Benzine: ferskil tusken ferzjes
net earder nei de fouten sjoen? |
L Bewurkings fan "94.213.214.72" (oerlis) werom set ta de ferzje fan "Drewes". Lebel: Weromdraaiïng |
||
| (4 tuskenferzjes fan 4 meidoggers net werjûn) | |||
| Rigel 2: | Rigel 2: | ||
== Etymology == |
== Etymology == |
||
It wurd ''benzine'' hat net te krijen mei de Dútske útfiner fan de automobyl, [[Carl Benz]]. It wurd is úteinlik op frijwat komplisearre wize ôfkomstich fan [[benzoë]], de [[hars]] fan de benzoëbeam. De Ingelske skiekundige [[Michael Faraday]] (1791-1867) identifisearre yn 1825 as earste de stof benzeen, yn brûkte [[lichtgas|ljochtgas]]flessen, mar neamde de stof ''bicarburet of hydrogen''. It wie de Dútske skiekundige [[Eilhard Mitscherlich]] dy't de stof oanmakke út [[benzoësoer]] en in sterke [[baze (skiekunde)|baze]], en de resultearjende stof ''Benzin'' neamde.<ref>E. Mitscherlich, “Ueber Benzin und Benzinschwefelsäure”, ''Chemisches Zentralblatt'', vol. 2, [http://books.google.nl/books?id=xHJ1k4sfHwYC&pg=PA505 pp. 505-506]</ref> Syn ynfloedrike fakgenoat [[Justus von Liebig]] neamde om ta ''Benzol'' omdat de útgong ''-in'' him tefolle tinken die oan stoffen as [[strychnine]] en [[kinine]], dêr't it neat mei te krijen hie. De namme ''Benzin'' waard yn de Dútske taal sûnttiid brûkt foar in net krekt omskreaun mingsel fan lichte koalwetterstoffen, út [[koaltarre]] of [[rauwe oalje]] makke, wylst mei ''Benzol'' (ek ''reines Benzin'') de stof benzeen oantsjutten waard.<ref>G. Weidinger, ''Waarenlexikon der chemischen Industrie und der Pharmacie'', Leipzig: H. Haessel, 1868-1869, [http://books.google.nl/books?id=7p85AAAAcAAJ&pg=PA62 siden 62-63]</ref> |
It wurd ''benzine'' hat net te krijen mei de Dútske útfiner fan de automobyl, [[Carl Benz]]. It wurd is úteinlik op frijwat komplisearre wize ôfkomstich fan [[benzoë]], de [[hars]] fan de benzoëbeam. De Ingelske skiekundige [[Michael Faraday]] (1791-1867) identifisearre yn 1825 as earste de stof benzeen, yn brûkte [[lichtgas|ljochtgas]]flessen, mar neamde de stof ''bicarburet of hydrogen''. It wie de Dútske skiekundige [[Eilhard Mitscherlich]] dy't de stof oanmakke út [[benzoësoer]] en in sterke [[baze (skiekunde)|baze]], en de resultearjende stof ''Benzin'' neamde.<ref>E. Mitscherlich, “Ueber Benzin und Benzinschwefelsäure”, ''Chemisches Zentralblatt'', vol. 2, [http://books.google.nl/books?id=xHJ1k4sfHwYC&pg=PA505 pp. 505-506]</ref> Syn ynfloedrike fakgenoat [[Justus von Liebig]] neamde dy om ta ''Benzol'' omdat de útgong ''-in'' him tefolle tinken die oan stoffen as [[strychnine]] en [[kinine]], dêr't it neat mei te krijen hie. De namme ''Benzin'' waard yn de Dútske taal sûnttiid brûkt foar in net krekt omskreaun mingsel fan lichte koalwetterstoffen, út [[koaltarre]] of [[rauwe oalje]] makke, wylst mei ''Benzol'' (ek ''reines Benzin'') de stof benzeen oantsjutten waard.<ref>G. Weidinger, ''Waarenlexikon der chemischen Industrie und der Pharmacie'', Leipzig: H. Haessel, 1868-1869, [http://books.google.nl/books?id=7p85AAAAcAAJ&pg=PA62 siden 62-63]</ref> |
||
== Gearstalling en tafoegings == |
== Gearstalling en tafoegings == |
||
Benzine is kleurleas. It bestiet út in mingsel fan [[koalwetterstoffen]] mei ornaris 4 oant sirka 12 koalstofatomen, en benammen út fertakke [[alkanen]] en molekulen mei in [[benzeenring]], lykas [[tolueen]] en [[ksyleen]]. It is faaks wat ferrassend dat, nettsjinsteande de namme, moderne benzine mar in bytsje [[benzeen]] befettet. Dy komponint is der út helle omdat it kankerfuortbringend is. Ek swevelferbinings binne der út helle om [[ |
Benzine is kleurleas. It bestiet út in mingsel fan [[koalwetterstoffen]] mei ornaris 4 oant sirka 12 koalstofatomen, en benammen út fertakke [[alkanen]] en molekulen mei in [[benzeenring]], lykas [[tolueen]] en [[ksyleen]]. It is faaks wat ferrassend dat, nettsjinsteande de namme, moderne benzine mar in bytsje [[benzeen]] befettet. Dy komponint is der út helle omdat it kankerfuortbringend is. Ek swevelferbinings binne der út helle om [[luchtfersmoarging]] tsjin te gean. |
||
Oan benzine dy't as brânstof brûkt wurdt wurde additiven (ek wol ''dopes'' neamd) tafoege om foar te kommen dat de motor 'pingeljen' giet. |
Oan benzine dy't as brânstof brûkt wurdt wurde additiven (ek wol ''dopes'' neamd) tafoege om foar te kommen dat de motor 'pingeljen' giet. |
||
| Rigel 11: | Rigel 11: | ||
== Leadfrije benzine == |
== Leadfrije benzine == |
||
[[Ofbyld:Minister Winsemius opent symbolisch 30 pompen voor loodvrije benzine |
[[Ofbyld:Minister Winsemius opent symbolisch 30 pompen voor loodvrije benzine Winsemius , Bestanddeelnr 933-2937.jpg|thumb|''De Nederlânske Minister Winsemius iepenet 15 april 1985 symboalysk 30 pompen foar leadfrije benzine.]] |
||
De tafoeging [[tetra-etyllead]] dy't earder in soad brûkt waard as antyklopmiddel, is tsjintwurdich ferfongen troch it miljeu-ûnfreonliker [[methyl-tert-butyleter]]. De benzine is hjirmei leadfrij wurden. Yn Europa wurdt sûnt midden jierren 90 fan de 20e iuw eins allinnich leadfrije benzine (Euro 95 en Super leadfrij 98) ferkocht. Benzines mei lead binne net mear te krijen, benzines mei leadferfanger mar beheind, it apart tafoegjen fan leadferfanger oan de benzine is ek in opsje. Auto's mei in [[katalysator]] kinne allinnich mar op leadfrije benzine ride; lead makket de katalysator kapot. |
De tafoeging [[tetra-etyllead]] dy't earder in soad brûkt waard as antyklopmiddel, is tsjintwurdich ferfongen troch it miljeu-ûnfreonliker [[methyl-tert-butyleter]]. De benzine is hjirmei leadfrij wurden. Yn Europa wurdt sûnt midden jierren 90 fan de 20e iuw eins allinnich leadfrije benzine (Euro 95 en Super leadfrij 98) ferkocht. Benzines mei lead binne net mear te krijen, benzines mei leadferfanger mar beheind, it apart tafoegjen fan leadferfanger oan de benzine is ek in opsje. Auto's mei in [[katalysator]] kinne allinnich mar op leadfrije benzine ride; lead makket de katalysator kapot. |
||
| Rigel 30: | Rigel 30: | ||
[[Kategory:Brânstof]] |
[[Kategory:Brânstof]] |
||
[[Kategory:Ierdoalje]] |
[[Kategory:Ierdoalje]] |
||
[[Kategory:Koalwetterstof]] |
|||
De hjoeddeiske ferzje sûnt 18 jan 2022 om 16.19
Benzine is in mingsel fan koalwetterstoffen dat brûkt wurdt as brânstof foar benzinemotors en as oplos- en skjinmakkersmiddel. It bestiet út lichtere distillaasjefraksjes fan ierdoalje mei in lege fiskositeit en betreklik leech kôktrajekt en befettet inkel floeibere alkenen en alkanen.
Etymology
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]It wurd benzine hat net te krijen mei de Dútske útfiner fan de automobyl, Carl Benz. It wurd is úteinlik op frijwat komplisearre wize ôfkomstich fan benzoë, de hars fan de benzoëbeam. De Ingelske skiekundige Michael Faraday (1791-1867) identifisearre yn 1825 as earste de stof benzeen, yn brûkte ljochtgasflessen, mar neamde de stof bicarburet of hydrogen. It wie de Dútske skiekundige Eilhard Mitscherlich dy't de stof oanmakke út benzoësoer en in sterke baze, en de resultearjende stof Benzin neamde.[1] Syn ynfloedrike fakgenoat Justus von Liebig neamde dy om ta Benzol omdat de útgong -in him tefolle tinken die oan stoffen as strychnine en kinine, dêr't it neat mei te krijen hie. De namme Benzin waard yn de Dútske taal sûnttiid brûkt foar in net krekt omskreaun mingsel fan lichte koalwetterstoffen, út koaltarre of rauwe oalje makke, wylst mei Benzol (ek reines Benzin) de stof benzeen oantsjutten waard.[2]
Gearstalling en tafoegings
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]Benzine is kleurleas. It bestiet út in mingsel fan koalwetterstoffen mei ornaris 4 oant sirka 12 koalstofatomen, en benammen út fertakke alkanen en molekulen mei in benzeenring, lykas tolueen en ksyleen. It is faaks wat ferrassend dat, nettsjinsteande de namme, moderne benzine mar in bytsje benzeen befettet. Dy komponint is der út helle omdat it kankerfuortbringend is. Ek swevelferbinings binne der út helle om luchtfersmoarging tsjin te gean.
Oan benzine dy't as brânstof brûkt wurdt wurde additiven (ek wol dopes neamd) tafoege om foar te kommen dat de motor 'pingeljen' giet. Faak wurdt ûnrjochtlik it begryp oktaangehalte brûkt. Dat doocht net meidat it suggerearret dat oktaan in stof wêze soe dy't tafoege is oan de benzine.
Leadfrije benzine
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]
De tafoeging tetra-etyllead dy't earder in soad brûkt waard as antyklopmiddel, is tsjintwurdich ferfongen troch it miljeu-ûnfreonliker methyl-tert-butyleter. De benzine is hjirmei leadfrij wurden. Yn Europa wurdt sûnt midden jierren 90 fan de 20e iuw eins allinnich leadfrije benzine (Euro 95 en Super leadfrij 98) ferkocht. Benzines mei lead binne net mear te krijen, benzines mei leadferfanger mar beheind, it apart tafoegjen fan leadferfanger oan de benzine is ek in opsje. Auto's mei in katalysator kinne allinnich mar op leadfrije benzine ride; lead makket de katalysator kapot.
Energetyske wearde
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]By it ferbaarnen fan 1 liter benzine komt likernôch 35 MJ (= 9,7 kWh) enerzjy frij.[3]
CO2-útstjit
[bewurkje seksje | boarne bewurkje]By de ferbaarning fan 1 liter benzine komt sa'n 2,4 kg CO2 frij. [1]
Dat is allinnich de CO2 dy't frijkomt by de ferbaarning. Mar dat is mar in diel fan de totale hoeveelheid CO2 dy't benzine as produkt feroarsaket. Neffens de well-to-wheelmetodyk wurdt alle CO2 dy't ûntstiet by it opspoaren, produsearjen, raffinearjen, transportearjen en opslaan fan benzine, tarekkene oan de CO2-útstjit fan benzine. Dat kin wol sa'n 30% bedrage, dêrmei komt de útstjit op 3,1 kg CO2 de liter benzine. Biobrânstoffen wurde ek op soksoarte wize beoardiele.
Keppeling om utens
[bewurkje seksje | boarne bewurkje] |
Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Petroleum fan Wikimedia Commons. |
| Boarnen, noaten en/as referinsjes: |
|