Շիզանդրա չինական

Գիտական դասակարգում
Թագավորություն Բույսեր Կարգ Մագնոլիածաղկավորներ Ընտանիք Մագնոլիազգիներ Ցեղ Շիզանդրա Տեսակ Շիզանդրա չինական
Լատիներեն անվանում
Schizandra chinensis
[{{fullurl:wikispecies:{{{wikispecies}}}|uselang=hy}} Դասակարգումը Վիքիցեղերում] [{{fullurl:commons:Special:Search/{{{wikispecies}}}|uselang=hy}} Պատկերների որոնում Վիքիպահեստում]

Շիզանդրա չինական (լատին․՝ Schizandra chinensis), մագնոլիազգիների ընտանիքի, շիզանդրա ցեղի բույս։

Նկարագրություն

8-10 մ երկարությամբ տերևաթափ լիան է, դարչնագույն կեղևով։ Տերևները հերթադիր են, առանց տերևակիցների, կլոր էլիպսաձև, մանր-սղոցաեզր, սրածայր, 6-10 սմ երկարությամբ և 3-4 սմ լայնությամբ, ծաղիկները կազմված են 3 բաժակաթերթիկներից։ Պսակաթերթիկները 6-9 հատ են, սպիտակ, հաճելի բուրմունքով։ Առէջքային ծաղիկները կազմված են 5-30 առէջներից։ Վարսանդայիններն ունեն բազմաթիվ սերմնարաններ։ Պտղաբույլը կոնաձև է, կազմված կարմիր, հատապտղանման պտուղներից։ Սերմերը դեղնավուն են, դաղող համով (եթերային յուղերի պարունակության հետևանքով)։ Երիտասարդ տարիքում չափազանց ստվերատար է, ձմեռնադիմացկուն։

Տարածվածություն

Բնական պայմաններում աճում է Հեռավոր Արևելքում (Պրիմորիեի երկրամաս, Ամուրի միջին հոսանքներ, Սախալին), Ճապոնիա, Հյուսիսային Չինաստան։ Հանդիպում է խառը, փշատերև-լայնատերև և լայնատերև անտառներում, գերազանցապես լավ ջրաթափանց ալյուվիալ հողերում, գետերի և գետակների ափերի երկարությամբ։ Մշակվում է Երևան բուսաբանական այգում և Վանաձորում։ Երևանում խիստ տուժում է օդի չորությունից և անկանոն ոռոգման դեպքում, խիստ չորային տարիներին տերևները վաղաժամ թափվում են։ Ծաղկում և պտղաբերում է։ Անհամեմատ լավ է աճում Վանաձորում։ Հեռանկարային է Հայաստանի անտառային շրջանների համար։ Չինաստանում մշակվում է անհիշելի ժամանակներից։ Բազմանում է սերմերով (գարնանային ցանքերի դեպքում ստրատիֆիկացիա է պահանջում), անդալիսով, թփի բաժանմամբ և կտրոնավորմամբ։

Բուժական ազդեցություն

Ունի տեսողությունը սրող, տեսողական նյարդի հոգնածությունը վերացնող, գիշերային տեսողությունը նշանակալիորեն խթանող ազդեցություններ։ Բույսը հրաշալի միջոց է մտավոր և ֆիզիկական հոգնածությունը վերացնելու, սրտի գործունեությունը, և շնչառությունը, կենտրոնական նյարդային գործունեությունը կարգավորելու հարցերում։

Կիրառվում է ասթենիայի, ացթենոդեպրեսիվ վիճակների, դյուրագռգռության, անքնության, արյան ցածր ճնշման, շնչառական ուղիների, մարսողական օրգանների, երիկամների, իմպոտենցիայի, արյան հիվանդությունների դեպքում։ Օգտակար է նաև սակավարյունության, բրոնխիտների, բրոնխիալ ասթմայի, պալարախտի ժամանակ։

Կիրառություն

Ցողունը, արմատները և հատկապես պտուղները բուրումնավետ են և թթվաշ։ Բժշկության մեջ օգտագործվում է որպես առույգացնող միջոց, սակայն մեծ քանակությամբ օգտագործելու դեպքում թունավոր է։

Ծանոթագրություններ

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Շիզանդրա չինական» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Շիզանդրա չինական» հոդվածին։