Omjer kompresije

Prikaz volumena kompresije i volumena stapaja

Omjer kompresije je bezveličinski broj koji je jedan od važnih parametara motora. To je omjer između između dva obujma unutar cilindra, i to obujma kada se klip nalazi u DMT (Obujam cilindra $V_{c}$) i obujma kada se klip nalazi u GMT (Obujam kompresije $V_{k}$). Za opise ova dva obujma vidi detaljnije na stranici obujam motora.

Formula za izračun omjera kompresije je:

${\mbox{CR}}={\frac {V_{c}}{V_{k}}}={\frac {V_{s}+V_{k}}{V_{k}}}={\frac {{\tfrac {\pi }{4}}D^{2}s+V_{k}}{V_{k}}}={\frac {{\tfrac {\pi }{4}}D^{2}s+{\tfrac {\pi }{4}}D^{2}h}{{\tfrac {\pi }{4}}D^{2}h}}={\frac {{\tfrac {\pi }{4}}D^{2}(s+h)}{{\tfrac {\pi }{4}}D^{2}h}}$

Ako skratimo površinu provrta cilindra, tada možemo pisati:

${\mbox{CR}}={\frac {s+h}{h}}$

gdje je:

$V_{c}$ - obujam cilindra

$V_{s}$ - obujam stapaja

$V_{k}$ - obujam kompresije

$D$ - promjer cilindra

$s$ - stapaj (udaljenost između mrtvih točaka)

$h$ - srednja teoretska visina kompresionog prostora

Kako kod gotovo svih motora glava nije ravna nego zaobljena zbog pravilnijeg izgaranja, dio formule gdje se upotrebljava $h$ je samo naveden zbog teoretskih razloga. Uobičajeno je da se volumen kompresije mjeri a ne računa.

Pri izradi motora teži se što većem omjeru kompresije, da bi se postiglo bolje izgaranje i bolji stupanj djelovanja motora. Ograničenja koja se pri tome postavljaju su vezana uz vrstu goriva koju motor upotrebljava, odnosno o vrsti medija koja se nalazi u cilindru tijekom kompresije. Zbog zagrijavanja medija u cilindru tijekom kompresije, stupanj kompresije kod benzinskih motora se kreće oko 10:1, ekstremno ide do 15(16):1. Dieselovi motori tlače zrak tijekom kompresije i kod njih je stupanj kompresije mnogo veći i normalno se kreću oko 20:1 kod običnih automobilskih motora, a postoje Dieselovi motori sa stupnjem kompresije 1:30.