Percebe

Percebe Pollicipes pollicipes
Clasificación científica
Reino: Animalia Filo: Arthropoda Subfilo: Crustacea Clase: Maxillopoda Infraclase: Cirripedia Orde: Pedunculata Familia: Pollicipedidae Xénero: Pollicipes Especie: P. pollicipes
Nome binomial
Pollicipes pollicipes (Gmelin, 1789)
Distribución do percebe Distribución do percebe
Sinonimia
Lepas gallorum Spengler, 1790  Lepas pollicipes Gmelin, 1789  Mitella pollicipes (Gmelin, 1789)  Pollicipes cornucopia Leach, 1817

O percebe (Pollicipes pollicipes), tamén denominado mixote, percebe da pedra, percebe da sombriza e percebe mexón, segundo M. C. Ríos Panisse e mais Rosa Ramonell, é unha especie de artrópodo pertencente á familia dos policipédidos da orde dos pedunculados e infraclase dos cirrípedes, do subfilo dos crustáceos, estando en consecuencia ligado de lonxe cos cangrexos e as lagostas. Algunhas autoridades académicas consideran os cirrípedes como clase plena.

A especie foi descrita por primeira vez polo químico e naturalista alemám Johann Friedrich Gmelin en 1789, baixo o nome de Lepas pollicipes. Das ao redor de 1220 especies de percebes coñecidas, Pollicipes pollicipes (antes Pollicipes cornucopia) é a común nas augas galegas.

Etimoloxía

O nome galego, percebe, remonta ao latín pollicipes, composto de pollex "polgar" e pes "pé" (literalmente: 'o dedo gordo do pé').

Fases vitais

Os percebes viven adheridos ás rochas en zonas moi batidas polo mar e formando grupos. Teñen dúas fase larvarias: a primeira larva denomínase nauplius, que evoluciona como parte do plancto, flotando a onde o vento, as ondas, as correntes ou as mareas as leven, tempo durante o cal muda. Esta fase dura sobre dúas semanas, até acadar a fase seguinte. Chegado ese momento, a nauplius metamorfoséase nunha nova larva cypris, que é máis apta nadando. As cypris estabelécense nunha zona onde os signos ambientais denoten unha contorna segura e produtiva. Se non o atopan, as larvas morrerán.

Cando atopan un sitio axeitado, a larva cipris enraíza ela soa, primeiro a cabeza, na superficie, e de seguido comeza a se metamorfosear nun diminuto percebe. O corpo está formado por un pedúnculo carnoso (que é a parte que se aproveita para comer) e unha uña da que saen os cirros polos que se alimentan. O percebe típico desenvolve seis armaduras ou capas sucesivas para envolver e protexer o seu corpo. Durante o resto da súa vida, estará soldado ao chan, utilizando os seus tentáculos para capturar o plancto ou os gametos na época da posta. Os percebes, polo xeral, acostuman encontrarse na zona intermareal.

Reprodución

Como moitos outros invertebrados, os percebes son hermafroditas, alternando os roles masculinos e femininos no paso do tempo. O percebe que fai o rol de macho introduce os espermatozoides na cavidade do que fai de femia, que incubará os ovos no seu interior. Cando saen dos ovos pasarán polas distintas fases larvarias anteditas até fixarse ás rochas onde seguirán medrando.

Dise que o percebe posúe o pene máis longo en proporción á lonxitude do seu organismo: segundo algunhas fontes alcanza 20 veces a lonxitude do animal. Con todo, nun recente experimento realizado no Aquarium Finisterrae da Coruña conseguiuse gravar por vez primeira a cópula do percebe, observándose que realmente o tamaño do pene en erección se multiplica aproximadamente por un e medio.

Outros

Os percebes poden fixarse a estruturas construídas por humanos, ás veces en prexuízo das tales estruturas. En particular, con respecto aos barcos son considerados como animais prexudiciais^{[Cómpre referencia]}.

Con todo, algúns membros deste grupo teñen un modo de vida algo diferente. Por exemplo, os do xénero Sacculina son parasitos dos cangrexos.

Gastronomía

Venda de percebes nun mercado. É un marisco que destaca polo seu alto prezo.

Explótase sobre todo desde Galicia e Asturias, Cantabria, País Vasco, Portugal e Francia (especialmente en Belle Isle), sendo a costa galega un dos mellores lugares para esta especie, que constitúe un produto típico da súa gastronomía. Recóllese manualmente nas rochas situadas na zona intermareal das rías, acantilados, illas etc., con risco considerable para os operarios, localmente chamados percebeiros.

A parte comestible é a que forma o pedúnculo. O seu equivalente comestible americano é o picoroco.

O percebe en Galicia

O percebe galego, debido á riqueza nutritiva das augas de Galicia, é máis groso e escuro que o de Marrocos, e ten a uña máis avermellada e con menos placas que o percebe do Canadá (que é doutra especie, parecida, Pollicipes polymerus Sowerby, 1833), facendo toda esta suma que sexa dunha gran calidade. Destaca sobor de todo o percebe do Roncudo, en Corme (concello de Ponteceso), e o de Cedeira pola súa calidade.

O percebe na gastronomía

O mestre Álvaro Cunqueiro dicía que

Percebes no Porto do Son (entre Fisterra e Corrubedo).

Unha das grandes cousas das costas nosas, das bravas, do Ortegal, do Fisterre, das illas de Sálvora e de Ons, das penedosas costas dos ártabros, por onde anda co vento e as grandes olas a voz do bardo Pondal, son os percebes. (...) Parece coma si souperon, nos longos meses atemporalados do inverno, que hai que ofrecer ao golpe de marnos cons, na penedía mariñeira toda á que se pega, unha estructura resistente: non medrar, engordar, aguantar o golpe do mar na unlla. Así están, digo eu, estes coma viquingos de mouro vestidos nunha asemblea de cascos, que era unha das maneiras que os poetas escaldos tiñan pra decir batalla, na condicón óptima pra seren comidos. Longos, sempre está fraques, e o enrugo da súa pel perece que pasa a súa carne. Agora andan moi escasos, e máis caros que a langosta ou a centola, ou as ostras. Os mçáis que ún chega a xantar son pequeneiros, apenas se pode levar á boca máis que umnha miñoquiña colorada, e todo o que se para é auga salada.
Pro de cando en vez, de San Ciprián, dos farallóns orteganos, do Fisterre ou de Corrubedo, chegan á mesa na que está ún sentado uns percebes coma o pulgar dun carpinteiro —que din que sempre o teñen máis esteso, por andar medido cartas, que os homes outros—, cheos, coma si non lles houberan feito a roupa pra as medras de aqueste inverno, cuspindo ao abrilos, polo aperetados que están, un zugo roxizo, que é unha perda, que están millor na boca que na camisa... I eses percebes xustifican unha longa espera, unha golosa espranza.

A. Cunqueiro, A cociña galega, pp. 71-72.

E pola súa parte, un seu discípulo, Jorge Víctor Sueiro, afirmaba que este crustáceo

hermafrotita, de negro aspecto en su cuerpo comestible y óseo y rojizo en la "pezuña", es uno de los reyes del marisco (...) e que En Galicia, donde los percebes son excepcionalmente sabrosos, han sido sometidos a tal predación que se teme fundadamente por su desaparición (...) unicamente que si tienen oportunidad y "una pasta" no dejen de disfrutar de una buena "percebada".

J. V. Sueiro, Manual del marisco, pp. 200-201.

Festas gastronómicas

• Festa do percebe do Roncudo: Corme, 13 de xullo
• Festa do percebe: Cedeira, 26 de xullo
• Festa do percebe: Aguiño, 27 de xullo

Crenzas

En Europa, até ben entrada a Idade Moderna creuse que algunhas especies de gansos (as do xénero Branta) eran a metamorfose madura dos percebes (chamándose en inglés barnacles tanto a estes cirrípedes como a esas aves); este era un dos modos en que a xente burlaba o xaxún de carnes durante a coresma, dado que segundo o cristianismo durante ese período as únicas carnes que se podían comer eran as de peixes e mariscos, deste xeito as aves chamadas do mesma xeito e até, nalgunha ocasión, outras similares (ánsares e patos) eran clasificadas como "moluscos" ou "crustáceos". Un dos argumentos para tan curiosa taxonomía era o feito de que os percebes teñen apéndices que recordan a plumas.

Galería de imaxes

• 
• 
• 
• 

Véxase tamén

Bibliografía

• Cruz, Teresa (2000): Biologia e ecologia do percebe Pollicipes pollicipes (Gmelin, 1790) no litoral suroeste português. Tese de doutoramento. Universidade de Évora, 306 pp. Vista en liña
• Cunqueiro, Álvaro (1973): A cociña galega. Vigo: Editorial FGalaxia, S. A. ISBN 84-7154-181-5, 76 pp.
• Pérez A. C. (1996): El percebe en Galicia. A Coruña: Fundación Caixa Galicia, Aula del mar. ISBN 84-89231-16-8, 60 pp.
• Quéro J. C. e Vayne J. J. (1998): Les fruits de la mer et plantes marines des pêches françaises. París: Delachaux et Niestlé. ISBN 2-603-01109-X, 256 pp. Capítulo "Pouce-pied Vista en liña
• Ramonell, Rosa (1985): Guía dos mariscos de Galicia. Vigo: Editorial Galaxia, S. A. ISBN 8471545062, 293 pp.
• Sueiro, Jorge-Víctor (1981): Manual del Marisco. Madrid: Penthalon Ediciones. ISBN 84-85337-49-2, 350 pp.</ref>

Outros artigos

• Cirrípedes
• Percebe da madeira
• Percebe do Canadá
• Mito da árbore dos gansos-percebe

Ligazóns externas

• O comportamento en catividade do percebe. Noticia do xornal La Voz de Galicia na que se recolle a investigación feita ao respecto no Aquarium Finisterrae (visitada o 7 de outubro de 2007). (en castelán)
• Cópula de pecebes no YouTube Aquarium Finisterrae. Posto en liña o 6 de outubro de 2007, consultado o 3 de xullo de 2013.
• Percebeiros traballando I no YouTube Paco Moinelo. Posto en liña o 24 de setembro de 2006, consultado o 3 de xullo de 2013.
• Pollicipes pollicipes (Gmelin, 1790) Arquivado 24 de outubro de 2015 en Wayback Machine. en DORIS. (en francés) Consultada o 3 de xullo de 2013.
• Pollicipes pollicipes en NCBI. (en inglés) Consultada o 3 de xullo de 2013.
• Pollicipes pollicipes (Gmelin, 1790) en WoRMS. (en inglés) Consultada o 3 de xullo de 2013.
• Ficha en pescaderiascorunesas.es (en castelán)
• Festa do Percebe de Roncudo. Festa de interese turístico nacional.