Infernu

Artikulu hau oinaze-lekuari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Infernu (argipena)».

Infernuaren irudikapen bat, San Martin Tourskoaren elizako margoetan (Gazeo, Iruraitz-Gauna, Araba)

Infernua edo su-leizea islama eta kristautasunaren arabera, kondenatuek heriotzaren ondoren betiko zigorra hartzen duten oinaze-lekua da.

Kristauen arabera, Jesu Kristo salbatzailetzat hartzen ez dutenak, Ebanjelioa obeditzen ez dutenak, hil ostean hara joaten direa. Han, zain egon beharko dute, Azken Epaiketaren eguna iritsi arte. Infernuaren ahoa edo sarrera, Leviatan munstroaren ahoarekin lotzen zen Erdi Aroan.

Infernua (latinezko infernus hitzetik dator), erlijio askoren arabera, muturreko sufrimendu egoera bat da: giza gorputza edo gogamena gorputzetik banandu ondoren, lurreko bizitzan delituak eta bekatuak egin dituztenek hil ondoren bizitako minak etengabeak dira.

Infernuaren definizioa eta haren ezaugarriak erlijio batetik bestera aldatu egiten dira eta batzuetan erlijio beraren barnean interpretazio ezberdinen menpe daude. Hortaz, budismoaren arabera, infernua, batez ere, desioen eta pasioen menpe dagoen gizakiaren gogo-egoera da. Besteen iritziz, infernuak hildakoen edo haien arteko zati baten lekua ere izendatzen du. Hala ere, guztiek leku ikaragarri bat ekartzen dute gogora, eta batzuen arabera, lurpean dago.

Dante eta Virgilio infernuan ( William Bouguereauren lana, 1850).

Mesopotamiako jatorria

Infernuaren lehen aztarnak mesopotamikoak dira (K.a. 2 000). Mesopotamiarren arabera, mundua bi zatitan banatuta dago: Goian, bizidunen jainkoek gidatuta, eta Behean, hildakoen jainkoek gidatuta. Bien tartean, bizidunen munduak flotatzen du, hots Apsûn (ur gezako lakuan). Sumeriar eta akadtarren arabera, infernua edo hildakoak elkartzen dituen lekuak hainbat izen ditu: Behean, Itzuli gabeko herrialdea, sumerieraz kur (edo ki), lurra edo mendia, Arallu, Handia Behea, Irkalla, Hiri Handia edo Lur handia.

Mesopotamiako azpimunduari buruzko informazio gehien biltzen duten idatzizko erregistroak Gilgameshen Epopeia bezalako istorioak dira, Inannaren Infernurako jaitsiera hainbat bertsio (eta erlazionatutako istorio edo lamentuak) eta Nergal eta Ereshkigalen mitoa. Informazio baliotsua ere lortu ahal izan zen hildakoen lekura itzultzeko xedea duten hileta —testuetatik, aienetatik eta exorzismoen deskribapenetatik.

Inanna-ren Infernurako jatsieraren mitoak eta haren akadiar bertsioak Infernuaren deskribapen luzea egiten dute. Bi obrak irakurtzean, hildakoen mundurako sarrera, hots betiko kondenazioaren lekua, Ganzer jauregian dago. Mendebalderantz ibilaldi luze baten ondoren, estepa zabal batetik eta «norabide bakarreko bidea»n dauden mendi askoren bidez harat arte irits daiteke. Jauregiaren atzean, zazpi horma daude, ondoz ondoko zazpi ateek zeharkatuta, eta azpimunduaren bihotzera eramaten dute. Beste iturri kuneiformeen arabera, lurpeko harkaitzetako zirrikituetatik edo lurpeko pitzadetatik sartzen da Lurpeko mundura. Hildakoek —haien gorpuak lurpeko ehorzketa batean (batzuetan, familiaren etxearen azpian) lurperatzen dituzte— beren bidea aurki dezakete Behean. .

Lurpeko mundura jaitsi aurretik, hildako pertsona bihurtzen da, etemmu (Gedim, sumerieraz). Mesopotamiarrek oraindik ez dute gorputza biziarazten eta animatzen duen arimaren ideia lantzen. Jean Bottéroren ustez, Etemmua ezerezaren ulermenari erantzuteko modu bat da, hau da, desagertutakoak utzitako hutsuneari. Etemmua bizidunek hildakoez duten oroitzapenetan oinarritutako mamu moduko bat da. Itzal edo agerpen iheskor gisa agertzen da. Gainera, Lurpeko munduan dagoen mamu hori batzuek berriro dei dezakete, bizidunek galdezka dezaten eta, desiragarria bihurtzen bada, haren itzulera Behe Handian, exorzismo erritu baten egiteko parada bihurtzen da: hor, bizidunak Etemmua jazartzen ditu Tammuz jainkoaren esku uzten den. Tammuzek urteroko jaitsiera gidatzen ditu, artzain on gisa, heriotzaren tokirantz; handik ezingo dira inoiz itzuli .

Burney plakak, Queen of the Night ere deitua, ziurrenik Ereshkigal jainkosa irudikatzen du: British Museum, Londres .

Lurpeko jainkosa Ereshkigal da, «lur azpiko erregina», «hildakoen erregina» edo «Penintsulako Dama». Heriotza irudikatzen du baina, haren ahizpa Inanna ez bezala, umeez erditzen da: euren garaia baino lehen Lurrean hiltzen diren gazteak . Gugalanna deitoratzen duen senarra dauka Inannaren Infernurako jaitsieraren arabera, Zeruko Zezena. Nergal eta Ereshkigal izeneko beste mito akadiar batek, Erexkigal Nergal jainkoaren emaztea bihurtzen du . "Lapis-lazuli jauregi" batean erregina dago, bere Namtar bisirrarekin, gaixotasunaren eta epidemien jainkoak dena, eta Geshtinanna-rekin, Infernuko eskriba, Dumuziren arreba dena eta Ningishzidaren emaztea. Zazpi Annunakietaz lagunduta dago baita ere, hots Infernuaren epaileetaz.

Mesopotamiako literaturan ezerk ez du iradokitzen hildako bat lurpeko mundura sartzean epaitzen denik egindako ekintzengatik; hildako guztiek patu bera bizi dute Lurpeko munduan, bizitzan zehar hartutako jokaera morala kontuan hartu gabe . Horrela, Annunakiek hildakoen legea betearazten dute eta Lurpeko barne funtzionalak soilik kudeatzen dituzte . Adibidez, Inannaren Infernurako jaitsiera ipuinean, zazpi Annunakiek Inannari gogorarazten diote, Lurrera igoko bada, ordezko bizidun bat aurkitu beharko duela. Hori dela eta, bere familiaren edo senide bizi bat bilatzera kondenatzen dute, hura ordezkatzeko Infernuan .

Oro har, lurpeko mundua oso modu ezkorrean hautematen dute mesopotamiarrek: hildakoen patua ez da batere alaia, plazera eta maitasuna guztiz falta dira. Hildakoa, bere Etemmu itxuran, Infernuan sartzen da bere lurreko bizitzaren erreplika zurbila bizitzera. Gilgamesh-en Epopeiaren eta Ishtar-en azpimunduraren jaitsieraren arabera, hildakoak lurrez elikatzen da, ur nahasia edaten du eta bertan egiten ditu iluntasunean aurretik bere lurreko bizian zehar egindako keinu berak . Lurpeko ikuskera horrrek lehen hebrearren Seolarena aurreikusten du .

Mesopotamiar Infernuaren ikuskera bizidunek hildakoak tratatzeko eta hiltzea ospatzeko moduaren araberakoa da. Izan ere, ematen zaiolarik garrantzia, Inannaren Infernurako jaitsieraren mitoan bezala dolu-erritoez , hildakoaren patu tristea arin daiteke. Horrela, arbasoen izena hainbat aldiz ahoskatuz, batzuetan lurrera ura botaz eta hilero-hilero hildako senideen Etemmuak gonbidatzen diren bazkari bat antolatuz, bizidunek hildakoak gogoratzen dituzte eta guraso galduen egonaldia arintzen dute "Behean" .

Greziar mitologian

Greziar mitologian, Lurpeko munduak hildakoen erreinua dira. Lurpeko leku bat da; hor, Hades jainkoa eta emazte Pertsefone errege-erreginak dira.

Platonen ekarpena

Platonen burua, kopia erromatarra. Jatorrizkoa Akademian erakutsi zuten filosofoa hil ondoren (348 / 347 K.a.).

Errepublika teoria politikoaren lan handian, Platonek Er-ren mitoa azaleratzen du . Ondorengo bizitzari buruzko herri-sinesmenak hartzen ditu, baita tradizio orfiko eta pitagorikoa ere. Filosofoak argitzeko edo laguntzeko erabilitako tresna da hiri batek oinarri izan dezakeen kontrol politikoa eraikitzeko. Heriotzaren ondoren gaiztoen zain dauden gorputz-zigor graduatuen deskribapen oso zehatza eskaintzen duen lehen egilea da eta infernuaren, purgatorioaren eta paradisuaren bereizketa geografikoa markatzen du .

Eragin handia izan zuen Mendebaldeko kulturan, Elizak dogma kristauan txertatu ondoren, haren indar tenporala sendotzen lagundu baitzuen kristau erlijioaren muinean bortizkeria elementu bat sartuz.

Euskal literaturan

Euskarazko literaturan Axularrek infernuaz eman zuen ikuskera nabarmendu izan dute autore batzuek. Axularrek infernu gogorra aurkezten du, eternitate osoan jasan beharreko atsekabez betea. Jainkoak, gainera, infernuko kondenatuen tormentua gozamenez ikusiko luke. Axularrek gehitzen du, kristau onak gutxi izanik, hil ondoren ia denek infernuan amaituko luketela. Ikuskera gogor hori Salamancan ikasitako teologia espainolari egotzi diote autore horiek.

Ikus, gainera

• Zeru
• Garbitoki

Kanpo estekak

• "Nolakoa da infernua?" artikulua Argia astekarian

• Datuak: Q564
• Multimedia: Hell / Q564