Nagykanizsa

Nagykanizsa; Nagykanizsa
	Hungariako herria
	Irudi gehiago
Administrazioa
Herrialdea	Hungaria
Konderria	Zala konderria
Alkatea	Sándor Dénes (en)
Izen ofiziala	Nagykanizsa
Jatorrizko izena	Nagykanizsa
Posta kodea	8800
Geografia
Koordenatuak	46°27′21″N 16°59′51″E / 46.4558°N 16.9975°E
Azalera	148,40 km²
Demografia
Biztanleria	42.502 (2024ko urtarrilaren 1a); −686 (2023)
Dentsitatea	3 bizt/km²
Informazio gehigarria
Telefono aurrizkia	93
Ordu eremua	Europa Erdialdeko Ordua, UTC+01:00 eta UTC+02:00
Hiri senidetuak	Puchheim, Covasna, Čakovec, Salo, Kanjiža (en) , Akre, Gleisdorf (en) , Shijiazhuang, Kazanlak (en) , Königsee (en) eta Togliatti
Hizkuntza ofiziala	hungariera
	http://www.nagykanisza.hu/

Nagykanizsa (alemanez: Großkirchen, Groß-Kanizsa; kroazieraz: Kaniža; turkieraz: Kanije; serbieraz: Велика Кањижа, Velika Kanjiža) Hungariako hego-mendebaldeko hiria da, Zala konderrikoa. 2015ean 48.241 biztanle zituen^[1].

Károlyi Parkea, plaza ederrak eta piraguismoa praktikatzeko laku bat hiriaren erakarguneetako batzuk dira.

Historia

Kanizsa izena eslabiar hizkuntzako Knysatik dator, «printze baten jabetzakoa» esan nahi duena. Lehen aldiz 1245ean aipatu zen. Kanizsai familia nobleak laukizuzen formako gaztelu bat eraikiarazi zuen Kanizsa ibaiaren uhartexka batean. Hiriak eta gazteluak XVI. mendearen hasieran izan zuten euren garairik oparoena, Kanizsa Italia eta Estiriarekin komertziogune bihurtu zenean.

Szigetvár eta Kanizsa Hungariako hego-mendebaldeko gotorleku nagusiak bihurtu ziren. Otomandar armadak 1571n gaztelua hartu zuenean, biztanleek hiritik ihes egin zuten. Gaztelua vilayato baten egoitza bihurtu zen 1690 arte. Hiriak bere garrantzi estrategikoa galdu zuen otomandarrak handik joan ondoren, eta Vienako Gerra Kontseiluak, 1702an gaztelua botarazi zuen. XVIII. mendearen hasieran, jaunek alemaniarrak, kroaziarrak eta serbiarrak etorrarazi zituzten hiria birpopulatzeko.

1765ean, Luis Batthyány Hungariako nadorrak eskolapioak gonbidatu zituen eskola bat eta unibertsitatea ireki zitzaten. Transdanubiako lehen negozio eskola Nagykanizsan ireki zen, eta 1895ean unibertsitate bihurtu zen. Unibertsitate honetako ikasle izan zirenetako asko ospetsu egin ziren, Benedek Virág, Pál Király, Ferenc Déak, Károly Kaan, Sándor Hevesi eta Ferenc Mező kasu.

Nagykanizsak garapen biziko fase berri bat hasi zuen 1860ko hamarkadan. Hiria Viena, Rijeka eta Budapestekin lotzen dituen trenbidea garai hartan eraiki zen. Industria eta banketxeak garatu ziren: lau banketxe erregionalek, Austria-Hungariako banketxe batek eta Anglo-Hungariar banketxe batek bulegoak ireki zituzten. Telefono linea 1895ean inauguratu zen. Urte horretan ospitale bat ere zabaldu zen.

Zenbait kuartel eraiki ziren Lehen Mundu Gerran. Honek, ur banaketa sare bat eraikitzea beharrezko egin zuen. Kanizsa hiri moderno bihurtu zen, estolderia eta asfaltatutako errepideekin. Alabaina, Lehen Mundu Gerra amaitzean, Trianogo hitzarmenak oso ondorio kaltegarriak izan zituen hiriarentzat. Kanizsa hegoalderantz eta mendebalderantz bere eragingunetik banandutako mugako hiri bihurtu zen. 1930eko hamarkadan Eurogascok petrolio metaketak aurkitu izanak, hiriari bere onera itzultzea ahalbidetu zion. Nagykanizsa Hungariako petrolio ekoizpen toki nagusi bihurtu zen.

Kanizsa garagardotegiak herrialdeko garagardorik hoberenetako bat egitearen ospea berreskuratu zuen. Kanizsa Trend hazi egin zen eta Europa guztian ezagun egin zen altzari fabrikatzaile bihurtu zen. Tunsgram bihurtu zen lanpara enpresa 1965ean sortu zen. Gaur egun General Electric-ena da, eta munduko bonbila fabrikazio gunerik handienetako bat da.