Oviduto

Nos vertebrados, oviduto é o nome que recibe a vía de paso dos óvulos (ou ás veces os ovos) desde os ovarios até o exterior do corpo. Os óvulos viaxan ao longo do oviduto, e son despois fecundados polos espermatozoides do macho para se converter en cigotos.

Peixes e anfibios (anamniotas)

Nos anfibios e peixes pulmonados, o oviduto é un tubo simple e ciliado, cheo de glándulas secretoras que producen o moco viscoso que rodea o óvulo. En todos os demais vertebrados, dependendo do tipo de ovos producidos, usualmente hai un certo grao de especialización do oviduto.

Nos peixes cartilaxinosos, a femia encerra o óvulo na porción media do tubo, que se desenvolve nunha cápsula de coláxeno chamada glándula nidamental. A primeira parte desta glándula segrega a clara do ovo, mentres que a parte interna segrega unha dura cápsula córnea que protexe o ovo en desenvolvemento. Por debaixo da casca glandular encóntrase o ovisaco, unha rexión distendida na que se almacenan os óvulos antes de liberarse ao exterior. Nas especies ovovivíparas, o ovo se mantén dentro do ovisaco até que a larva sae da casca. Algúns peixes cartilaxinosos, porén, son verdadeiramente vivíparos, dando a luz a crías vivas, sen a produción de casca ao redor do ovo. Nestas formas, os ovisacos nutren ao embrión en desenvolvemento, a miúdo coa axuda de derivacións vasculares similares á placenta dos mamíferos, pero moito máis simples.

Os peixes de aletas radiadas máis primitivos reteñen a estrutura simple do oviduto, aquela que tamén se encontra nos peixes pulmonados. Porén, nos teleósteos, existen pregas de peritoneo que encerran parte do ovario e a parte máis superior do oviduto, fundíndoos nunha soa estrutura. O ovario mesmo é oco e os ovos déitanse nesta cavidade central e, desde alí, pasan directamente cara ao oviduto. A natureza pechada do sistema reprodutor feminino nestes peixes fai que sexa imposíbel para os ovos escapar á cavidade xeral do corpo, un proceso necesario no desenvolvemento embrionario, dado que miles ou incluso millóns de ovos poden ser liberados nunha soa desova.

Amniotas

Oviduto dunha galiña.
1. Infundíbulo.
2. Magno.
3. Istmo.
4. Útero.
5. Vaxina (cun ovo dentro).

Nos amniotas (réptiles, aves e mamíferos) o óvulo está rodeado por unha capa exterior, o amnio ou saco amniótico, o que conduciu a un maior desenvolvemento do oviduto. En réptiles, aves e monotremas, a parte principal do oviduto é un túbulo muscular, capaz de distensión considerábel para o transporte dos ovos grandes producidos polo animal. Esta parte do oviduto ten glándulas que segregan os compoñentes da clara do ovo. A parte inferior do oviduto ou útero, ten unha capa máis grosa de músculo liso e contén as glándulas que segregan a casca do ovo.

O oviduto nas aves está dividido en diversas partes:

Infundíbulo (onde se forma a calaza, e se produce a fecundación)
Magno (onde se forma a clara do ovo)
Istmo (onde se forma a membrana da casca)
Útero (onde se forma a casca do ovo)
Vaxina (onde se forma a cutícula)

Nos marsupiais e mamíferos placentarios, que evolucionaron dos réptiles, o oviduto está máis desenvolvido que nos amniotas que poñen ovos, revístese por un endometrio e transfórmase nas trompas uterinas, o útero e a vaxina. O ovo non pasa por todo este camiño, pero se aloxa no útero. Nestes animais, o termo oviduto é, por tanto, inadecuado (usualmente denomínase trompa uterina).

En moitos mamíferos placentarios, os úteros de cada lado fusiónanse nun só órgano, aínda que nos marsupiais permanecen completamente separados. Nos mamíferos euterios, a porción do oviduto por riba do útero se coñece como a trompa de Falopio (ou Fallopio).