Արևելք (թերթ, Կ.Պոլիս)

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Արևելք (այլ կիրառումներ)

Արևելք արմտ. հայ.՝ Արեւելք
Տեսակ	թերթ
Լեզու	հայերեն
Հիմնադրվել է	1884
Երկիր	Օսմանյան կայսրություն
Գրասենյակ	Կոստանդնուպոլիս, Օսմանյան կայսրություն
Լուծարվել է	1915

Արևելք օրաթերթ, ազգային, քաղաքական և գրական։ Հրատարակվել է Կոստանդնուպոլսում, 1884-96 և 1898-1912-ին։ Տարբեր տարիներ թերթի արտոնատեր, տնօրեն, հրատարակիչ-խմբագիրներ են եղել Ստեփան Տամատյանը, Գ. Պոյաճյանը, Երվանդ Սրմաքեշխանլյանը։ Սուլթան Աբդուլ Համիդ II-ի հալածանքների ժամանակ հայ առաջավոր մտավորականները հրապարակել են հոդվածներ արևմտյան Հայաստանի տնտեսական և քաղաքական վիճակի վերաբերյալ։ «Արևելքը» հրաժարվել է տպագրել թուրքական պաշտոնական հերյուրանքները 1894-96-ի հայկական կոտորածների մեղավորներ հայերին համարելու մասին, ուստի գրաքննությունը ժամանակավորապես արգելել է թերթի հրատարակումը։ 1908-ին «Արևելքը» ողջունել է համիդյան բռնապետության տապալումը և սահմանադրության վերահաստատումը հուսալով հայերի և Օսմանյան կայսրության մյուս ժողովուրդների ազատագրումն ու իրավահավասարությունը։ Ըստ «Արևելքի» հայկական հարցի ծագման պատճառներն են ազգային և կրոն, դաժան ճնշումը, հայերի բնաջնջման մշտական սպառնալիքը։ Դատապարտել է 1909-ի Ադանայի կոտորածը և նշել երիտթուրքերի մասնակցությունն այդ եղեռնին։ Բանավիճել է թուրք մամուլի հետ մերկացնելով կառավարության երկդիմի քաղաքականությունը Կիլիկիայի հայերի արտագաղթի և վերադարձի հարցում։ «Արևելքը» հանդես է եկել հայ քաղաքական կուսակցությունների համատեղ գործողությունների օգտին, տպագրել ՀՀԴ դիրքորոշումը օսմանյան պառլամենտի ընտրությունների նկատմամբ, ՀՀԴ Կոստանդնուպոլսի պատասխանատու մարմնի շրջաբերականները, հնչակյանների գործունեությունը լուսաբանող նյութեր։ Ադանայի կոտորածից հետո «Արևելքը» հնարավոր է համարել հայերի նոր կոտորածներ և առաջադրել է ինքնապաշտպանության գաղափարը։

Ծանոթագրություններ

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 36)։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբանական տարբերակը վերցված է «Հայկական հարց» հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։