Ernst Jandl

Ernst Jandl
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Viena, 1925eko abuztuaren 1a
Herrialdea	Austria
Heriotza	Viena, 2000ko ekainaren 9a (74 urte)
Hobiratze lekua	Vienna Central Cemetery (en)
Familia
Bikotekidea(k)	ikusi Friederike Mayröcker (mul) ;
Haurrideak	ikusi Hermann Jandl (en) ;
Hezkuntza
Heziketa	Vienako Unibertsitatea
Hizkuntzak	alemana
Jarduerak
Jarduerak	poeta, idazlea, antzerkigilea, itzultzailea eta artista grafikoa
	Parte-hartzailea documenta 8 (en) ;
Lan nabarmenak	ikusi lichtung (en) ; bibliothek (en) ;
Jasotako sariak	ikusi Anton Wildgans Prize (1982) ; Grand Austrian State Prize for Literature (1984) ; Georg Büchner saria (1984) ; Grand Gold Decoration of Styria (1995) ; Great Golden Medal of Honour for Services to the Republic of Austria (1996) ; manuskripte award (1982) ; Kleist saria (1993) ; Kassel Literary Prize (1987) ; Mülheimer Dramatikerpreis (1980) ; Kiddo Leespluim (1999) ; Österreichischer Kunstpreis für Literatur (1978) ; Hörspielpreis der Kriegsblinden (1969) ; Georg-Trakl-Preis für Lyrik (1974) ; City of Vienna Literature Prize (1976) ; Grand Austrian State Prize (1984) ; Preis der deutschen Schallplattenkritik (1985) ; Medal of Honor for the city of Vienna (1986) ; Deutscher Kleinkunstpreis (1988) ; [[]] (1989) ; Austrian Decoration for Science and Art (1990) ; Peter-Huchel-Preis (1990) ; Friedrich-Hölderlin-Preis (1995) ; Order of Honour (Styria) (1995) ;
Kidetza	Berlingo Arteen Akademia; Alemaniako hizkuntza eta literatura akademia; Bavariako Arte Ederren Akademka
Genero artistikoa	olerkigintza
Zerbitzu militarra
Parte hartutako gatazkak	Bigarren Mundu Gerra
Sinesmenak eta ideologia
Alderdi politikoa	Austriako Alderdi Sozialdemokrata
	ernstjandl.com

Ernst Jandl (Viena, 1925eko abuztuaren 1a - ib., 2000ko ekainaren 9a) austriar idazlea izan zen.

Biografia

Filologia alemana eta ingelesa ikasi zituen Vienan, eta ingelesezko irakasle izan zen, erretiratu arte. 1991n Erich Fried Nazioarteko Elkartearen Ordezkari izendatu zuten, eta 1993an literaturako Kleist saria jaso zuen. XX. mendeko egile esperimental garrantzitsuenetakotzat jotzen da. Jandlek bere Sprechgedichteei (Poema hiztunei) zor die ospe hori, poema horien testuetan edukiak eta formak adina garrantzi baitu soinuak. Bere poemak, beraz, XX. mendearen hasierako tradizio dadaistaren barruan daude, baina, haiek ez bezala, hitz-joko umoretsuz eta satiraz beterik. Horren adibiderik onena, seguru asko, 1966an argitaraturiko Laut und Luise liburua da (Soinua eta Luisa; itzulpenak ezin du, ordea, Luise eta leise arteko hoskidetasunean oinarritzen den alemanezko hitz-jokoa islatu, tituluak alemanezko laut und leise, ozen eta apal, esapidea gogorarazten baitu). Poema-liburu horrek arrakasta ikaragarria izan zuen, eta 1968an disko bat grabatu zuen, Jandlen esanetan, horrelako poesiaren betetasuna iritsi zuena. Horren ondoren, beste grabaketa asko eta irratirako gidoiak egin zituen, bitarteko hori ere Jandlen literaturaren kontzepturako oso egokia baitzen. Antzerkia ere idatzi zuen, esate baterako, aktorerik gabe antzezteko egin zuen Der Raum, szenisches Gedicht für Beleuchter und Tontechniker (1970, Espazioa, argitzaileentzat eta soinu-teknikarientzat poema eszenikoa). Aus der Fremde (1980, Atzerritik) operak arrakasta handia izan zuen; bertan idazle batek bere burua torturatzen du, zazpi agerralditan hitz bakar bat ere paperean jartzeko gai ez delako. Poesia esperimentalaren irakurle-kopurua zabaltzea izan da Jandlen merezimendurik handiena.

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Kanpo estekak

Datuak: Q44775
Multimedia: Ernst Jandl / Q44775