Herba becerra

A herba becerra ou herba do can Antirrhinum majus é unha especie de planta da familia das plantaxináceas de talo ergueito, con follas simples, opostas na base do talo e alternas máis arriba e flores en acios de distintas cores, de forma característica, nativa do Mediterráneo, desde Marrocos, Portugal e sur de Francia, até o leste de Turquía e Siria.

Descrición

Planta bienal até perenne, de 1,5–2 m de altura, coa base algo leñosa, máis ou menos ramificada, ascendente até recta, desigualmente vilosa e glandulosa. Follas inferiores opostas, as superiores alternas, lineares, de 1–7 cm de longo e 1–25 mm de ancho, sésiles, de marxes enteiras, de base acuñada. Inflorescencias en acios terminais. Cáliz de até 8 mm de longo, con sépalos de igual lonxitude, oblongos até largos. Corola vermello púrpura, de até case 5 cm de longo, cun labio superior bilobado e un inferior dividido en tres partes. Tubo corolino pechado por 2 prominencias avultadas. 4 estames no tubo corolino. Cápsula de até 14 mm de longo, gladulosa até glabra, oblonga, con tres poros.

Hábitat

Pedregueiras, rochedos, paredes, pendentes pedrentas.

Distribución

Mediterráneo de España até Turquía e Siria. Cultivada e moi estendida.

Antirrhinum majus subsp. linkianum.

Ilustración

Detalle da flor

Nun selo postal de Rusia

Inflorescencia

Cultivar

Cultivo e usos

As diversas especies son plantadas en xardíns polas súas flores. É tratada como planta anual, especialmente en zonas frías onde non sobrevive ao inverno. Numerosos cultivares están dispoñíbeis, incluíndo plantas con flores de cor lavanda, laranxa, rosa, amarela, ou brancas, e tamén cunha floración simétrica.

Propiedades

Principios activos: contén mucilaxes, ácido gálico, resinas, pectina, rinantina, amargos.

Indicacións: é emoliente tópico. Antifloxístico, resolvente. Adstrinxente, detersivo, antiescorbútico, hepático, diurético. É eficaz contra as inflamacións, úsase para as almorrás. Utilizouse en gargarexos contra ulceraciones da cavidade bucal. Internamente en colite e pirose. Externamente, como cataplasmas, sobre os eritemas.

Estudos no desenvolvemento da simetría bilateral

O desenvolvemento da monosimetría floral foi investigado mediante o uso de xenética molecular e un dos modelos máis usados neste eido foi a herba becerra (xénero Antirrhinum). Como primeiro modelo foi usada a especie Antirrhinum majus. En termos adaptativos a monosimetría semella evolucionar varias veces de forma independente a partir da simetría radial debido a que é un sistema exitoso en relación ao gran potencial para a precisión dos mecanismos de polinización por animais.

Taxonomía

Antirrhinum majus foi descrita por Carl von Linné e publicado en Species Plantarum 2: 617. 1753.

Etimoloxía

Antirrhinum: nome xenérico que deriva do grego anti = "como," e rhinon = "nariz," por mor de que as flores semellan teren un nariz.

majus: epíteto latino que significa "maior".

Subespecies

Hai 5 subespecies:

• Antirrhinum majus subsp. majus. Sur de Francia, nordés de España
• Antirrhinum majus subsp. cirrhigerum (Ficalho) Franco. Sur de Portugal, suroeste de España
• Antirrhinum majus subsp. linkianum (Boiss. & Reut.) Rothm. Oeste de Portugal (endémica)
• Antirrhinum majus subsp. litigiosum (Pau) Rothm. Sueste de España aínda que tamén se atoparon no oeste do mesmo país.
• Antirrhinum majus subsp. tortuosum (Bosc) Rouy

Sinonimia

• Antirrhinum grandiflorum Stokes
• Antirrhinum hispanorum Bordère ex Rothm.
• Antirrhinum latifolium var. purpurascens Benth.
• Antirrhinum majus var. ongipedunculatum Regel
• Antirrhinum majus var. peloria Migout
• Antirrhinum majus var. pseudoma jus.
• Antirrhinum murale Salisb.
• Antirrhinum vulgare Bubani