 1893).
- Sofia Württembergekoa, Herbehereetako erregina ezkontidea (h. 1877).
- 1832 – William Crookes, ingeles kimikari eta fisikaria (h. 1919).
- 1835 – Julius Naue, alemaniar margolari, ilustratzaile eta arkeologoa (h. 1907).
- 1837 – Alexander Skene, eskoziar ginekologoa (h. 1900).
- 1857 – Rudolf Blaschka, alemaniar eskultorea, beiraz egindako itsas animaliengatik eta Harvard Unibertsitateko loreen beirazko eskulturengatik ezaguna (h. 1939).
- 1865 – Susan la Flesche Piccotte, Omahako mediku eta erreformatzailea, medikuntza gradua eskuratu zuen lehen indigena estatubatuarra (h. 1915).
- 1867 – Henry Lawson, australiar idazlea (h. 1922).
- 1871 – James Weldon Johnson, estatubatuar idazle, poeta, kazetari, kritiko, abokatu eta antropologoa (h. 1938).
- 1873 – Rosa Sensat, kataluniar hezitzailea eta hezkuntza publikoaren aldeko eragilea (h. 1961).
- 1882 – Igor Stravinski, errusiar musikagile, piano-jotzaile eta orkestra zuzendaria (h. 1971).
- 1888 – Heinz Guderian, alemaniar jeneral nazia (h. 1954).
- 1891 – Olga Jojlova, Errusiar Balletak konpainiako dantzaria eta Pablo Picassoren emaztea (h. 1955).
- 1897 – Maria Izilda de Castro Ribeiro, Menina Izildinha, portugaldar mistikoa, batzuek santu gisa gurtua (h. 1911).
- 1898 –
- M. C. Escher, herbeheretar artista, bere grabatu xilografikoegatik ospetsua (h. 1972).
- Harry Patch, 110 urte bete zuen gizona, Europako pertsona bizidun zaharrena eta Lehen Mundu Gerran borrokatu zuen bizirik geratzen zen azken pertsona izandakoa (h. 2009).
- 1900 –
- Martin Bormann, alemaniar politikari nazia eta Hitlerren idazkaria (h. 1945).
- Renata Viganò, italiar idazle, poeta eta partisanoa (h. 1976).
- 1903 – Ruth Graves Wakefield, estatubatuar chefa (h. 1977).
- 1904 – Ralph Bellamy, estatubatuar antzezlea (h. 1991).
- 1907 – Charles Eames, estatubatuar disenatzailea (h. 1978).
- 1909 – Régine Pernoud, frantziar historialaria, Erdi Aroan aditua, artxibozaina, paleografoa eta Frantziako letretako doktorea (h. 1998).
- 1914 –
- John Hersey, estatubatuar idazlea (h. 1993).
- Julián Marías, espainiar filosofoa (h. 2005).
- 1915 – María Antinea, jaendar aktore, vedette, dantzari, kupletista eta tonadilla-kantaria (h. 1991).
- 1918 – Bernard Marie, okzitaniar politikaria, errugbi arbitroa eta Biarritzeko auzapeza (h. 2015).
- 1920 –
- Setsuko Hara, japoniar zinema antzezlea (h. 2015).
- François Jacob, frantziar biologoa, 1965eko Medikuntzako Nobel Saria (h. 2013).
- 1921 – Gil Parrondo, espainiar zinema, telebista eta antzerkiko zuzendari eta ekoizle artistikoa (h. 2016).
- 1927 – Lucio Fulci, italiar zinema zuzendari, gidoilari eta aktorea (h. 1996).
- 1928 – Juan María Bordaberry, euskal jatorridun Uruguaiko diktadorea (h. 2011).
- 1929 – Tigran Petrosian, sobietar armeniar xake jokalaria (h. 1984).
- 1935 – José María Gil-Robles y Gil-Delgado, Europako Parlamentuko lehendakaria (h. 2023).
- 1936 – Kenneth Loach, ingeles zinema zuzendaria.
- 1939 – Krzysztof Zanussi, poloniar zinemagilea.
- 1940 –
- George Akerlof, estatubatuar ekonomialaria, 2001eko Ekonomiako Nobel Saria.
- Ali Saibou, Nigerko presidentea (h. 2011).
- 1942 – Mohamed ElBaradei, egiptoarra, Energia Atomikoaren Nazioarteko Agentziako zuzendaria eta 2005eko Bakearen Nobel Saria.
- 1943 – Chantal Mouffe, belgikar filosofo eta politologoa.
- 1945 –
- Rosa María Calaf, kataluniar kazetaria.
- Ken Livingstone, Londresko alkate ohia.
- Eddy Merckx, belgikar txirrindularia, aditu askorentzat historiako txirrindularirik onena.
- 1950 – Han Berger, herbeheretar futbolari ohia eta entrenatzailea.
- 1954 – Mark Linn-Baker, estatubatuar aktorea.
- 1957 – Philip Chevron, irlandar gitarrajolea, abeslaria eta konposatzailea, The Pogues taldeko kidea (h. 2013).
- 1959 – Adri van der Poel, herbeheretar txirrindulari ohia.
- 1960 – Alessandro Lecquio, Lequio Kondea, italiar aristokrata eta Espainiako prentsa arrosako pertsonaia nabarmena.
- 1962 – Lio, belgo-portugaldar abeslari eta aktorea.
- 1963 – Greg Kinnear, estatubatuar aktorea.
- 1964 – Michael Gross, Albatros , alemaniar igerilaria, tximeleta-probetan inoiz izan den igerilaririk hoberena.
- 1966 – Jason Patric, estatubatuar aktorea.
- 1967 –
- Dorothea Röschmann, alemaniar opera abeslari sopranoa eta aktorea.
- Zinho, brasildar futbolari ohia.
- 1969 – Paul Tergat, kenyar atleta ohia, distantzia luzeetan inoizko hoberenenetakoa.
- 1971 – Paulina Rubio, mexikar abeslaria.
- 1972 – Bjørn Tore Kvarme, norvergiar futbolari ohia.
- 1974 –
- Steve Peat, britainiar txirrindularia, mountain bikeko downhill probetan aditua.
- Hiroyuki Shirai, japoniar futbolari ohia.
- 1976 – Sven Nys, mendi bizikleta eta ziklo-krosseko flandriar txirrindularia.
- 1978 – Lucas Recker, estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.
- 1980 –
- Sıla Gençoğlu, turkiar pop eta jazz abeslari eta kantautorea.
- Venus Williams, estatubatuar tenislaria, WTAren sailkapeneko lehenengo postuan egon zen lehen jokalari afro-amerikarra.
- 1982 – Dobet Gnahoré, bolikostar abeslari, musikagile, perkusionista eta dantzaria.
- 1989 – Queralt Castellet, kataluniar snowboardlaria.
- 1990 – Çağla Akalın, turkiar aktore, modelo, abeslari eta giza eskubideen aldeko ekintzailea.
- 1992 – Mujinga Kambundji, suitzar atleta da, abiadurazko lasterketatan aditua.
- 1997 – Sofia Pozdniakova, errusiar eskrimalaria.
Heriotzak
aldatuEuskal Herria
aldatu- 1858 – Iñigo Ortés de Belasko, arabar aristokrata eta politikaria (j. 1787).
- 1865 – Jose Frantzisko Aizkibel Epelde, gipuzkoar bibliografo eta hiztegigilea (j. 1798).
- 1868 – Juan Maria Blas Altuna, bizkaitar konpositorea eta organista (j. 1828).
- 1928 – Ramón Basterra, bizkaitar poeta, diplomatiko eta idazlea, Madrilen (j. 1888).
- 1965 – Manuel Vidal Hermosa, bizkaitar futbolari eta entrenatzailea, Valentzian (j. 1901).
- 1974 – Pauline Carton, euskal antzezlea, Parisen (j. 1884).
- 1986 – Domingo Zaldua, euskal herritar futbolaria (j. 1903).
- 1990 – Sabin Muniategi, euskal idazlea (j. 1912).
- 1992 – Jose Luis Aldecoa, bizkaitar margolari, ingeniari, poeta eta abeslaria (j. 1914).
- 2017 –
- Iván Fandiño, bizkaitar toreatzailea, Aire-sur-l'Adourren, zezen batek harrapatuta (j. 1980).
- Antonio Izagirre, Eusko Gudarosteko gudari ohia (j. 1913).
Mundua
aldatu- 656 – Uthman, Mahoma islamiar profetaren kideetako bat (j. c. 579).
- 676 – Adeodato II.a, Aita santua.
- 811 – Sakanoue no Tamuramaro, japoniar jeneral eta shoguna (j. 758).
- 1025 – Bolesław I.a Poloniakoa, Poloniako dukea eta Poloniako lehen erregea (j. 967).
- 1501 – Joan I.a Alberto, Poloniako erregea (j. 1459).
- 1565 – Ashikaga Yoshiteru, Ashikaga shogunerriko hamairugarren shoguna (j. 1536).
- 1696 – Joan III.a Sobieski, Bi Nazioen Errepublikako erregea, Poloniako erregea eta Lituaniako Duke Handia (j. 1629).
- 1734 – Claude Louis Hector de Villars, frantziar militarra eta diplomatikoa (j. 1653).
- 1762 – Prosper Jolyot de Crébillon, frantziar idazlea (j. 1674).
- 1890 – Emmanuel Servais, Luxenburgoko lehen ministroa (j. 1811).
- 1894 – William Hart, Eskozian jaiotako estatubatuar margolaria, Hudson Ibaiaren Eskolako kidea (j. 1823).
- 1898 – Edward Burne-Jones, britainiar margolaria (j. 1833).
- 1917 – Letitia McClintock, irlandar idazle eta folklorista (j. 1835).
- 1940 – Arthur Harden, ingeles kimikaria, 1929ko Kimikako Nobel Saria (j. 1865).
- 1957 – Dorothy Richardson, britainiar eleberrigilea (j. 1873).
- 1960 – Pierre Reverdy, frantziar olerkaria (j. 1889).
- 1963 –
- Richard Baer, alemaniar ofizial nazia (j. 1911).
- Alan Brooke, britainiar militarra (j. 1883).
- John Cowper Powys, galestar filosofo, eleberrigile, literatura kritikari eta olerkaria (j. 1872).
- 1972 – Elsie Maud Wakefield, ingeles naturalista, irakasle, mikologo eta fitopatologoa (j. 1886).
- 1973 – Dolores González Pérez, Lota España, espainiar idazlea (j. 1891).
- 1974 –
- Rabbe Enckell, finlandiar nobelagile eta poeta (j. 1903).
- Pamela Britton, estatubatuar aktorea (j. 1923).
- 1976 – María de la Purificación de la Aldea y Ruiz de Castañeda, PCEko militantea, Madrilgo lehen emagin eta erizain kolegiatuetakoa (j. 1889).
- 1987 – Yasuo Haruyama, japoniar futbolaria (j. 1906).
- 1993 – Ramón Salas, burgostar hegazkinlaria, Gerra Zibil garaian matxinoen alde izandakoa (j. 1916).
- 1996 – Thomas Kuhn, estatubatuar pentsalaria, zientziaren filosofian ekarpen garrantzitsuan egin zituena (j. 1922).
- 1997 – Isabel Ríos, galiziar sindikalista eta gerrillaria (j. 1907).
- 1999 – Paul-Émile de Souza, Dahomeyko presidentea (j. 1930).
- 2001 – Donald J. Cram, estatubatuar kimikaria, 1987ko Kimikako Nobel Saria (j. 1919).
- 2002 –
- Miriam Michael Stimson, estatubatuar kimikaria, espektroskopian egindako lanagatik ospetsua (j. 1913).
- Fritz Walter, alemaniar futbolaria (j. 1920).
- 2004 – Jacek Kuroń, poloniar historialari eta politikaria (j. 1934).
- 2007 – Gianfranco Ferré, italiar modista (j. 1944).
- 2008 –
- Cyd Charisse, estatubatuar dantzaria eta antzezlea (j. 1922).
- Tsutomu Miyazaki, 4 eta 7 urte arteko 4 neska bahitu eta asasinatu zituen japoniar serie hiltzailea (j. 1962).
- 2009 –
- José Calvário, portugaldar musikagile eta orkestra zuzendaria (j. 1951).
- Ralf Dahrendorf, britainiar-alemaniar filosofoa, soziologoa, politologoa eta politikoa (j. 1929).
- 2011 – Mago Larraín, txiletar ilusionista, idazlea, aktorea, eraikitzaile zibila eta esataria (j. 1935).
- 2012 – Rodney King, estatubatuar taxilaria, 1991n Los Angelesko poliziak emandako jipoi bategatik ospetsua (j. 1965).
- 2015 –
- Süleyman Demirel, Turkiako presidentea (j. 1924).
- Roberto Marcelo Levingston, Argentinako presidentea (j. 1920).
- 2017 – Baldwin Lonsdale, Vanuatuko presidentea (j. 1948).
- 2019 –
- Mohamed Morsi, Egiptoko presidentea, Egiptoko historian demokratikoki aukeratutako lehenengo presidentea (j. 1951).
- Gloria Vanderbilt, estatubatuar artista, idazle, aktore, moda-diseinatzaile eta socialitea (j. 1924).
- 2020 – Fabrice Philipot, frantziar txirrindularia (j. 1965).
- 2021 – Kenneth Kaunda, lehendabiziko Zambiako presidentea (j. 1924).
- 2022 – Jean-Louis Trintignant, frantziar aktorea eta zinemagilea (j. 1930).
- 2023 – Manuel Díaz Martínez, kubatar espainiar poeta, kazetaria eta diplomazialaria (j. 1936).
Jaiak eta urteurrenak
aldatu- Sehaska egutegiko izendegia: Artizar eta Loreila.
Kanpo estekak
aldatu