Cumall

Cumall

Cineál	carachtar miotasach
Dáta
Inscne	fireann
Creideamh	miotaseolaíocht na nGael
Muintir
Leanaí	Fionn mac Cumhaill
Eile
Cuid de	miotaseolaíocht na nGael agus An Fhiannaíocht

San Fhiannaíocht i Miotaseolaíocht na nGael, cheannaire na bhFiann ab ea Cumhall (Sean-Ghaeilge Cumall) mac Trénmór agus athair Fhionn. Bhí deartháir ag Cumhall darbh ainm Crimmal, arab chomhghuaillí Fhionn é.

Suiríoch Mhuirne, iníon an draoi Tadg mac Nuadat, ab ea Cumhall, ach dhiúltaigh Tadhg é, agus dá bharr d'éalaigh seisean agus Muireann. Rinne Tadhg achainí ar an Ard Rí na hÉireann, Conn Cétchathach, a chuaigh ar tóir Chumhaill. Maraíodh Cumhall i gCath Cnucha ag Goll mac Morna, a ceapadh ina cheannaire na bhFiann. Bhí Muireann ámh cheana féin torrach le mac Chumhaill.

Deirtear go bhfuil uaigh Chumhaill le fáil i láthair Choláiste Chaisleán Cnucha (meánscoil do bhuachaillí), ar chnocán ar a bhfuil anois seantúr uisce.

Sanasaíocht

Nó ghlactar anois le hiarrachtaí Cumhall a nascadh le Camulus, dia ceilteach an chogaidh, aitheanta ó inscríbhinní an ré Rómhánaigh. Óir gur banghiolla í cumhal, d'fhéadadh é áfach gur ggh athair uasal d'Fhionn chun a shinsearach chosmhuintir a cheilt. Mar mhalairt air sin, feictear i roinnt luath-théacsanna go dtugtar an t-ainm "Fionn mac Umaill" ar an laoch, amhail is gurbh "Umall" ainm a athar.