Ternua: berrikuspenen arteko aldeak

Ternua
Ternua
Datu orokorrak
Mendirik altuena	The Cabox (en)
Garaiera	814 m
Mota	uharte
Azalera	108.860 km²
Geografia
Koordenatuak	48°33′59″N 55°46′38″W / 48.5664°N 55.7772°W
UTC ordua	UTC-03:30 eta America/St_Johns (en)
Estatu burujabe	Kanada
Probintzia	Ternua eta Labrador
Ur-gorputza	San Laurendi golkoa

Nabigazio historia interaktiboa

← Aurreko ezberdintasuna

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

IkusizkoaWikitestua

Lerroan

Hauxe da oraingo bertsioa, 13:38, 24 urria 2024 data duena

Ternua^[1] (ingelesez: Newfoundland; frantsesez: Terre-Neuve; irlanderaz: Talamh an Éisc; mikmakeraz Taqamkuk) Kanadako ekialdean dagoen uhartea da, Ipar Ozeano Atlantikoan eta Ternua eta Labrador izeneko probintzian kokatutakoa. 108.860 km2-ko azalera dauka eta 477.787 biztanle zituen 2016an. Hiri nagusia St. John's da.

Geografia eta inguru naturala

Uhartea, Ipar Amerikako Appalache mendien ipar-ekialdeko luzapena dena, mendebaletik ekialdera makurtutako goi-ordoki bat da, antzina glaziarrek ebakitako ibarrak dituena; ipar-mendebalean Long Range mendiak ditu (800 m), San Jorge eta Badia Zuria bitarteko sakonune estu batek goi-ordokitik bereizten duena; kosta badiek, fiordoek eta penintsulek hautsia da, uharte txiki askorekin. Klima hotz hezea du (800-1.500 mm euri). Labradorko itsaslaster hotzak udaberria atzeratzen du, eta horrenbestez, udak laburrak eta hotz samarrak dira Ternuan, eta neguak, berriz, luzeak, hotzak, haizetsuak eta elurtsuak. Sorrera glaziar izandako aintzirak dira. Landarediari dagokionez, tundra da nagusi; baina iparraldeko eta mendebaleko itsasertzetik hurbil izeiak, urkiak eta astigarrak dira. Labradorko penintsulako ipar-ekialdeak Kanadako llur-krosko handiaren ekialdea hartzen du; kosta garaia eta fiordoek hautsia da, uharte txiki eta itsas hautsi askorekin. Iparraldean Torngat Mendiak ditu (1.800 m) eta, erdigunetzat, Goose badia, Melville aintziraren ertzean. Uhartearen eta penintsularen artean Belle Isleko itsasartea da.

Ekonomia

Ternuako ekonomia arrantzan eta arrantzatik eratorritako industrian oinarritzen da gehienbat. Gehien harrapatzen diren arrainak bakailaoa eta, ondoren, sardinzarra, izokina, abakandoa, baleta eta itsas otsoa dira. Garrantzi handikoa dira halaber basoaren ustiapena eta horretatik eratorritako zurgintza eta papergintza, eta baita, mea baliabideen ustiapena ere: burdina, zinka, kobrea, amiantoa. Artzaintzak eta nekazaritzak hirugarren postua hartzen dute ekonomian.

Euskaldunak Ternuan

Euskal Herriko baleazaleak Ternua eta Quebec aldean ibili ziren baleak harrapatzen, bereziki XVI. eta XVII. mendeetan.

Ordutik, hango toponimian presentzia horren lekuko gordetzen dira gaur egun ere, hala nola: Nouvelle Biscaye, Île aux Basques, Port aux Basques, Portutxoa (Port au Choix), Baye Ederra (Bonne Baye), Aingura Txar (Ingunachoix), Barratxoa, Antton Portu, Opor Portu, Portu Txarra, Balea Handia, Amuitz, Miarritz edo Placentia.

Udalerri nagusiak

Hona hemen uhartearen udalerri populatuenak, 2006ko erroldaren arabera:

St. John's (100.646)
Mount Pearl (24.671)
Conception Bay South (21.966)
Corner Brook (20.083)
Grand Falls-Windsor (13.558)
Paradise (12.584)
Gander (9.951)
Stephenville (6.588)
Torbay (6.281)
Portugal Cove-St. Philip's (5.575)
Marystown (5.436)
Bay Roberts (5.414)
Clarenville (5.274)
Deer Lake (4.827)
Carbonear (4.723)
Channel-Port aux Basques (4.319)
Placentia (3.898)
Bonavista (3.764)
Bishop's Falls (3.399)
Lewisporte (3.308)

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ Euskaltzaindia. (2012-05-25). 170. araua: Amerikako toponimia. . Piarres Etxeberrik jada 1677an, Itsasoco nabigacionecoa liburuan, toponimoa erabili zuen.

Bibliografia

"Apaizac obeto", Jon Maia (Elkar, 2006).

Kanpo estekak

Datuak: Q48335
Multimedia: Newfoundland / Q48335

[1] Euskaltzaindia. (2012-05-25). 170. araua: Amerikako toponimia. . Piarres Etxeberrik jada 1677an, Itsasoco nabigacionecoa liburuan, toponimoa erabili zuen.

[1]

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
+{{geografia_fisiko_infotaula}}
-[[Fitxategi:Newfoundland map blank.png|thumb|250px|Mapa.]]
+'''Ternua'''<ref>{{Erreferentzia|url=https://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0170.pdf|egilea=[[Euskaltzaindia]]|data = 2012-05-25|izenburua= 170. araua: Amerikako toponimia}} [[Piarres Etxeberri]]k jada [[1677]]an, ''Itsasoco nabigacionecoa'' liburuan, toponimoa erabili zuen.</ref> ({{lang-en|Newfoundland}}; {{lang-fr|Terre-Neuve}}; {{lang-ga|Talamh an Éisc}}; [[mikmakera]]z ''Taqamkuk'') [[Kanada]]ko ekialdean dagoen [[uharte]]a da, Ipar [[Ozeano Atlantikoa]]n eta [[Ternua eta Labrador]] izeneko probintzian kokatutakoa. 108.860 km2-ko azalera dauka eta 477.787 biztanle zituen [[2016]]an. Hiri nagusia [[Saint John's (Ternua eta Labrador)|St. John's]] da.
-[[Fitxategi:Carlb-fogo-newfoundland-fishery-2002.jpg|thumb|250px|Ternuako [[arrantza]] kai txikia.]]
-'''Ternua'''<ref name="euskaltzaindia">{{Erreferentzia
-| izenburua = Exonimia zerrenda
-| bestelakoa = Euskaltzaindia
-| sartze-data = 2010-10-18
-| url = http://www.euskaltzaindia.net/index.php?option=com_eoda&Itemid=207&lang=eu&nonkodea=8.2&view=exonimia
-}}</ref> ([[ingeles]]ez ''Newfoundland'', [[frantses]]ez ''Terre-Neuve'', [[irlandera]]z ''Talamh an Éisc'') [[Kanada]]ko ekialdean dagoen [[Uharte (geografia)|uhartea]] da, Ipar [[Ozeano Atlantikoa]]n eta [[Ternua eta Labrador]] izeneko probintzian kokatutakoa. 111.390 km2-ko azalera dauka eta 505.409 biztanle zituen [[2006]]an. Hiri nagusia [[St. John's (Ternua eta Labrador)|St. John's]] da.
 == Geografia eta inguru naturala ==
-Uhartea, Ipar Amerikako [[Apalatxe]] mendien ipar-ekialdeko luzapena dena, mendebaletik ekialdera makurtutako goi-[[ordoki]] bat da, antzina [[glaziar]]rek ebakitako ibarrak dituena; ipar-mendebalean [[Long Range]] mendiak ditu (800 m), San Jorge eta Badia Zuria bitarteko sakonune estu batek goi-ordokitik bereizten duena; kosta badiek, [[fiordo]]ek eta [[penintsula|penintsulek]] hautsia da, uharte txiki askorekin. Klima hotz hezea du (800-1.500 mm euri). Labradorko itsaslaster hotzak udaberria atzeratzen du, eta horrenbestez, udak laburrak eta hotz samarrak dira Ternuan, eta neguak, berriz, luzeak, hotzak, haizetsuak eta elurtsuak. Sorrera glaziar izandako aintzirak dira. Landarediari dagokionez, [[tundra]] da nagusi; baina iparraldeko eta mendebaleko itsasertzetik hurbil [[izeia]]k, [[urki]]ak eta [[astigar]]rak dira. [[Labrador]]ko penintsulako ipar-ekialdeak Kanadako llur-krosko handiaren ekialdea hartzen du; kosta garaia eta fiordoek hautsia da, uharte txiki eta itsas hautsi askorekin. Iparraldean Torngat mendiak ditu (1.800 m) eta, erdigunetzat, [[Goose badia]], Melville aintziraren ertzean. Uhartearen eta penintsularen artean [[Belle Isle]]ko [[itsasarte]]a da.
+Uhartea, Ipar Amerikako [[Appalacheak|Appalache]] mendien ipar-ekialdeko luzapena dena, mendebaletik ekialdera makurtutako goi-[[ordoki]] bat da, antzina [[glaziar]]rek ebakitako ibarrak dituena; ipar-mendebalean [[Long Range]] mendiak ditu (800 m), San Jorge eta Badia Zuria bitarteko sakonune estu batek goi-ordokitik bereizten duena; kosta badiek, [[fiordo]]ek eta [[penintsula|penintsulek]] hautsia da, uharte txiki askorekin. Klima hotz hezea du (800-1.500 mm euri). Labradorko itsaslaster hotzak udaberria atzeratzen du, eta horrenbestez, udak laburrak eta hotz samarrak dira Ternuan, eta neguak, berriz, luzeak, hotzak, haizetsuak eta elurtsuak. Sorrera glaziar izandako aintzirak dira. Landarediari dagokionez, [[tundra]] da nagusi; baina iparraldeko eta mendebaleko itsasertzetik hurbil [[izei]]ak, [[urki]]ak eta [[astigar]]rak dira. [[Labrador penintsula|Labradorko]] penintsulako ipar-ekialdeak Kanadako llur-krosko handiaren ekialdea hartzen du; kosta garaia eta fiordoek hautsia da, uharte txiki eta itsas hautsi askorekin. Iparraldean [[Torngat Mendiak]] ditu (1.800 m) eta, erdigunetzat, [[Goose badia]], Melville aintziraren ertzean. Uhartearen eta penintsularen artean [[Belle Isleko itsasartea|Belle Isleko]] [[itsasarte]]a da.
 == Ekonomia ==
-Ternuako ekonomia [[arrantza]]n eta arrantzatik eratorritako industrian oinarritzen da gehienbat. Gehien harrapatzen diren arrainak [[bakailao]]a eta, ondoren, [[sardinzar]]ra, [[izokin]]a, [[abakando]]a, [[baleta]] eta [[itsas otso]]a dira. Garrantzi handikoa dira halaber basoaren ustiapena eta horretatik eratorritako [[zurgintza]] eta [[papergintza]], eta baita, [[mea]] baliabideen ustiapena ere: [[burdin]]a, [[zink]]a, [[kobre]]a, [[amianto]]a. Artzaintzak eta nekazaritzak hirugarren postua hartzen dute ekonomian.
+Ternuako ekonomia [[arrantza]]n eta arrantzatik eratorritako industrian oinarritzen da gehienbat. Gehien harrapatzen diren arrainak [[bakailao]]a eta, ondoren, [[sardinzar]]ra, [[izokin]]a, [[misera|abakandoa]], [[baleta]] eta [[itsas otso]]a dira. Garrantzi handikoa dira halaber basoaren ustiapena eta horretatik eratorritako [[zurgintza]] eta [[papergintza]], eta baita, [[mea]] baliabideen ustiapena ere: [[burdina]], [[zink]]a, [[kobre]]a, [[asbesto|amiantoa]]. Artzaintzak eta nekazaritzak hirugarren postua hartzen dute ekonomian.
 == Euskaldunak Ternuan ==
-[[Euskal Herriko baleazale]]ak Ternua eta [[Quebec]] aldean ibili ziren [[balea]]k harrapatzen, bereziki [[XVI. mendea|XVI.]] eta [[XVII. mende]]etan.
+[[Euskal Herriko baleazale]]ak Ternua eta [[Quebec]] aldean ibili ziren [[balea]]k harrapatzen, bereziki [[XVI. mendea|XVI.]] eta [[XVII. mendea|XVII. mendeetan]].
-Ordutik, hango [[toponimia]]n presentzia horren lekuko gordetzen dira gaur egun ere, hala nola: Nouvelle Biscaye, Île aux Basques, [[Channel-Port aux Basques|Port aux Basques]], Portutxoa (Port aux Choix), Baye Ederra (Bonne Baye), Aingura Txar (Ingunachoix), Barratxoa, Antton Portu, Opor Portu, Portu Txarra, Balea Handia, Amuitz, Miarritz edo Placentia.
+Ordutik, hango [[toponimia]]n presentzia horren lekuko gordetzen dira gaur egun ere, hala nola: Nouvelle Biscaye, [[Île aux Basques]], [[Channel-Port aux Basques|Port aux Basques]], Portutxoa ([[Port au Choix]]), Baye Ederra (Bonne Baye), Aingura Txar (Ingunachoix), [[Barachois (argipena)|Barratxoa]], Antton Portu, Opor Portu, Portu Txarra, Balea Handia, Amuitz, Miarritz edo [[Placentia (Ternua)|Placentia]].
 == Udalerri nagusiak ==
 Hona hemen uhartearen udalerri populatuenak, [[2006]]ko erroldaren arabera:
-# [[St. John's (Ternua eta Labrador)|St. John's]] (100.646)
+# [[Saint John's (Ternua eta Labrador)|St. John's]] (100.646)
 # [[Mount Pearl (Ternua eta Labrador)|Mount Pearl]] (24.671)
 # [[Conception Bay South]] (21.966)
@@ 52. lerroa: / 45. lerroa: @@
 * "Apaizac obeto", [[Jon Maia]] ([[Elkar]], [[2006]]).
+== Kanpo estekak ==
-{{coord|49|00|N|56|00|W|region:CA_type:isle|display=title}}
+{{autoritate kontrola}}
-{{commonskat|Newfoundland and Labrador}}
 [[Kategoria:Ozeano Atlantikoa]]
 [[Kategoria:Kanadako uharteak]]
-[[Kategoria:Ternua eta Labrador]]
+[[Kategoria:Ternua eta Labradorko geografia]]
-[[af:Newfoundland]]
-[[ar:جزيرة نيوفاوندلاند]]
-[[be-x-old:Ньюфаўндлэнд (востраў)]]
-[[bg:Нюфаундленд]]
-[[br:Douar-Nevez]]
-[[bs:Newfoundland (ostrvo)]]
-[[ca:Terranova]]
-[[cs:Newfoundland]]
-[[cv:Ньюфаундленд]]
-[[cy:Newfoundland (ynys)]]
-[[da:Newfoundland]]
-[[de:Neufundland]]
-[[el:Νέα Γη]]
-[[en:Newfoundland (island)]]
-[[eo:Novlando]]
-[[es:Isla de Terranova]]
-[[et:Newfoundland]]
-[[fa:نیوفاندلند (جزیره)]]
-[[fi:Newfoundland]]
-[[fr:Terre-Neuve]]
-[[ga:Talamh an Éisc]]
-[[gd:An Talamh Ùr]]
-[[gl:Terra Nova]]
-[[he:ניופאונדלנד]]
-[[hi:न्यूफ़ाउण्डलैण्ड]]
-[[hr:Newfoundland]]
-[[hu:Új-Fundland]]
-[[id:Newfoundland]]
-[[is:Nýfundnaland]]
-[[it:Terranova]]
-[[ja:ニューファンドランド島]]
-[[ka:ნიუფაუნდლენდი]]
-[[ko:뉴펀들랜드 섬]]
-[[la:Terra Nova]]
-[[lt:Niufaundlandas]]
-[[lv:Ņūfaundlenda]]
-[[mk:Њуфаундленд]]
-[[mr:न्यू फाउंडलंड]]
-[[ms:Newfoundland]]
-[[nl:Newfoundland]]
-[[nn:Newfoundland]]
-[[no:Newfoundland]]
-[[os:Ньюфаундленд (сакъадах)]]
-[[pl:Nowa Fundlandia]]
-[[pt:Terra Nova]]
-[[ro:Terranova (insulă)]]
-[[ru:Ньюфаундленд]]
-[[simple:Newfoundland]]
-[[sk:Newfoundland]]
-[[sl:Nova Fundlandija]]
-[[sr:Њуфаундленд]]
-[[sv:Newfoundland (ö)]]
-[[th:เกาะนิวฟันด์แลนด์]]
-[[tr:Newfoundland (ada)]]
-[[uk:Ньюфаундленд]]
-[[vi:Newfoundland (đảo)]]
-[[war:Newfoundland (purô)]]
-[[xmf:ნიუფაუნდლენდი]]
-[[yo:Erékùṣù Newfoundland]]
-[[zh:纽芬兰岛]]
-[[zh-min-nan:Newfoundland]]