Pastorela

A pastorela é un subxénero da lírica moi cultivado en Francia e Provenza. Consiste nunha composición amorosa que alude ó encontro dun cabaleiro^[1] cunha pastora. O fundamental da peza é o diálogo amoroso, nunha paisaxe primaveral (medio bucólico), que comeza o personaxe masculino e ao que resposta a pastora. Ela pode sucumbir ao pastor, "vencelo" no diálogo, ou ser rescatada por outros pastores. Representa as posibilidades do amor entre un nobre e unha vilá, polo que está fóra do código do amor cortés. No ámbito galego-portugués consérvanse oito textos que adoptaron elementos da cantiga de amor ou da de amigo, dando lugar a unha forma híbrida.

Historia e características

Orixe

O xénero creouno Marcabrú^[2], poeta occitano da primeira metade do século XII, na lírica occitana coñécese como pastorella, e foi frecuente na lírica de Oil do século XIII, pasando moi pronto á lírica galego-portuguesa medieval.

Pastorelas galego-portuguesas

Consérvanse unhas 25 pastorelas en occitano, 150 en francés e 7 en galego-portugués^[3]. Os autores que escribiron pastorelas en galego-portugués foron Pedro Amigo de Sevilha, Johan Airas, Johan Perez de Aboim, Airas Nunes e Don Dinís (deste último consérvanse tres). O xénero foi importado no último terzo do século XIII, mais non callou ben na nosa lírica e presenta moitas hibridacións coa cantiga de amigo e de amor. A pastorela galaico-portuguesa prescinde do diálogo entre cabaleiro e pastora, e limítase a presentar o soliloquio da pastora, razón pola cal ás veces se presenta como un subxénero da cantiga de amigo.

Este é o comezo da pastorela de Pedr`Amigo de Sevilha:

Quando eu un dia fuy en Compostela

en romaria, vi unha pastor

que, poys fui nado, nunca vi tan bela,

nen vi outra que falasse milhor,

e demandey-lhe logo seu amor

e fiz por ela esta pastorela

Táboa de pastorelas

Compositor	Incipit	Notas
Marcabru	L'autr' ier jost' una sebissa
Marcabru	L'autr' ier, a l'issida d'abriu
Giraut de Bornelh	L'autrier, lo primier jorn d'aost
Giraut de Bornelh	Lo dous chan d'un auzel
Gavaudan	Desamparatz, ses companho
Gavaudan	L'autre dia per un mati
Cadenet	L'autrier lonc un bosc folhos
Gui d'Ussel	L'autre jorn cost' una via
Gui d'Ussel	L'autr' ier cavalcava
Gui d'Ussel	L'autre jorn per aventura
Paulet de Marselha	L'autrier manei ab cor pensiu
Guiraut Riquier	L'autre jorn m'anava	1260
Guiraut Riquier	L'autr' ier trobei la bergeira d'antan	1262
Guiraut Riquier	Gaia, pastorela	1264
Guiraut Riquier	L'autr' ier trobei la bergeira	1267
Guiraut Riquier	D'Astarac venia	1276
Guiraut Riquier	A Sant Pos de Tomeiras	1282
Joan Esteve	L'autr' ier al gai tems de Pascor	1275
Joan Esteve	El dous tems quan la flor sesplan	1285
Joan Esteve	Ogan al freg que fazia	1288
Guiraut d'Espanha ?	Per amor soi gai
Cerverí de Girona	Entre Lerida e Belvis
Cerverí de Girona	Entre Caldes e Penedes
Cerverí de Girona	En mai, can per la calor
Cerverí de Girona	Pres d'un jardi, encontrei l'altredia
Joyos de Tolosa	L'autr' ier el dous tems de Pascor
Guilhem d'Autpol	L'autr' ier a l'issida d'abril
Anónimo	L'autrier al quint jorn d'Abril
Anónimo	Quant escavalcai l'autr' er	Chamada balada.
Anónimo	Mentre per una ribeira	Titulada Porquieira.

Notas

↑ Henrique Monteagudo et al. Tres poetas medievais da Ría de Vigo: Matín Códax, Mendiño e Johán de Cangas. Galaxia, 1998, páxina 39
↑ Ruben Charles Cholakian The troubadour lyric: a psychocritical reading. Manchester University Press, 1990, páxina 156
↑ Carlos Alvar e Vicente Beltrán, Antología de la poesía gallego-portuguesa, Alhambra, 1989, páxina 43

Véxase tamén

Bibliografía

Jeanroy, Alfred. La poésie lyrique des troubadours. Tolosa: Privat, 1934.

[1] Henrique Monteagudo et al. Tres poetas medievais da Ría de Vigo: Matín Códax, Mendiño e Johán de Cangas. Galaxia, 1998, páxina 39

[2] Ruben Charles Cholakian The troubadour lyric: a psychocritical reading. Manchester University Press, 1990, páxina 156

[3] Carlos Alvar e Vicente Beltrán, Antología de la poesía gallego-portuguesa, Alhambra, 1989, páxina 43

[1]

[2]

[3]