Intelligibilitate mutue
Le intelligibilitate mutue es un proprietate del varietates linguistic o dialectos per le qual duo parlatores de varietates linguistic differente pote comprender se mutuemente sin haber studiate o apprendite previemente le altere varietate. Realmente il se tracta de un proprietate non multo ben definite, proque le intelligibilitate ha differente grados et es in alcun modo subjective, et illo anque depende de varie altere factores, como le nivello educative et cultural del parlator, le habilitate linguistic del individuo, etc.
Difficultates con le concepto
[modificar | modificar fonte]Traditionalmente on ha dicto que duo varietates dialectal mutuemente comprensibile in alte grado son dialectos del mesme lingua. Non obstante, il existe alcun difficultates:
- Non-transitivitate: date tres varietates A, B, C, il pote succeder que A et B esse mutuemente intelligibile in alte grado, et que B et C esse anque mutuemente intelligibile in alte grado, et non obstante, que A et C esse practicamente inintelligibile. Per exemplo il existe un grado alte de intelligibilitate mutue inter le espaniol et le catalano, et inter le catalano et le occitano, non obstante le espaniol et le occitano son difficilemente comprensibile inter se.
- Asymmetria: In alcun casos on ha incontrate varietates A et B, tal como que le comprension de B per le parlatores de A, es multo differente del comprension de A per le parlatores de B. Per exemplo un parlator de portugese standard europee comprende assatis ben le espaniol, non obstante pro un espaniol-parlator es un pauc minus intelligibile le portugese por le differentias phonetic et phonologic respecto al espaniol (p. ex., "palavra" /plavra/ in portugese et "palabra" /palabra/ in espaniol, alsi, "rádio" /hadyu/ in portugese et "radio" /radio/ in espaniol).
Le prime ex iste difficultates pone in problemas le description traditional de que un lingua historicamente es le conjuncto ex su dialectos intelligibile inter se. Le situation se incontra per exemplo in le linguas eschimese-aleut ubi cata dialecto es intelligibile con le plus proxime, ma non con le plus lontan mesmo si le dialectos intermedie pote esser intelligibile con le dialectos del extremos de un catena geographic ex dialectos o complexo dialectal.
Le difficultates que le criterio de intelligibilitate mutue occasiona pote vider se in le situation geopolitic del linguas europee. Por un latere le svedese et le norvegiano son mutuemente intelligibile ma por factores sociopolitic on considera que illos son idiomas differente. Por un altere latere varios ex le varietates rural denominate como germano son intelligibile pro parlatores de varietates de hollandese ma non pro parlatores de altere varietates de germano.
Alteremente, il ha numerose linguas inter le quales, mesmo si strictemente cognate, il non existe mesmo le minime intelligibilitate mutue. Per exemplo le hungaro et le finnese pertine al ipse familia et al ipse gruppo linguistic, non obstante solo un dozena de parolas basic es commun in le duo linguas, non pro mentionar re le differentias morphologic inter se mesmo si ambe son agglutinante con harmonia vocalic.