Typha: Diferenzas entre revisións

Explorar o historial de forma interactiva

← Edición máis vella Edición máis nova →

Contido eliminado Contido engadido

VisualTexto wiki

En liña

Revisión como estaba o 4 de maio de 2020 ás 19:49

Typha

Hábito de Typha

Clasificación científica

Reino:	Plantae
División:	Magnoliophyta
Clase:	Liliopsida
Orde:	Poales
Familia:	Typhaceae (sensu lato) Juss.
Xénero:	Typha L.

Especies

Typha angustifolia
Typha latifolia
Typha angustifolia × T. latifolia (=Typha glauca)
Typha domingensis
Typha laxmannii
Typha minima
Typha shuttleworthii
Typha orientalis
Typha muelleri

Typha é o nome dun taxon de plantas asignado á categoría taxonómica de xénero, que no sistema de clasificación APG II do 2003 era o único xénero da familia Typhaceae, mentres que no sistema de clasificación utilizado por Judd et al. (2007) e o do APWeb, comparte o seu lugar na familia Typhaceae sensu lato xunto co seu xénero irmán Sparganium. O xénero posúe unhas 8-13 especies de plantas herbáceas acuáticas emerxentes robustas, perennes, rizomatosas, con follas moi erectas, dísticas e bifaciais, e unha espiga cilíndrica de numerosas flores diminutas polinizadas por vento (as masculinas arriba e as femininas abaixo), cun perianto como escamas ou porcas, e un froito que é como un aquenio dehiscente co xinóforo, o estilo, e o perianto persistentes no froito. Están distribuídas en pantanos e zonas húmidas de boa parte do mundo, formando densas colonias ás veces impenetrables.

Reciben o nome común de espadanas ou espadainas, por teren as súas follas unha forma parecida a unha espada ^[1]^[2] .

Caracteres

Hábito: Herbas robustas, perennes, de 1 a 3 m de altura, salvo en Typha minima, que non supera o metro. Acuáticas emerxentes, monoicas (flores masculinas e femininas na mesma planta), de talo rizomatoso.
Follas moi erectas, bifaciais, maiormente basais, dísticas, envainadoras, simples, sen dividir, planas, alargadas e delgadas, de venación paralela, con parénquima esponxoso.
Inflorescencia terminal, consta dunha espiga cilíndrica de flores moi densas, as masculinas arriba e as femininas debaixo.
Flores moi pequenas, unisexuales, actinomórficas, as flores femininas hipóginas.
O perianto consiste en 0 ou 3 (ou raramente 8) tépalos como porcas nas flores masculinas, e numerosos tépalos como porcas ou escamas nas femininas (en 1-4 verticilos).
Estames 3 (raramente 1 ou 8), afastados entre si e ademais libres das demais pezas florais ("apostémonos"). As anteras son basifixas, co conectivo ancho, estendido máis aló da teca.
O pole é liberado en tétrades ou en mónadas.
O xineceo é de 1 só carpelo, cun ovario súpero. O estilo é acrescente (mantense no froito). A placentación é apical, o óvulo é solitario.
Non hai nectarios.
O froito é dehiscente e de tipo aquenio, cun xinóforo acrescente e estilo tamén acrescente, e partes do perianto persistentes, que axudan á dispersión por vento.
As sementes posúen endosperma con amidón.

Ecoloxía

Amplamente distribuídas en todo o mundo. Typha latifolia atópase en todas as rexións tépedas do Hemisferio Norte; Typha angustifolia, tamén cosmopolita, soporta peor o frío e esténdese por iso menos cara ao norte. As restantes especies teñen distribucións máis limitadas, sendo Typha domingensis nativa do sur dos Estados Unidos e Centroamérica, mentres que Typha laxmannii, Typha minima e Typha shuttleworthii medra no sur de Europa e partes de Asia.

Os membros deste taxon medran como plantas emerxentes en estanques, canles de rega, e pantanos. Adoitan ser das primeiras especies en colonizalos. As colonias son moitas veces un paso importante no desecamento de lagoas e pantanos, formando unha capa de denso tecido orgánico sobre a cal se deposita a terra.

O denso sistema rizomático favorece a fixación do chan, previndo a erosión. No seu interior alóxanse numerosos insectos, e proporciona acubillo a batracios e aves lacustres.

Outras aves empregan os restos da inflorescencia para tapizar os seus niños.

As pequenas flores de Typha son polinizadas por vento.

Taxonomía

A lista de especies, segundo o Royal Botanic Gardens, Kew (visitado en xaneiro do 2009):

Typha albida Riedl, in Fl. Iran. 71: 3 (1970). SE. de Afganistán.
Typha alekseevii Mavrodiev, Feddes Repert. 110: 127 (1999). Cáucaso.
Typha angustifolia L., Sp. Pl.: 971 (1753). Zonas tépedas do Hemisferio Norte.
Typha × argoviensis Hausskn. ex Asch. Graebn., Syn. Mitteleur. Fl. 1: 273 (1897). T. latifolia × T. shuttleworthii. Europa.
Typha austro-orientalis Mavrodiev, Byull. Moskovsk. Obshch. Isp. Prir., Otd. Biol. 111: 78 (2006). S. de la Rusia europea.
Typha azerbaijanensis Hamdi & Assadi, in Fl. Iran. 42: 13 (2003). NO. de Irán.
[[Typha × bavarica Graebn. in H.G.A.Engler (ed.), Pflanzenr., IV, 8: 16 (1900). T. angustifolia × T. shuttleworthii. Europa.
Typha capensis (Rohrb.) N.E.Br. in W.H.Harvey & auct. suc. (eds.), Fl. Cap. 7: 32 (1897). Uganda a S. de África.
Typha caspica Pobed., Bot. Mater. Gerb. Bot. Inst. Komarova Akad. Nauk S.S.S.R. 12: 21 (1950). E. de Transcaucasus.
Typha changbaiensis M.Jiang Wu & Y.T.Zhao, Bull. Bot. Res., Harbin 30: 251 (2000). NE. China (Jilin).
Typha davidiana (Kronf.) Hand.-Mazz., Oesterr. Bot. Z. 87: 133 (1938). China.
Typha domingensis Pers., Syn. Pl. 2: 532 (1807). Trop. e Subtrop.
Typha elephantina Roxb., Fl. Ind. ed. 1832, 3: 566 (1832). Sahara a SC. de China.
Typha × gezei Rothm., Repert. Spec. Nov. Regni Veg. 49: 171 (1940). T. angustifolia × T. domingensis. S. de Europa.
Typha × glauca Godr., Fl. Lorraine 3: 20 (1844). T. angustifolia × T. latifolia. Zonas tépedas do Hemisferio Norte.
Typha grossheimii Pobed., Bot. Mater. Gerb. Bot. Inst. Komarova Akad. Nauk S.S.S.R. 11: 12 (1949). Cáucaso a C. de Asia.
Typha joannis Mavrodiev, Feddes Repert. 113: 283 (2001). Mongolia a Amur.
Typha kalatensis Assadi & Hamdi, in Fl. Iran. 42: 24 (2003). Irán.
Typha latifolia L., Sp. Pl.: 971 (1753). Zonas tépedas do Hemisferio Norte a C. de América, S. de Suramérica, Nigeria a Kenya.
Typha laxmannii Lepech., Nova Acta Acad. Sci. Imp. Petrop. Hist. Acad. 12: 84 (1801). SE. Europa a Xapón.
Typha lugdunensis P.Chabert, Bull. Soc. Hort. Prat. Dép. Rhône 1850: 149 (1850). E. Francia a SO. Alemaña.
Typha minima Funck in D.H.Hoppe, Bot. Taschenb. 1794: 187 (1794). Europa a Mongolia.
Typha orientalis C.Presl, Epimel. Bot.: 239 (1851). Leste distante de Rusia a Filipinas, Australasia.
Typha persica Ghahr. & Sanei, Bull. Soc. Bot. France 126: 373 (1979). Irán.
Typha × provincialis A.Camus, Notul. Syst. (Paris) 11: 272 (1910). T. domingensis × T. latifolia. S. Europa.
Typha przewalskii Skvortsov in A.I.Baranov & B.V.Skvortsov, Diagn. Pl. Nov. Mandsh.: 1 (1943). Este de Rusia a NE. de China.
Typha shuttleworthii W.D.J.Koch & Sond. in W.D.J.Koch, Syn. Fl. Germ. Helv., ed. 2: 786 (1844). Europa a Turquía.
Typha sistanica De Marco & Dinelli, Ann. Bot. (Rome) 35-36: 131 (1976-1977 publ. 1978). Irán.
Typha × smirnovii Mavrodiev, Byull. Moskovsk. Obshch. Isp. Prir., Otd. Biol. 105(4): 66 (2000). T. latifolia × T. laxmannii. Rusia Europea.
Typha subulata Crespo & Pérez-Mor., Darwiniana 14: 424 (1967). Argentina a Uruguay.
Typha × suwensis T.Shimizu, J. Phytogeogr. Taxon. 37: 120 (1989). T. latifolia × T. orientalis. Xapón.
Typha tichomirovii Mavrodiev, Byull. Moskovsk. Obshch. Isp. Prir., Otd. Biol. 107(5): 77 (2002). Rusia europea.
Typha turcomanica Pobed., Bot. Mater. Gerb. Bot. Inst. Komarova Akad. Nauk S.S.S.R. 11: 14 (1949). C. de Asia.
Typha tzvelevii Mavrodiev, Feddes Repert. 113: 283 (2002). Primorye.
Typha valentinii Mavrodiev, Feddes Repert. 111: 571 (2000). Transcaucasus (Azerbaijan).
Typha varsobica Krasnova, Ukrayins'k. Bot. Zhurn. 59: 704 (2002). C. de Asia.

Importancia económica

As follas de Typha son usadas como material de tecido. Tradicionalmente, o uso máis importante era o da fabricación de tecidos para cadeiras, cestas e outros aveños. En La Gineta (provincia de Albacete), por exemplo, e en moitos outros sitios de España e doutros países, desenvolveuse no século XX a fabricación de cadeiras con tecido de Typha no asento, industria que veu caer en decadencia progresiva polo emprego dos materiais plásticos e outros tipos de materias primas.

En Bolivia e Perú empregábanse tradicionalmente barcas ou balsas no lago Titicaca, e tamén cestos e outros produtos artesanais.

O rizoma aprovéitase como verdura, cun alto contido en amidón; cultívase entre o outono e o inverno. Os brotes tenros consómense ás veces cocidos, e o pole emprégase como suplemento alimenticio mesturado con fariña. As inflorescencias estaminadas mozas tamén poden ser usados como alimento.

Actualmente a súa resistencia a medios anóxicos e con altos graos de contaminación ampliou as súas aplicacións ao campo da fitorremediación, en particular en sistemas de depuración de augas residuais como as zonas húmidas artificiais e sistemas de filtros de macrofitas en flotación (FMF). Tamén se estuda o seu uso como fitoacumulador de metais pesados.

Tamén pódense utilizar para fabricar papel.

Son ocasionalmente utilizadas como ornamentais.

A facilidade da súa aparición fai que se consideren malas herbas nalgunhas contornas controladas.

Notas

[1] Espadana no dicionario de dicionarios RILG, Universidade de Vigo

[2] Espadana en Navaza, Gonzalo. Fitotoponimia galega. Pág 242 (Universidade de Santiago)

[1]

[2]

@@ Liña 31: / Liña 31: @@
 == Caracteres ==
 * '''Hábito''': Herbas robustas, perennes, de 1 a 3 m de altura, salvo en ''[[Typha minima]]'', que non supera o metro. Acuáticas emerxentes, monoicas (flores masculinas e femininas na mesma planta), de [[talo]] rizomatoso.
 * '''[[Folla]]s''' moi erectas, bifaciais, maiormente basais, dísticas, envainadoras, simples, sen dividir, planas, alargadas e delgadas, de venación paralela, con [[parénquima]] esponxoso.
 * '''[[Inflorescencia]]''' terminal, consta dunha espiga cilíndrica de flores moi densas, as masculinas arriba e as femininas debaixo.
 * '''[[Flor]]es''' moi pequenas, unisexuales, actinomórficas, as flores femininas hipóginas.
 * O '''[[perianto]]''' consiste en 0 ou 3 (ou raramente 8) tépalos como porcas nas flores masculinas, e numerosos tépalos como porcas ou escamas nas femininas (en 1-4 verticilos).
 * '''[[Estame]]s''' 3 (raramente 1 ou 8), afastados entre si e ademais libres das demais pezas florais ("apostémonos"). As [[antera]]s son basifixas, co conectivo ancho, estendido máis aló da teca.
 * O '''[[pole]]''' é liberado en tétrades ou en mónadas.
 * O '''[[Xineceo (botánica)|xineceo]]''' é de 1 só carpelo, cun ovario súpero. O estilo é acrescente (mantense no froito). A placentación é apical, o [[óvulo (botánica)|óvulo]] é solitario.
 * Non hai [[nectario]]s.
 * O '''[[froito]]''' é dehiscente e de tipo aquenio, cun [[xinóforo]] acrescente e estilo tamén acrescente, e partes do perianto persistentes, que axudan á dispersión por vento.
 * As '''[[semente]]s''' posúen [[endosperma]] con amidón.
@@ Liña 57: / Liña 57: @@
 == Taxonomía ==
 A lista de especies, segundo o Royal Botanic Gardens, Kew (visitado en xaneiro do 2009):
 * ''[[Typha albida]]'' Riedl, in Fl. Iran. 71: 3 (1970). SE. de [[Afganistán]].
 * ''[[Typha alekseevii]]'' Mavrodiev, Feddes Repert. 110: 127 (1999). [[Cáucaso]].
 * ''[[Typha angustifolia]]'' L., Sp. Pl.: 971 (1753). Zonas tépedas do Hemisferio Norte.
 * ''[[Typha × argoviensis]]'' Hausskn. ex Asch. Graebn., Syn. Mitteleur. Fl. 1: 273 (1897). ''[[T. latifolia × T. shuttleworthii]]''. Europa.
 * ''[[Typha austro-orientalis]]'' Mavrodiev, Byull. Moskovsk. Obshch. Isp. Prir., Otd. Biol. 111: 78 (2006). S. de la Rusia europea.
 * ''[[Typha azerbaijanensis]]'' Hamdi & Assadi, in Fl. Iran. 42: 13 (2003). NO. de Irán.
 * ''[[Typha × bavarica Graebn. in H.G.A.Engler (ed.), Pflanzenr., IV, 8: 16 (1900). ''[[T. angustifolia × T. shuttleworthii]]''. Europa.
 * ''[[Typha capensis]]'' (Rohrb.) N.E.Br. in W.H.Harvey & auct. suc. (eds.), Fl. Cap. 7: 32 (1897). [[Uganda]] a S. de África.
 * ''[[Typha caspica]]'' Pobed., Bot. Mater. Gerb. Bot. Inst. Komarova Akad. Nauk S.S.S.R. 12: 21 (1950). E. de Transcaucasus.
 * ''[[Typha changbaiensis]]'' M.Jiang Wu & Y.T.Zhao, Bull. Bot. Res., Harbin 30: 251 (2000). NE. China ([[Jilin]]).
 * ''[[Typha davidiana]]'' (Kronf.) Hand.-Mazz., Oesterr. Bot. Z. 87: 133 (1938). China.
 * ''[[Typha domingensis]]'' Pers., Syn. Pl. 2: 532 (1807). Trop. e Subtrop.
 * ''[[Typha elephantina]]'' Roxb., Fl. Ind. ed. 1832, 3: 566 (1832). Sahara a SC. de China.
 * ''[[Typha × gezei]]'' Rothm., Repert. Spec. Nov. Regni Veg. 49: 171 (1940). ''[[T. angustifolia × T. domingensis]]''. S. de Europa.
 * ''[[Typha × glauca]]'' Godr., Fl. Lorraine 3: 20 (1844). ''[[T. angustifolia × T. latifolia]]''. Zonas tépedas do Hemisferio Norte.
 * ''[[Typha grossheimii]]'' Pobed., Bot. Mater. Gerb. Bot. Inst. Komarova Akad. Nauk S.S.S.R. 11: 12 (1949). Cáucaso a C. de Asia.
 * ''[[Typha joannis]]'' Mavrodiev, Feddes Repert. 113: 283 (2001). Mongolia a [[Amur]].
 * ''[[Typha kalatensis]]'' Assadi & Hamdi, in Fl. Iran. 42: 24 (2003). [[Irán]].
-* ''[[Typha latifolia]]'' L., Sp. Pl.: 971 (1753). Zonas tépedas do Hemisferio Norte a C. de América, S. de Sudamérica, [[Nigeria]] a [[Kenya]].
+* ''[[Typha latifolia]]'' L., Sp. Pl.: 971 (1753). Zonas tépedas do Hemisferio Norte a C. de América, S. de Suramérica, [[Nigeria]] a [[Kenya]].
 * ''[[Typha laxmannii]]'' Lepech., Nova Acta Acad. Sci. Imp. Petrop. Hist. Acad. 12: 84 (1801). SE. Europa a Xapón.
 * ''[[Typha lugdunensis]]'' P.Chabert, Bull. Soc. Hort. Prat. Dép. Rhône 1850: 149 (1850). E. Francia a SO. Alemaña.
 * ''[[Typha minima]]'' Funck in D.H.Hoppe, Bot. Taschenb. 1794: 187 (1794). Europa a [[Mongolia]].
 * ''[[Typha orientalis]]'' C.Presl, Epimel. Bot.: 239 (1851). Leste distante de Rusia a Filipinas, [[Australasia]].
 * ''[[Typha persica]]'' Ghahr. & Sanei, Bull. Soc. Bot. France 126: 373 (1979). Irán.
 * ''[[Typha × provincialis]]'' A.Camus, Notul. Syst. (Paris) 11: 272 (1910). ''[[T. domingensis × T. latifolia]]''. S. Europa.
 * ''[[Typha przewalskii]]'' Skvortsov in A.I.Baranov & B.V.Skvortsov, Diagn. Pl. Nov. Mandsh.: 1 (1943). Este de Rusia a NE. de China.
 * ''[[Typha shuttleworthii]]'' W.D.J.Koch & Sond. in W.D.J.Koch, Syn. Fl. Germ. Helv., ed. 2: 786 (1844). Europa a Turquía.
 * ''[[Typha sistanica]]'' De Marco & Dinelli, Ann. Bot. (Rome) 35-36: 131 (1976-1977 publ. 1978). Irán.
 * ''[[Typha × smirnovii]]'' Mavrodiev, Byull. Moskovsk. Obshch. Isp. Prir., Otd. Biol. 105(4): 66 (2000). T. latifolia × T. laxmannii. Rusia Europea.
 * ''[[Typha subulata]]'' Crespo & Pérez-Mor., Darwiniana 14: 424 (1967). Argentina a Uruguay.
 * ''[[Typha × suwensis]]'' T.Shimizu, J. Phytogeogr. Taxon. 37: 120 (1989). ''[[T. latifolia × T. orientalis]]''. Xapón.
 * ''[[Typha tichomirovii]]'' Mavrodiev, Byull. Moskovsk. Obshch. Isp. Prir., Otd. Biol. 107(5): 77 (2002). Rusia europea.
 * ''[[Typha turcomanica]]'' Pobed., Bot. Mater. Gerb. Bot. Inst. Komarova Akad. Nauk S.S.S.R. 11: 14 (1949). C. de Asia.
 * ''[[Typha tzvelevii]]'' Mavrodiev, Feddes Repert. 113: 283 (2002). [[Primorye]].
 * ''[[Typha valentinii]]'' Mavrodiev, Feddes Repert. 111: 571 (2000). Transcaucasus ([[Azerbaijan]]).
 * ''[[Typha varsobica]]'' Krasnova, Ukrayins'k. Bot. Zhurn. 59: 704 (2002). C. de Asia.