Dalai Lama

Este artigo amosa escritos tibetanos. Sen o soporte axeitado, o texto pode mostrar símbolos sen sentido, coma caixas, marcas e outros.

Este artigo amosa letras indias. Sen o soporte axeitado, o texto pode mostrar símbolos sen sentido, coma caixas, marcas e outros.

Dalai Lama,^[1]^[2] é un monxe da escola Gelug ou "Sombreiro Amarelo" do budismo tibetano,^[3] a máis nova das escolas do budismo tibetano^[4] fundada por Je Tsongkhapa. O décimo cuarto e actual Dalai Lama é Tenzin Gyatso.

O Dalai Lama é considerado sucesor dunha liña de tulkus,^[1] é dicir, encarnacións de Avalokiteśvara,^[2] o Bodhisattva da Compaixón.^[5] O nome é unha combinación da palabara mongol dalai que significa "océano" e a palabra tibetana བླ་མ་ (bla-ma) "mestre, mentor". A palabra tibetana "lama" correspóndese coa palabra sánscrita "gurú".^[6]

Dende 1642 até a década de 1950 (agás dende 1705 a 1750), o Dalai Lamas ou o seu rexente dirixiu o Goberno Tibetano ou Ganden Phodrang que domina a meseta tibetana dende Lhasa con diversos graos de autonomía. Este goberno foi, polo xeral, suxeito de patronazgo e protección dos reis mongois dos khanatos de Khoshut e Dzungar (1642-1720) e dos emperadores manchús da Dinastía Qing (1720-1912).^[7]

Os budistas tibetanos consideran que os Dalai Lama son emanacións do Buddha Avalokiteśvara, aínda que non é un mestre Buddha senón un Bodhisattva, é o patrón do Tíbet e crese que, tras a súa morte, a súa conciencia sutil tarda un intervalo de corenta e nove días, polo menos, para nacer de novo nun neno que xa desde o seu nacemento pode dar sinais do seu carácter especial. Avalokiteśvara é unha deidade importante para o budismo tibetano e é considerado nos ensinos vajrayāna como un buda. En cambio, para os ensinos mahāyāna é visto máis ben como un bodhisattva de elevado nivel.

Tras a morte do Dalai Lama, o Panchen Lama encárgase de recoñecer a súa reencarnación, ou tulku (normalmente un neno) por estes sinais, quen pasará a ser o novo Dalai Lama. Á súa vez, o Dalai Lama debe recoñecer á reencarnación do Panchen Lama tras a morte deste.

Lista de Dalai Lama

Ao longo da historia téñense recoñecido 14 reencarnacións do Dalai Lama:

	Nome	Vida^[8]	Recoñecido	Entronizamento	Tibetano/Wylie	Pinyin tibetano/Chinés	Escrituras alternativas	Lugar de nacemento^[8]
1	Gendun Drup	1391–1474	–	N/A^[9]	དགེ་འདུན་འགྲུབ་ dge 'dun 'grub	Gêdün Chub 根敦朱巴	Gedun Drub Gedün Drup	Shabtod (U-tsang)
2	Gendun Gyatso	1475–1542	–	N/A^[9]	དགེ་འདུན་རྒྱ་མཚོ་ dge 'dun rgya mtsho	Gêdün Gyaco 根敦嘉措	Gedün Gyatso Gendün Gyatso	Tanag Segme (U-tsang)
3	Sonam Gyatso	1543–1588	?	1578	བསོད་ནམས་རྒྱ་མཚོ་ bsod nams rgya mtsho	Soinam Gyaco 索南嘉措	Sönam Gyatso	Tolung (U-tsang)
4	Yonten Gyatso	1589–1617	?	1603	ཡོན་ཏན་རྒྱ་མཚོ་ yon tan rgya mtsho	Yoindain Gyaco 雲丹嘉措	Yontan Gyatso, Yönden Gyatso	Mongolia
5	Ngawang Lobsang Gyatso	1617–1682	1618	1622	བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་ blo bzang rgya mtsho	Lobsang Gyaco 羅桑嘉措	Lobzang Gyatso Lopsang Gyatso	Chingwar Taktse (U-tsang)
6	Tsangyang Gyatso	1682–1706	1688	1697	ཚངས་དབྱངས་རྒྱ་མཚོ་ tshang dbyangs rgya mtsho	Cangyang Gyaco 倉央嘉措	Tsañyang Gyatso	Mon Tawang, India
7	Kelzang Gyatso	1708–1757	?	1720	བསྐལ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་ bskal bzang rgya mtsho	Gaisang Gyaco 格桑嘉措	Kelsang Gyatso Kalsang Gyatso	Lithang (Kham)
8	Jamphel Gyatso	1758–1804	1760	1762	བྱམས་སྤེལ་རྒྱ་མཚོ་ byams spel rgya mtsho	Qambê Gyaco 強白嘉措	Jampel Gyatso Jampal Gyatso	Thobgyal (U-tsang)
9	Lungtok Gyatso	1805–1815	1807	1808	ལུང་རྟོགས་རྒྱ་མཚོ་ lung rtogs rgya mtsho	Lungdog Gyaco 隆朵嘉措	Lungtog Gyatso	Dan Chokhor (Kham)
10	Tsultrim Gyatso	1816–1837	1822	1822	ཚུལ་ཁྲིམས་རྒྱ་མཚོ་ tshul khrim rgya mtsho	Cüchim Gyaco 楚臣嘉措	Tshültrim Gyatso	Lithang (Kham)
11	Khedrup Gyatso	1838–1856	1841	1842	མཁས་གྲུབ་རྒྱ་མཚོ་ mkhas grub rgya mtsho	Kaichub Gyaco 凱珠嘉措	Kedrub Gyatso	Gathar (Kham)
12	Trinley Gyatso	1856–1875	1858	1860	འཕྲིན་ལས་རྒྱ་མཚོ་ 'phrin las rgya mtsho	Chinlai Gyaco 成烈嘉措	Trinle Gyatso	Lhoka (U-tsang)
13	Thubten Gyatso	1876–1933	1878	1879	ཐུབ་བསྟན་རྒྱ་མཚོ་ thub bstan rgya mtsho	Tubdain Gyaco 土登嘉措	Thubtan Gyatso Thupten Gyatso	Dagpo Langdun (U-tsang)
14	Tenzin Gyatso	nado en 1935	1937	1950 (actualmente no exilio)	བསྟན་འཛིན་རྒྱ་མཚོ་ bstan 'dzin rgya mtsho	Dainzin Gyaco 丹增嘉措	Tenzing Gyatso	Taktser, Kumbum (Amdo)

Tamén houbo un Dalai Lama non recoñecido, Ngawang Yeshey Gyatso, declarado o 28 de xuño de 1707, cando contaba con 25 anos de idade, por Lha-bzang Khan como o "verdadeiro" 6º Dalai Lama – porén, nunca foi aceptado como tal pola maior parte da poboación.^[10]^[11]^[12]

Futuro da posición

Tradicionalmente, o Dalai Lama foi o líder espiritual e temporal do Tíbet; Tenzin Gyatso, actualmente no exilio, tras a ocupación e anexión forzada por parte da China maoísta, abandonou a preeminencia política tradicional, e creou un Ministro presidente do Kashag (gabinete), elixido por sufraxio universal. Tamén indicou que a institución podería ser abolida no futuro e que o próximo Dalai Lama se podería atopar fóra do Tíbet ou ser unha muller^[13]. O goberno chinés reclámase como o único autorizado para escoller o vindeiro Dalai Lama.^[14]

Notas

↑ ^1,0 ^1,1 Dictionary.com (ed.). "Define Dalai lama". Consultado o 12 de marzo de 2014.
↑ ^2,0 ^2,1 Oxford Dictionaries (ed.). "Definition of Dalai Lama in English". Arquivado dende o orixinal o 27 de xullo de 2013. Consultado o 2 de maio de 2015.
↑ Dr Alexander Berzin (novembro de 2014). Berzin Archives, ed. "Special Features of the Gelug Tradition - para. on Administration". Consultado o 8 de maio de 2015.
↑ Schaik, Sam van. Tibet: A History. Yale University Press 2011, page 129, "Gelug: the newest of the schools of Tibetan Buddhism".
↑ Peter Popham (29 de xaneiro de 2015). Newsweek magazine, ed. "Relentless: The Dalai Lama's Heart of Steel".
↑ "lama" da Encyclopædia Britannica
↑ Smith, Warren W. Jr. (1997). HarperCollins, ed. Tibetan Nation: A History of Tibetan Nationalism and Sino-Tibetan Relations. Nova Deli. pp. 107–149. ISBN 0813331552.
↑ ^8,0 ^8,1 "The Dalai Lamas - HH The 14th Dalai Lama of Tibet". Arquivado dende o orixinal o 07 de xaneiro de 2014. Consultado o 23 de abril de 2014.
↑ ^9,0 ^9,1 The title "Dalai Lama" was conferred posthumously to the 1st and 2nd Dalai Lamas.
↑ Stein (1972), p. 85.
↑ Chapman, F. Spencer. (1940). Lhasa: The Holy City, p. 127. Readers Union Ltd. London.
↑ Mullin 2001, p. 276
↑ "Next Dalai Lama May Be Female", artigo en Newser (en inglés).
↑ "Chinese Government: We Will Choose Next Dalai Lama" Arquivado 31 de xaneiro de 2014 en Wayback Machine. from Tricycle: The Buddhist Review (en inglés)

Véxase tamén

Ligazóns externas

Tibet.com Arquivado 06 de novembro de 2015 en Wayback Machine.: Goberno tibetano no Exilio, en inglés.
Dalailama.com: Páxina oficial do Dalai Lama.

[ddef-1] 1,0 ^1,1 Dictionary.com (ed.). "Define Dalai lama". Consultado o 12 de marzo de 2014.

[ddef1-2] 2,0 ^2,1 Oxford Dictionaries (ed.). "Definition of Dalai Lama in English". Arquivado dende o orixinal o 27 de xullo de 2013. Consultado o 2 de maio de 2015.

[3] Dr Alexander Berzin (novembro de 2014). Berzin Archives, ed. "Special Features of the Gelug Tradition - para. on Administration". Consultado o 8 de maio de 2015.

[4] Schaik, Sam van. Tibet: A History. Yale University Press 2011, page 129, "Gelug: the newest of the schools of Tibetan Buddhism".

[NW-5] Peter Popham (29 de xaneiro de 2015). Newsweek magazine, ed. "Relentless: The Dalai Lama's Heart of Steel".

[brit-6] "lama" da Encyclopædia Britannica

[7] Smith, Warren W. Jr. (1997). HarperCollins, ed. Tibetan Nation: A History of Tibetan Nationalism and Sino-Tibetan Relations. Nova Deli. pp. 107–149. ISBN 0813331552.

[DalaiLama-8] 8,0 ^8,1 "The Dalai Lamas - HH The 14th Dalai Lama of Tibet". Arquivado dende o orixinal o 07 de xaneiro de 2014. Consultado o 23 de abril de 2014.

[posthumous-9] 9,0 ^9,1 The title "Dalai Lama" was conferred posthumously to the 1st and 2nd Dalai Lamas.

[Stein_1972,_p._85-10] Stein (1972), p. 85.

[11] Chapman, F. Spencer. (1940). Lhasa: The Holy City, p. 127. Readers Union Ltd. London.

[Mullin276-12] Mullin 2001, p. 276

[13] "Next Dalai Lama May Be Female", artigo en Newser (en inglés).

[14] "Chinese Government: We Will Choose Next Dalai Lama" Arquivado 31 de xaneiro de 2014 en Wayback Machine. from Tricycle: The Buddhist Review (en inglés)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]