Guerra naval

A batalla de Rande, por Ludolf Backhuysen

A guerra naval é o combate no mar, no océano ou en calquera outro espazo de batalla que implique unha masa de auga importante, como un gran lago ou un gran río.

Historia

Birreme romana nun relevo do templo de Fortuna Primigenia en Praeneste (Museos Vaticanos)

A humanidade leva máis de 3000 anos librando batallas no mar. Mesmo no interior de grandes masas de terra, o transporte antes da chegada dos ferrocarrís extensos dependía en gran medida dos ríos, das canles e doutras vías navegables.

Estes últimos foron cruciais no desenvolvemento do mundo moderno en Gran Bretaña, nos Países Baixos e no norte de Alemaña, xa que permitiron o movemento a granel de mercadorías e materias primas sen os cales non se produciría a Revolución Industrial. Antes de 1800, os materiais de guerra movíanse en gran parte por barcazas fluviais ou barcos marítimos e necesitaban unha defensa naval contra os inimigos.

A historia anterior aos primeiros rexistros (as lendas homéricas, por exemplo, Troia), e obras clásicas como a Odisea pon énfase no mar. O Imperio persa —unido e forte— non puido imporse contra o poderío da frota ateniense combinada coa das cidades-estado menores en varios intentos de conquistar as cidades-estado grega . O poder de Fenicia e Exipto, o de Cartago e mesmo o de Roma dependían en gran medida do control dos mares.

Tamén a República de Venecia dominou as cidades-estado de Italia, frustrou o Imperio Otomán e dominou o comercio na Ruta da Seda e no Mediterráneo en xeral durante séculos. Durante tres séculos, os viquingos asaltaron e saquearon moito no centro de Rusia e Ucraína, e mesmo ata a afastada Constantinopla (ambos a través dos afluentes do Mar Negro, Sicilia e polo estreito de Xibraltar).

Conseguir o control do mar dependía en gran medida da capacidade dunha frota para librar batallas navais. Ao longo da maior parte da historia naval, a guerra naval xirou arredor de dúas preocupacións xerais, a abordaxe e evitar o embarque. Foi só a finais do século XVI, ao desenvolverse en gran medida a tecnoloxía da pólvora, cando o foco táctico no mar pasou cara á munición pesada.

Moitas batallas marítimas ao longo da historia tamén proporcionan unha fonte fiable de naufraxios para a arqueoloxía submarina. Un exemplo importante é a exploración dos restos de varios buques de guerra no océano Pacífico.

Táctica naval moderna

O USS Yorktown atacado por un torpedo aéreo durante a batalla de Midway

Como ocorre con outras formas de batalla, as tácticas navais modernas baséanse, sobre todo, en disparar e moverse, que se pode traducir na combinación eficiente da potencia de fogo, conseguida mediante exploradores e a ocupación das mellores posicións no terreo. A mobilidade é de feito un compoñente crucial do combate moderno; unha frota naval pode percorrer centos de quilómetros nun só día.

Na guerra naval a clave está, sobre todo, en poder detectar o inimigo sen ser detectado. Por esta razón, gástase moito tempo e esforzo en negar esta posibilidade ás formas inimigas.

Tamén existe o concepto de campo ou espazo de batalla: a zona arredor da forza naval dentro da cal o mando asume que pode detectar, perseguir, atacar e destruír as ameazas antes de que constitúan perigo. É por iso que a armada prefire o combate en mar aberto, xa que a presenza de terra, unida á topografía submarina, reduce este espazo, limitando as oportunidades de manobra e, en consecuencia, facilitando ao inimigo a determinación da localización da frota, ao tempo que dificulta a detección das forzas inimigas. En augas pouco profundas, a detección de submarinos ou minas mariñas é especialmente problemática.

Un dos escenarios estudados pola planificación naval estadounidense durante a guerra fría foi un eventual conflito entre dúas grandes frotas en alta mar, ambas ben equipadas e actualizadas, as armadas dos Estados Unidos e da Unión Soviética. A principal preocupación era para os Grupos de Batalla de Portaavións (CVBG).

No combate naval moderno, a posibilidade de lanzar un ataque mortal desde 600 millas náuticas tamén é unha variable, o que aumenta considerablemente o espazo de batalla. Aí é onde entra a guerra electrónica, coas súas vantaxes e inconvenientes.

Os submarinos son unha das maiores ameazas para as operacións ofensivas dos CVBG, xa que contan con diversos mecanismos de camuflaxe, como revestimento antieco ou motores ultrasilenciosos, que se converteron na máxima vantaxe. O progresivo desprazamento das operacións cara ás augas pouco profundas aumentou drasticamente esta ameaza, polo que a simple sospeita dunha ameaza submarina é moitas veces suficiente para provocar a retirada da frota, xa que as consecuencias dun submarino non detectado son desastrosas.

Por outra banda, os mísiles son a outra forte ameaza no combate naval moderno. Poden ser lanzados desde outros barcos, submarinos ou unidades aéreas, e a súa alta velocidade (que alcanza Mach 4) reduce o ataque a uns segundos. Así, faise imprescindible destruír as plataformas de lanzamento antes de que poidan disparar, o que permite reducir o número de ameazas de mísiles á vez. Moitas veces, non é fácil e nin sequera posible lograr esta fazaña, polo que os recursos antiaéreos deben equilibrarse entre a guerra aérea externa e interna.

Véxase tamén

Bibliografía

• Shen, Fuwei (1996). Cultural Flow Between China and the Outside World. China Books & Periodicals. ISBN 978-7-119-00431-0
• Needham, Joseph (1986). Science and Civilization in China. Volume 4, Part 3. Taipei: Caves Books, Ltd.