Lingua dinamarquesa

Dinamarqués; 'dansk'
Falado en:	Dinamarca (incluíndo Groenlandia e Illas Feroe), e na parte fronteiriza con Alemaña
Rexións:	Europa
Total de falantes:	5,5 millóns
Posición:	Non está entre as 100 máis faladas.
Familia:	Indoeuropea; Xermánica; Xermánica setentrional; Escandinava; Escandinava oriental; Dinamarqués
Status oficial
Lingua oficial de:	Dinamarca; Groenlandia; Illas Feroe; Unión Europea; Consello Nórdico
Regulado por:	Dansk Sprognævn (Comité da Lingua Dinamarquesa)
Códigos de lingua
ISO 639-1:	da
ISO 639-2:	dan
ISO 639-3:	dan
Mapa
Status
	; O dinamarqués está clasificado como "en estado seguro" polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO

O dinamarqués^[2] ou danés^[3] é unha lingua xermánica falada principalmente na Dinamarca, en Groenlandia, nas Illas Feroe e en partes do norte da Alemaña. É tamén unha das linguas oficiais da Unión Europea. É unha lingua escandinava, bastante parecida co noruegués e o sueco — os falantes de dinamarqués, noruegués e sueco compréndense entre eles con certa facilidade.

Historia

Os primeiros textos en dinamarqués datan de cerca de 1200 . A fins do século XIV a raíña Margareth I decidiu trocar o latín, que era a lingua administrativa, polo dinamarqués.

O dinamarqués moderno desenvolveuse a partir da lingua escrita durante o período da Reforma protestante, fortemente influenciado nos séculos XVII e XVIII polo dialecto falado polos habitantes de Copenhague, centro cultural, económico e político da nación.

A historia da lingua dinamarquesa divídese en tres períodos:

Dinamarqués antigo (cerca de 800-1100), que corresponde en gran parte á época Viquinga;
Dinamarqués medio (cerca de 1100-1525), que corresponde á Idade Media;
Dinamarqués moderno (a partir de 1525), despois da Reforma ata os días actuais.

De todas as linguas escandinavas, a dinamarquesa é a que se afastou máis das súas raíces comúns escandinavas, sobre todo pola localización xeográfica de Dinamarca que forma unha ponte entre os países nórdicos e a Europa continental.

Dialectos

Os dialectos dinamarqueses divídense tradicionalmente en tres amplos grupos:

Jysk (Xutlandia)
Omál (dinamarqués insular, falados nas illas Fionia, Selandia, e nas illas menores ao sur)
Bomholmsk (na illa de Bomholm, ao sur da Suecia).

Unha das características máis distintiva da pronuncia dinamarquesa, o stod ou oclusión glótica, cuxo uso varía dependendo da rexión, ten sido utilizada polos lingüistas para diferenciar as variantes dialectais.

Gramática

A orde da oración é suxeito, verbo e obxecto, aínda que, como complemento, verbo e suxeito sexan utilizados para dar énfase.

O dinamarqués moderno posúe dous casos (nominativo e xenitivo) e dous xéneros (masculino e feminino). Unha das súas características peculiares é o seu modo de articulación sonora, que tivo orixe no acento tónico. O acento tónico está sempre na primeira sílaba da palabra raíz.

O dinamarqués posúe dous xéneros: común e neutro. O artigo determinado é -en para substantivos comúns e -et para os neutros, sendo -ene a forma de plural para ambos os xéneros.

A partícula negativa é o adverbio ikke.

Os verbos son transitivos ou intransitivos, tendo voces activa e pasiva e modos indicativo e imperativo con vestixios do subxuntivo.

Vocabulario

Algunhas palabras e frases comúns en dinamarqués:

Ola - hej, goddag, dav(s)
Adeus - farvel, hej-hej
Onde está...? - hvor ligger...?
... o baño - badeværelset.
... o hospital - hospitalet/sygehuset.
Fala (vostede) galego? - taler De galicisk?
Grazas! - tak!
De nada - tak, i lige måde/ingen årsag
Canto custa? - hvor meget koster det?/hvad koster det?
Si - ja ou jo
Non - nej

Os números do un a vinte en dinamarqués son:

en to tre fire fem seks syv otte ni ti elleve tolv tretten fjorten femten seksten sytten atten nitten tyve.

Notas

↑ Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022.
↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para dinamarqués.
↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para danés.

Véxase tamén

Outros artigos

Wikipedia en dinamarqués

Ligazóns externas

Dicionario Freelang Arquivado 07 de setembro de 2008 en Wayback Machine. - Dicionario danés-español/español-danés.
Danish 101 Learn Danish online] (en inglés)

Este artigo sobre lingüística é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.
Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír.

[1] Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022.

[2] Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para dinamarqués.

[3] Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para danés.

[1]

[2]

[3]