Էլլեն Գլեդիչ

Էլլեն Գլեդիչ
Ծնվել է	դեկտեմբերի 29, 1879; Mandal, Վեստ-Ագդեր, Նորվեգիա
Մահացել է	հունիսի 5, 1968 (88 տարեկան); Օսլո, Նորվեգիա
Գերեզման	Վեստրե գրավլունդ
Քաղաքացիություն	Նորվեգիա
Մասնագիտություն	քիմիկոս և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)	Օսլոյի համալսարան
Պաշտոն(ներ)	president Graduate Women International?
Անդամակցություն	Նորվեգիայի կանանց իրավունքների ասոցիացիա և Norske Kvinnelige Akademikeres Landsforbund?
Ալմա մատեր	Օսլոյի համալսարան, Փարիզի համալսարան և Եյլի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներին	ֆրանսերեն
Պարգևներ	Ֆրիտյոֆ Նանսենի ակնառու վարպետության պարգև և doctor honoris causa from the University of Paris?
	Ellen Gleditsch Վիքիպահեստում

Էլլեն Գլեդիչ (անգլ.՝ Ellen Gleditsch, դեկտեմբերի 29, 1879(1879-12-29)^[1], Mandal, Վեստ-Ագդեր, Նորվեգիա^[1] - հունիսի 5, 1968(1968-06-05)^[1], Օսլո, Նորվեգիա^[2]^[1]), նորվեգացի ռադիոքիմիկոս։

Մարի Կյուրիի ղեկավարությամբ սկսելով իր աշխատանքը ռադիոքիմիայի ոլորտում՝ նա դարձել է Նորվեգիայի քիմիայի առաջին ուսուցիչը և մի շարք համալսարանների պատվավոր դոկտոր։

Կենսագրություն

Էլեն Գլեդիչը ծնվել է Նորվեգիայի Մանդալա քաղաքում, 1879 թվականին։ Նա Կարլ Քրիստիան Գլեդիչի ու Պետրա Բիրգիտա Հանսենի տաս երեխաներից ավագն էր։ Գլեդիչ ընտանիքի նախնիները Էլենի ծնունդից մեկ դար առաջ Նորվեգիա են ժամանել Հարավսլավիայից^[5]։

1897 թվականին դպրոցն ավարտելուց հետո Էլլենն աշխատել է որպես դեղագործի օգնական։ 1902 թվականին հանձնելով դեղագիտության քննություններ` տեղափոխվել է Քրիստիանիա (այժմ՝ Օսլո), համալսարան ընդունվելու նպատակով։ Մեկ տարի անց նա դարձել է համալսարանի քիմիայի լաբորատորիայի ասիստենտ։ 1905 թվականին ընդունելության քննություններ է հանձնել, 1906 թվականին ստացել է քարտուղարի պաշտոն^[6]^[7]։

1906-1907 թվականներին աշխատել է նաև որպես քիմիկոս Էյվինդ Բոդկերի օգնական և պատմել նրան Մարի Կյուրիի մոտ Փարիզում սովորելու իր երազանքի մասին։ Բոդկերը կարողացել է համոզել Կյուրիին Էլեն Գլեդիչին որպես օգնական վերցնել, իսկ 1907 թվականի սեպտեմբերին միացել է Սորբոնում գտնվող Մարի Կյուրիի հետազոտական խմբին^[8]։ Կյուրիի և Գլեդիչի համագործակցությունը տևել է հինգ տարի, որից հետո նրանք ցմահ մնացել են որպես մտերիմ ընկերներ։ 1912 թվականին Գլեդիչը Սորբոնից ստացել է լիցենցիատի դիպլոմ։ 1913-1914 թվականներին, ստացած կրթաթոշակի շնորհիվ, Եյլի համալսարանում աշխատել է ռադիոքիմիկոս Բերտրամ Բոլտվուդի հետ։ 1914 թվականին Սմիթի քոլեջը Գլեդիչին շնորհել է պատվավոր դոկտորի կոչում^[6]։

1916 թվականին Էլեն Գլեդիչը ստացել է Քրիստիանիայի համալսարանի դոցենտի կոչում՝ դառնալով Նորվեգիայի երկրորդ կին ուսուցիչը (Քրիստին Բոննևիից հետո) և քիմիայի առաջին կին ուսուցիչը^[9]^[6]։ Ղեկավարելով անօրգանական քիմիայի ամբիոնը՝ նա այդ պաշտոնում մնացել է մինչ իր թոշակի անցնելը՝ 1946 թվականը^[9]։ 1920 թվականին նրա նվաճումներն արժանացել են Նանսենի մրցանակին^[9]։ Հետագա տարիներին Գլեդիչը դասավանդել է նաև Ստրասբուրգի, Բուդապեշտի, Սոֆիայի, Բուխարեստի, Գլազգոյի և ԱՄՆ մի շարք համալսարաններում։ 1946 թվականին Էլեն Գլեդիչը ստացել է Նորվեգիայի Սուրբ Օլաֆի առաջին աստիճանի շքանշան։ 1946 թվականին նա դարձել է Ստրասբուրգի, իսկ 1962 թվականին՝ Սորբոնի համալսարանի պատվավոր դոկտոր։ Նրա նախաձեռնությամբ տեղի է ունեցել Նորվեգիայի կողմից ռադիումի առաջին գնումը, որը հետագայում հիմք է հանդիսացել Ռադիումի ինստիտուտի (Kristiania Radiumsinstitutt, այժմ՝ Norske Radiumh Hospital) ստեղծման համար^[6]։

1926-1929 թվականներին Էլեն Գլեդիչը եղել է համալսարանական կանանց միջազգային ֆեդերացիայի նախագահը^[9]։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին նա աջակցել է Նորվեգական Դիմադրության շարժմանը, իսկ հետպատերազմյան շրջանում եղել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի միջուկային զենքի չտարածման միջազգային վերահսկողության հանձնաժողովի անդամ։ Էլեն Գլեդիչը հեղինակ է շուրջ 150 հրատարակված աշխատությունների, այդ թվում՝ գրքեր քիմիայի, քիմիայի պատմության և ռադիոակտիվության վերաբերյալ։

Էլեն Գլեդիչը մահացել է Օսլոյում, 1968 թվականի հունիսի 5-ին, 88 տարեկան հասակում^[6]։

Աշխատություններ

(Մարի Կյուրիի հետ համատեղ) Curie; Gleditsch (1908). «Action de l'émanation du radium sur les solutions des sels de cuivre». Le Radium. 5 (8): 225. doi:10.1051/radium:0190800508022500.
Sur le radium et l'uranium contenus dans les mineraux radioactifs, Comptes Rendus 148:1451 (1909)
'Ratio Between Uranium and Radium in the Radio-active Minerals', Comptes Rendus 149:267 (1909).
Sur le rapport entre l'uranium et le radium dans les mineraux actifs, Radium 8:256 (1911).
«The Life of Radium». American Journal of Science. 41: 112. 1916.

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 Store norske leksikon(նորվ.) — 1978. — ISSN 2464-1480
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Ogilvie M. B. The Biographical Dictionary of Women in Science: Pioneering Lives From Ancient Times to the Mid-20th Century — Routledge, 2003. — Vol. 1. — P. 508. — 798 p. — ISBN 978-1-135-96342-2
↑ Identifiants et Référentiels (ֆր.) — ABES, 2011.
↑ Une femme est nommée docteur " honoris causa" (ֆր.) / J. Fenoglio — Paris: Société éditrice du Monde, 1962. — ISSN 0395-2037; 1284-1250; 2262-4694
↑ Pioneer Women of Radioactivity, 1997, էջ 51
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 ^6,4 Ladies in the Laboratory II, 2004, էջ 98
↑ Pioneer Women of Radioactivity, 1997, էջ 51—52
↑ Pioneer Women of Radioactivity, 1997, էջ 53—54
↑ ^9,0 ^9,1 ^9,2 ^9,3 UNESCO Archives AtoM Catalogue

Գրականություն

Mary R. S. Creese, Thomas M. Creese Ladies in the Laboratory II: West European Women in Science, 1800-1900: a Survey of Their Contributions to Research. — Scarecrow Press, 2004. — P. 98.
Anne-Marie Weidler-Kubanek, Grete P. Grzegorek Ellen Gledistch:Professor and Humanist // A Devotion to Their Science: Pioneer Women of Radioactivity / Marelene F. Rayner-Canham, Geoffrey Rayner-Canham. — Chemical Heritage Foundation, 1997. — P. 51—76.

Արտաքին հղումներ

«Gleditsch, Ellen». UNESCO Archives AtoM Catalogue (անգլերեն).

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էլլեն Գլեդիչ» հոդվածին։

[_f9630712eea35a8c-1] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 Store norske leksikon(նորվ.) — 1978. — ISSN 2464-1480

[_790a6f0d8d2776a2-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Ogilvie M. B. The Biographical Dictionary of Women in Science: Pioneering Lives From Ancient Times to the Mid-20th Century — Routledge, 2003. — Vol. 1. — P. 508. — 798 p. — ISBN 978-1-135-96342-2

[_2b394a53dabf911c-3] Identifiants et Référentiels (ֆր.) — ABES, 2011.

[_86bcff35f002da2f-4] Une femme est nommée docteur " honoris causa" (ֆր.) / J. Fenoglio — Paris: Société éditrice du Monde, 1962. — ISSN 0395-2037; 1284-1250; 2262-4694

[Pioneer_Women_of_Radioactivity—1997——51-5] Pioneer Women of Radioactivity, 1997, էջ 51

[Ladies_in_the_Laboratory_II—2004——98-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 ^6,4 Ladies in the Laboratory II, 2004, էջ 98

[Pioneer_Women_of_Radioactivity—1997——51—52-7] Pioneer Women of Radioactivity, 1997, էջ 51—52

[Pioneer_Women_of_Radioactivity—1997——53—54-8] Pioneer Women of Radioactivity, 1997, էջ 53—54

[UNESCO_Archives_AtoM_Catalogue———-9] 9,0 ^9,1 ^9,2 ^9,3 UNESCO Archives AtoM Catalogue

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]