Inosilikato

Inosilikatu bat silikato mota bat da. Bertan SiO₃ kate mugagabeak daude inosilikatu sinpleak direnean (irudian, ezkerreko bi kateak) eta Si₄O₁₁ kateak inosilikatu bikoitzak direnean (irudian, eskuineko kate bikoitza).

Inosilikatuen barnean bi talde daude: Piroxenoak (kate sinplez osatuak) eta Anfibolak (kate bikoitzez osatuak).

Kate bakarreko inosilikatuak

Egia esan, bi talde daude kate bakarreko egitura dutenak: Piroxenoak eta piroxenoideak. Garrantzitsuenak piroxenoak dira, ordea.

Piroxeno taldea

SiO₄ tetraedro bakoitzak bi oxigeno alboko tetraedroekin konpartitzen ditu. Si:O proportzioa 1:3-koa dute, eta exfoliazio bikoitza 88º-tan. Hau da formula orokorra:

XYZ₂O₆,

nun X = katioiak ("m₂" posizioa), Y = katioiak ("m₁" posizioa) eta Z = Si⁺⁴ edo Al⁺³ (posizio tetraedrikoak).

Piroxenoetako kate sinpleak c ardatzarekiko lerrokatuak daude. Piroxenoek TOT egitura bat dute (ikus filosilikatoak azalpen gehiagorako). TOT egitura horri I-Beam egitura deritzo, nun m₁ posizioa xafla oktaedrikoaren barruan kokatzen den eta m₂ posizioa, aldiz, kanpoan (bi TOT egituren artean). Orokorrean, m₂ posizioa handiagoa da m₁ posizioa baino.

Mineral hauek ez dute OH^-1 talderik, eta anfibolak baino tenperatura handiagoetan kristalizatzen dira Bowen segidan ikus daitekeen bezala. Hain zuzen ere, magnesio eta burdin anitz duten arroka metamorfikoetan tenperaturak gora egiten badu, anfibolak piroxeno bilakatzen dira. Eta alderantziz, Mg eta Fe askodun arroka metamorfiko batean tenperaturak behera egiten badu, eta urarekin nahasten bada, piroxenoak anfibola bilakatzen dira.

Bi talde nagusi daude piroxenoen barruan: ortopiroxenoak (gela-unitate ortorronbikoa dutenak) eta klinopiroxenoak (gela-unitate monoklinikoa dutenak). Bestalde, ortopiroxenoen barruan Enstatita (MgSiO₃)-Ferrosilita (FeSiO₃) seriea sartzen da, eta klinopiroxenoen barruan aldiz, Diopsido (CaMgSi₂O₆)-Hedenbergita (CaFeSi₂O₆) seriea.

Ortopiroxenoen eta klinopiroxenoen arteko ezberdintasunak.

1) Ortopiroxenoek sistema kristalografiko ortorronbikoa dute. "m₂" posizioan kaltzio molekula bat sartuko balitz, haren tamaina handiegia litzateke I-Beam egituren tartean sartzeko eta egitura orokorrak simetria galduko luke, klinopiroxeno batean bilakatuz. Horregatik, ortopiroxenoek ez dute Ca atomorik eta klinopiroxenoek aldiz, bai. Ezaugarri hau dela eta, ortopiroxenoek kolore iluna dute, eta klinopiroxenoek berriz, argia.

2) Ortopiroxenoetan, Mg zein Fe molekulak "m₂" edo "m₁" posizioan daude:

Mg₂Si₂O₆ (Enstatita) eta Fe₂Si₂O₆ (Ferrosilita).

Klinopiroxenoetan ordea, Ca molekula "m₂" posizioan sartzen da (tamaina handiaren ondorioz) eta Mg/Fe molekulak "m₁" posizioan:

CaMgSi₂O₆ (Diopsidoa) eta CaMgSi₂O₆ (Hedenbergita).