آسمان
آسمان یا سپهر، بخشی از جو یا فضای بالای خارج از زمین است که از سطح زمین دیده می‌شود. به دلایل گوناگون، امکان تعریف دقیق آن وجود ندارد. رنگ اصلی آسمان سیاه است ولی در طول روز، آسمان آبی دیده می‌شود که دلیل آن پراکندگی نور خورشید با طول موج‌های متفاوت است. نور خورشید اگرچه سفید به نظر می‌رسد اما در حقیقت مانند رنگین کمان از هفت رنگ یعنی قرمز، نارنجی، زرد، سبز، آبی، نیلی و بنفش تشکیل شده‌است که وقتی با هم ترکیب می‌شوند به رنگ سفید دیده می‌شوند.[۱] نور سفید زمانی که به یک جسم شفاف مانند منشور برخورد کند به هفت رنگ تشکیل دهنده‌اش تجزیه می‌شود.
بعضی از این نورها طول موج کوتاهی دارند و سرعت انتشارشان بیشتر است و بعضی طول موج بلندتری دارند و سرعت انتشار کمتری دارند.
در بین رنگ‌های مختلف نور سفید، رنگ آبی دارای کوتاهترین طول موج‌ها و بیشترین سرعت انتشار است و رنگ قرمز دارای بلندترین طول موج و کمترین سرعت انتشار را دارد.
اتمسفر یا جو زمین دارای گازها و ذرات مختلف است. وقتی نور خورشید به سمت زمین می‌آید و به اتمسفر زمین می‌رسد با برخورد کردن به این مولکول‌های گاز پراکنده می‌شود. اما پراکندگی این رنگ‌ها به دلیل طول موج‌های گوناگون آنها متفاوت است. چون رنگ آبی در بین رنگ‌ها دارای کوتاهترین طول موج و بیشترین سرعت پراکندگی است بیشتر از بقیه رنگ‌ها پخش می‌شود.
پس وقتی در روز به آسمان بالای سر خودمان نگاه می‌کنیم بیشتر این نورهای آبی که پراکنده شده‌اند به چشم ما می‌رسد و ما آسمان را آبی می‌بینیم.
رنگ آسمان با توجه به شرایط جو سیارات تغییر می‌کند.
معانی آسمان
[ویرایش]- سپهر، فلک.
- هر یک از طبقات هفتگانه یا نه‌گانه افلاک در نظر قدما، فلک.
- یکی از ایزدان.
- روز بیست و هفتم از هر ماه خورشیدی.[۲]
آسمان در اشعار فارسی
[ویرایش]| آسمان مرد و زمین، زن در خرد | هرچه آن انداخت این می‌پرورد[۳] |
| پدر آسمان باد و مادر زمین | نخوانم برین روزگار آفرین[۴] |
| گفته‌ای: بی‌پدر چه کس باشد؟ | پدر آسمان نه بس باشد؟[۵] |
| مادر تو خاک و آسمان پدر توست | در تن خاکی نهفته جان سمائی[۶] |
با توجه ابیات فوق جنسیت آسمان مذکر (مرد) و زمین مؤنث (زن) می‌باشد.
نرینگی آسمان در اساطیر جهان
[ویرایش]بررسی اسطوره‌های اقوام و ملل مختلف حاکی از آن است که آسمان پیوسته نماد برتری و قدرت بوده‌است. در دوران اساطیری آسمان جایگاه خدایان بوده و به علت دست نیافتنی بودن و بی کرانگی و نیروی آفرینندگیِ (باران) آن نماد برتری خداوند تلقی شده‌است. یکی از ارزش‌های آسمان نرینگی و قدرت بارورکنندگی آن و ازدواج با مام زمین است.
بنا به روایات چینی آسمان (یانگ) پدر (مذکر) است و وصلت آن با زمین (یین) موجب پیدایش انسان شده‌است.[۷]
در ریگ‌ودا آسمان، پدر و به‌وجود آورنده انسان تلقی شده‌است.[۸]
نرینگی آسمان در اساطیر یونانی نیز دیده می‌شود به طوریکه آسمان (اورانوس) شوهر زمین (گایا) است.
در منابع مربوط به اساطیر ایران از جمله بندهشن به نرینگی آسمان اشاره شده و در ادبیات زرتشت آسمان همچون مردی نیرومند است که کُستی (کمربند زرتشتیان) بر میان دارد.[۹]
جستارهای وابسته
[ویرایش]نگارخانه
[ویرایش]
منابع
[ویرایش]- ↑ Tyndall, John (December 1868), "On the Blue Colour of the Sky, the Polarization of Skylight, and on the Polarization of Light by Cloudy Matter Generally", Proceedings of the Royal Society of London (به انگلیسی), vol. 17, p. pp. 223–233, doi:10.1098/rspl.1868.0033
{{citation}}:|صفحه=has extra text (help)نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link) - ↑ فرهنگ معین
- ↑ مثنوی معنوی، مولانا
- ↑ شاهنامه، فردوسی
- ↑ جام جم، اوحدی
- ↑ دیوان اشعار، ناصرخسرو
- ↑ زمردی حمیرا، نقد تطبیقی ادیان و اساطیر، ۵:۱۳۸۲
- ↑ جلالی نائینی محمدرضا، ریگ ودا، ۱۶۷:۱۳۷۲
- ↑ یارشاطر احسان،"آسمان" دانشنامه ایران و اسلام، ۱/۹۶:۱۳۵۶
- آسمان پدر و زمین مادر در اساطیر ایرانی و شعر فارسی، دکتر ذوالفقار علّامی (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی)، فصل نامه علمی، پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا (س)، سال هفدهم و هجدهم، شماره ۶۷ و ۶۸، زمستان ۱۳۸۶ و بهار ۱۳۸۷
پیوند به بیرون
[ویرایش]
