Lacértidos
| Lacértidos Lacertidae Rango fósil: cretáceo temperán – actualidade (136,4 - 0 millóns de anos)[1][2] | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Lagarto arnal (Timon lepidus) en Fisterra | |||||||||||||||||||||
| Clasificación científica | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Especie tipo | |||||||||||||||||||||
| Lacerta agilis Linnaeus, 1758 | |||||||||||||||||||||
| Subfamilias, Tribos e Xéneros | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Sinonimia | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
A dos lacértidos,[3] taxonomicamente Lacertidae, é unha familia de réptiles da orde dos escamosos, suborde dos lacertilios e infraorde dos escincomorfos, que comprende especies de pequeno tamaño coñecidas vulgarmente en galego como lagartas,[4] e outras de maior tamaño como os lagartos,[5][6] que viven en Europa, África e Asia.
.jpg)
_(9714928345).jpg)
É unha familia moi diversa con polo menos 300 especies distribuídas en 39 xéneros. O grupo inclúe o xénero Lacerta, que contén algunhas das especies de lagartos máis comúns en Europa.
En Galicia pódense atopar con maior ou menor abundancia dez especies de lacértidos, pertencentes aos xéneros Acanthodactylus, Iberolacerta, Lacerta, Podarcis, Psammodromus, Timon e Zootoca.[7]
Taxonomía
editarDescrición
editarA familia foi descrita en 1811 polo zoólogo, especializado en herpetoloxía, e taxónomo alemán Nicolaus Michael Oppel.[8][9]
Etimoloxía
editarO nome científico Lacertidae está formado sobra a base do xénero tipo, Lacerta coa adición do sufixo do latín científico -idae, propio dos nomes das familias de animais.
Sinónimos
editarAdemais do nome actualmente válido, a familia coñeceuse tamén polos sinónimos (ambos nomes de subfamilias):
- Lacertinae Oppel, 1811
- Gallotiinae Cano, Báez, López-Jurado & Ortega, 1984
Clasificación
editarA clasificación en subfamilias, tribos e xéneros dada aquí segue a presentada por Arnold et al., 2007, baseada en análises filoxenéticas.[10]
Familia Lacertidae Oppel, 1811
- Subfamilia Gallotiinae Cano, Baez, López-Jurado & Ortega, 1984 (Galotiinos)
- Xénero Gallotia (8 especies)
- Xénero Psammodromus (6 especies; en Galicia viven P. hispanicus e P. manuelae - ou algirus-)
- Subfamilia Lacertinae Oppel, 1811 (Lacertinos)
- Tribo Eremiadini Shcherbak, 1975 (Eremiadininos)
- Xénero Acanthodactylus (42 especies; en Galicia vive A. erythrurus)
- Xénero Adolfus (6 especies)
- Xénero Australolacerta (1 especie)
- Xénero Congolacerta (2 especies)
- Xénero Eremias (37 especies)
- Xénero Gastropholis (4 especies)
- Xénero Heliobolus (4 especies)
- Xénero Holaspis (2 especies)
- Xénero Ichnotropis (6 especies)
- Xénero Latastia (10 especies)
- Xénero Meroles (8 especies)
- Xénero Mesalina (19 especies)
- Xénero Nucras (11 especies)
- Xénero Ophisops (10 especies)
- Xénero Pedioplanis (13 especies)
- Xénero Philochortus (7 especies)
- Xénero Poromera (1 especie)
- Xénero Pseuderemias (7 especies)
- Xénero Scapteira (1 especie)
- Xénero Tropidosaura (4 especies)
- Tribo Lacertini Oppel, 1811 (Lacertininos)
- Xénero Algyroides (4 especies)
- Xénero Anatololacerta (4 especies)
- Xénero Apathya (2 especies)
- Xénero Archaeolacerta (1 especie)
- Xénero Atlantolacerta (1 especie)
- Xénero Dalmatolacerta (1 especie)
- Xénero Darevskia (34 especies)
- Xénero Dinarolacerta (2 especies)
- Xénero Hellenolacerta (1 especie)
- Xénero Iberolacerta (8 especies; en Galicia vive I. galani)
- Xénero Iranolacerta (2 especies)
- Xénero Lacerta (8 especies; en Galicia viven L. schreiberi e o L. bilineata)
- Xénero Omanosaura (2 especies)
- Xénero Parvilacerta (2 especies)
- Xénero Phoenicolacerta (4 species)
- Xénero Podarcis (23 especies; en Galicia viven P. bocagei, P. hispanica e P. muralis)
- Xénero Scelarcis (1 especie)
- Xénero Takydromus (23 especies)
- Xénero Timon (6 especies; en Galicia vive T. lepidus)
- Xénero Vhembelacerta (1 especie)
- Xénero Zootoca (1 especie, que vive en Galicia, Zootoca vivipara).
- Tribo Eremiadini Shcherbak, 1975 (Eremiadininos)
Filoxenia
editarAs relacións filoxenéticas entre os xéneros dos lacértidos móstranse no seguinte cladograma, segundo Arnold et al., (2007).[10]
| Lacertidae |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Nota: Nesta árbore pódese apeciar a proximidade entre os xéneros Lacerta e Timon, o que explica que as especies deste último estivesen tantos anos incluídos no primeiro. (Ver ambos os artigos destes xéneros).
Características
editarOs lacértidos son especies de pequeno (lagartas) ou mediano tamaño (lagartos). A maioría delas miden menos de 9 cm de longo, sen contar a cola, aínda que o lagarto arnal pasa dos 15 cm, e a especie máis grande viva, Gallotia stehlini, chega aos 46 cm, e algunhas especies extintas eran aínda meirandes. Son principalmente insectívoros.[11]
Unha excepción é Meroles anchietae, que é unha pequena lagarta que come regularmente sementes, e vive no deserto do Namib (Namibia) e o suroeste de Angola.[12]
Todos son moi similares en forma, con corpos delgados e longas colas, pero teñen patróns moi variados de coloración, mesmo entre poboacións da mesma especie. As súas escamas son grandes na cabeza, que a miúdo ten osteodermos, e son pequenas e granulares no dorso, e rectangulares no ventre. A maioría das especies son sexualmente dimórficas, e os machos e femias adoitan ter coloracións diferentes, e as femias son normalmente de menor tamaño que os machos.[11]
A maioría das especeis son ovíparas, pero tamén hai casos de ovoviviparismo e viviparismo. Polo menos oito especies que viven no Cáucaso son partenoxenéticas,[13][14] e tres especies dan á luz as crías, como algunhas poboacións da lagarta das brañas (Zootoca vivipara), especie presente en Galicia.[11][15]
Hábitat
editarAs especies europeas e maditerráneas viven principalmente en bosques e matogueiras.[11]
As especies dos xéneros Eremias e Ophisops substitúenas nos hábitats de praderías e desertos de Asia.[16]
As especies africanas viven xeralmente en zonas rochosas e áreas áridas.[16]
Holaspis é un dos poucos xéneros arborícolas, e unha das súas dúas especies, Holaspis guentheri, é planadora (aínda que non é moi habilidosa), xa que usa a súa longa cola e corpo aplanado como un plano aerodinámico para lanzarse a planar desde as árbores.[16]
Notas
editar- ↑ Lacertidae na EOL.
- ↑ Family Lacertidae Arquivado 20 de xullo de 2020 en Wayback Machine. en Fossilworks.
- ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para lacértidos.
- ↑ lagarta, 1ª acepción, no Dicionario da RAG.
- ↑ lagarto, 1ª acepción, no Dicionario da RAG.
- ↑ Galán Regalado & Fernández Arias 1993, p. 285.
- ↑ Galán Regalado & Fernández Arias 1993, pp. 285-347.
- ↑ Oppel, N. M. 1811.
- ↑ ADB:Oppel, Nikolaus Michael na Allgemeine Deutsche Biographie.
- ↑ 10,0 10,1 E. Nicholas Arnold, Oscar Arribas & Salvador Carranza (2007): Systematics of the Palaearctic and Oriental lizard tribe Lacertini (Squamata: Lacertidae: Lacertinae), with descriptions of eight new genera (Zootaxa 1430: 86). Auckland, New Zealand: Magnolia Press. (Ver en PDF) Arquivado 05 de marzo de 2016 en Wayback Machine..
- ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 Bauer, Aaron M. (1998). Cogger, H. G. & Zweifel, R. G., ed. Encyclopedia of Reptiles and Amphibians. San Diego, California: Academic Press. pp. 163–165. ISBN 0-12-178560-2.
- ↑ Meroles anchietae (Bocage, 1867) en The Reptile Database.
- ↑ Darevskii, I. S. (1967): Rock lizards of the Caucasus: systematics, ecology and phylogenesis of the polymorphic groups of Caucasian rock lizards of the subgenus Archaeolacerta. Leningrado: Nauka [en ruso: tradución en inglés publicada polo Indian National Scientific Documentation Centre, New Delhi, 1978].
- ↑ Tarkhnishvili, D. N. (2012): "Evolutionary History, Habitats, Diversification, and Speciation in Caucasian Rock Lizards". Advances in Zoology Research, Volume 2 (ed. Jenkins, O. P.), Hauppauge (NY): Nova Science Publishers, pp. 79-120.
- ↑ Galán Regalado & Fernández Arias 1993, pp. 306-319.
- ↑ 16,0 16,1 16,2 Zug, G. R.; Vitt, L. J. & Caldwell, J. P. (2001): Herpetology: An Introductry Biology of Amphibians and Reptiles 2nd. Orlando, Florida: Academic Press. ISBN 0-1278-2622-X.
Véxase tamén
editar| Commons ten máis contidos multimedia sobre: Lacértidos |
| Wikispecies posúe unha páxina sobre: Lacértidos |
Bibliografía
editar- Cano, J.; M. Baez, L. F. López-Jurado & G. Ortega(1984): "Karyotype and Chromosome Structure in the Lizard, Gallotia galloti in the Canary Islands". Journal of Herpetology 18 (3): 344-346.
- Galán Regalado, Pedro e Fernández Arias, Gustavo (1993): Anfibios e réptiles de Galicia. Vigo: Edicións Xerais de Galicia. ISBN 84-7507-722-6.
- Oppel, N. M. (1811): Die Ordnungen, Familien und Gattungen der Reptilien, als Prodrom einer Naturgeschichte derselben. München: J. Lindauer (Texto completo).
Outros artigos
editarLigazóns externas
editar- The Reptile Database, Familia Lacertidae en The Reptile Database (en inglés).
- Lacertidae na ADW.
- Lacertidae na EOL.
- Cyber lizard
- Herpetocultura de Lacertidae