Gertrude Blanch
| Gertrude Blanch | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | Gittel Kaimowitz |
| Jaiotza | Kolno, 1897ko otsailaren 2a |
| Herrialdea |  Ameriketako Estatu Batuak (1921 - |
| Heriotza | San Diego, 1996ko urtarrilaren 1a (98 urte) |
| Hezkuntza | |
| Heziketa | Eastern District High School (en)  New Yorkeko Unibertsitatea (1927 - 1932) Cornell Unibertsitatea (1932 - 1935) |
| Tesia | Properties of the Veneroni Transformation in S_4 (en) |
| Tesi zuzendaria | Virgil Snyder (en) |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | matematikaria eta informatikaria |
| Enplegatzailea(k) | Hunter College (en) (1936 - 1937) Mathematical Tables Project (en) (1938 - 1948)National Institute of Standards and Technology (en) (1948 - 1952)ElectroData Corporation (en) (1952 - 1953)Wright-Patterson Air Force Base (en) (1954 - 1967) |
| Jasotako sariak | |
| Kidetza | Ameriketako Matematika Elkartea Mathematical Association of America (en) Society for Industrial and Applied Mathematics (en) Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia Phi Beta Kappa Elkartea American Association of University Women (en) |
Gittel Kaimowitz, Gertrude Blanch bezala ezaguna (Kolno, Polonia, 1897ko otsailaren 2a - San Diego, AEB, 1996ko urtarrilaren 1a) estatubatuar matematikari aitzindaria izan zen konputazioan eta zenbakizko analisian.[1] New Yorkeko Taula Matematikoen Proiektua zuzendu zuen hasieratik.[2] Geroago, Los Angeleseko Kaliforniako Unibertsitateko (UCLA) zenbakizko analisiaren informatikako ataleko zuzendariorde eta arduradun gisa lan egin zuen, eta Ohioko Daytongo Wright-Patterson Aire Armadaren Baseko Bilaketa Aeroespazialeko Laborategiko ikerketa matematikoko buru izan zen.
Haurtzaroa eta hezkuntza
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Gittel Kaimowitz izena jarri zioten Blanchi, Kolnon jaio zenean. Historian zehar Poloniako hiri bat izan zen, baina banandu egin zuten garai hartan Errusiako Inperioari eransteko. Bere gurasoak Wolfe Kaimowitz eta Dora Blanc ziren, eta bera zen bere zazpi semeen artean gazteena. Blanchen aitak Estatu Batuetara emigratu zuen, emaztea eta seme-alabak atzetik joan zitezen. 1907an, Dora Gittelekin eta beste alaba batekin Wolferekin elkartu zen New Yorken.[3][4]
Blanchek 10 urte inguru zituen Estatu Batuetara iritsi eta New York hirian hezkuntza publikoa jasotzen hasi zenean. 1914an, Brooklyngo ekialdeko barrutiko Institutuan graduatu zen. Geroago, urte horretan bertan, aita hil zitzaion, eta berak erabaki zuen familiari laguntzeko lanean hastea. Hamalau urtez aritu zen lanean, eta matrikulatzeko dirua aurreztu zuen. 1932an, Matematika eta Fisikako titulua lortu zuen New Yorkeko Unibertsitatean, eta urte horretan bertan aldatu zuen bere abizena Kaimowitzetik Blanchera, amaren abizenaren bertsio egokitua zena. 1935ean, geometria aljebraikoan doktoretza lortu zuen Cornell Unibertsitatean. Geometria aljebraikoari buruz aurkeztutako tesien emaitza nagusiak 1936ko uztailean argitaratu ziren American Journal of Mathematics aldizkarian, zazpi orrialdeko artikulu batean.[5]
Karrera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Aldi batez, tutorea izan zen Hunter Collegeko lankide baten ordez. Ondoren, 1938an, Works Progress Administration delakoaren Taula Matematikoen Proiektuan hasi zen lanean, eta bertan "Matematika Zuzendaria" eta "Konputazio Zuzendaria" zen.[6] Lan horrek algoritmoak diseinatzea eskatzen zuen. Algoritmoak giza kalkulagailuen taldeek burutzen zituzten, bere zuzendaritzapean. Konputagailu horietako askok oinarrizko trebetasun matematikoak baino ez zituzten, baina algoritmoak eta proiektuaren akatsen egiaztapena behar bezain ondo diseinatuta egon zen bere emaitzak funtzio transzendentalaren soluzio estandarra definitzeko hamarkadetan zehar. Aurrerago, proiektu hau Estandarren Institutu Nazionalaren Konputazio Laborategia bihurtu zen.[4]
1942. urtearen amaieran WPA itxi zenean, proiektua erakunde independente bihurtu zen. Bigarren Mundu Gerran, Estatu Batuetako gobernuarentzako informatika-bulego garrantzitsu gisa funtzionatu zuen, eta kalkuluak egin zituen Ikerketa eta Garapen Zientifikorako Bulegorako, Armadarako, Itsas Armadarako, Manhattan Proiekturako eta beste erakunde batzuetarako. Blanchek taldea zuzendu zuen gerra garaian.[7]
Gerraren ondoren, Blanchen karrera oztopatu egin zen, FBIk uste baitzuen komunista sekretua zela. Ebidentziak urriak ziren, eta hor sartzen ziren, adibidez, inoiz ezkonduta egon ez izana edo seme-alabarik izan ez izana, baita bere ahizpa Alderdi Komunistan afiliatuta egon izana ere. Borroka handia izan behar zuen horretan, Blanchek erreklamatu eta audientzia bat lortu zuen bere izena garbitzeko.[4]
Ondoren, Analisi Numerikoko Institutuan lan egin zuen UCLAn eta Ikerketa Aeroespazialeko Laborategian Wright-Patterson Aire Armadaren Daytongo basean (Ohio). Association for Computing Machineryko lehen kideetako bat izan zen Blanch.[3]
Azken urteak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Blanch 1967an erretiratu zen 69 urterekin, baina Aireko Armadarentzako aholkularitza-kontratu batekin jarraitu zuen lanean beste urtebetez. Ondoren, San Diegora joan zen bizitzera, eta Mathieuren funtzioen zenbakizko soluzioetan jarraitu zuen bere lanekin, 1996an hil zen arte, zatiki jarraien erabileran kontzentratuz, emaitza oso zehatzak lortzeko urrats konputazional gutxi batzuetan. Lan hau ez da argitaratu.[3]
Gertrude Blanch Papers, 1932-1996 Minneapoliseko Minnesotako Unibertsitateko Charles Babbage Institutuan gordeta daude.
Argitalpenak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Blanchek hurbilketa funtzionalari, zenbakizko analisiari eta Mathieuren funtzioei buruzko hogeita hamar lan akademiko baino gehiago argitaratu zituen.
- The Gertrude Blanch Papers (1932-1996).[8]
- Tables of Planck's Radiation and Photon Functions (1940).[3]
- Error in Hayashi's Table of Bessel Functions for Complex Arguments (1941).[3]
- On the Inversion of the Q-Series Associated with Jacobian Elliptic Functions (1942).[3]
- The Internal Temperature Density Distribution of the Sun (1941).[9]
Bilduma hau Minnesotako Unibertsitateko Elmer L. Andersen Liburutegiko artxiboetan dago.[10]
Sariak eta aintzatespenak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Air Force Outstanding Performance Award (1958).[11]
- Air Force Exceptional Service Award (1963).[12]
- 1962an, Zientziaren Aurrerapenerako Estatu Batuetako Elkarteko kide hautatu zuten.[13]
- 1964an, Federal Woman's Award saria jaso zuen, Estatu Batuetako Gobernuan zerbitzu profesional eredugarria eman zuten emakumeei egindako aitorpena.[8]
- Estandar eta Teknologia Erakunde Nazionaleko Erretratu Galerian sartua (2017).[14]
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ (Gaztelaniaz) Gertrude Blanch, pionera en computación. 2015-01-01 (Noiz kontsultatua: 2024-02-09).
- ↑ (Gaztelaniaz) dice, 45cr Charliec. (2011-08-16). «Gertrude Blanch, la abuela del trabajo matemático más citado de toda la historia» La Ciencia de la Mula Francis (Noiz kontsultatua: 2024-02-09).
- ↑ a b c d e f (Ingelesez) «Gertrude Blanch - Biography» Maths History (Noiz kontsultatua: 2024-02-09).
- ↑ a b c (Ingelesez) Green, Judy; LaDuke, Jeanne. (2009). Pioneering Women in American Mathematics: The Pre-1940 PhD's. American Mathematical Soc. ISBN 978-0-8218-4376-5. (Noiz kontsultatua: 2024-02-09).
- ↑ (Gaztelaniaz) Herrero, Maria Sol Antolin. (2020-01-04). Gertrude Blanch, brillante matemática | DF Diario Feminista. (Noiz kontsultatua: 2024-02-09).
- ↑ (Gaztelaniaz) Stadler, Marta Macho. (2015-02-02). «Gertrude Blanch, matemática» Mujeres con ciencia (Noiz kontsultatua: 2024-02-09).
- ↑ «The Math Tables Project of the work projects administration: the reluctant start of the computing era | IEEE Journals & Magazine | IEEE Xplore» ieeexplore.ieee.org (Noiz kontsultatua: 2024-02-09).
- ↑ a b (Ingelesez) «Gertrude Blanch» www.computerhope.com (Noiz kontsultatua: 2024-02-09).
- ↑ Blanch, G.; Lowan, A. N.; Marshak, R. E.; Bethe, H. A.. (1941-07-01). «The Internal Temperature-Density Distribution of the Sun.» The Astrophysical Journal 94: 37. doi:. ISSN 0004-637X. (Noiz kontsultatua: 2024-02-09).
- ↑ «Collection: Gertrude Blanch papers | University of Minnesota Archival Collections Guides» archives.lib.umn.edu (Noiz kontsultatua: 2024-02-09).
- ↑ Grier, David Alan. (2006). «Irene Stegun, the "Handbook of Mathematical Functions", and the Lingering Influence of the New Deal» The American Mathematical Monthly 113 (7): 585–597. doi:. ISSN 0002-9890. (Noiz kontsultatua: 2024-02-09).
- ↑ «Gertrude Blanch of the Mathematical Tables Project | IEEE Journals & Magazine | IEEE Xplore» ieeexplore.ieee.org (Noiz kontsultatua: 2024-02-09).
- ↑ "Historic Fellows". American Association for the Advancement of Science.
- ↑ (Ingelesez) «NIST Gallery of Distinguished Alumni 2023 Honorees» NIST 2011-11-18 (Noiz kontsultatua: 2024-02-09).
Bibliografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Grier, David Alan, "Gertrude Blanch of the Mathematical Tables Project", Annals of the History of Computing, 19.4 (1997), 18-27.
- Grier, David Alan, "The Math Tables Project of the Work Projects Administration: the reluctant start of the computing era", Annals of the History of Computing, 20 (1998), 33-50.
- Grier, David Alan, "When Computers Were Human", 2005.
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- "Gertrude Blanch" Biographies of Women Mathematicians
- Gertrude Blanch Papers, 1932-1996 Charles Babbage Institute, University of Minnesota, Minneapolis.
- Computer Oral History Collection: Dr. Gertrude Blanch, 1969-1973 Smithsonian National Museum of American History
- Blanch biografia, St. Andrews Unibertsitatea
