Stelios Pantazidis holds a PhD in Educational Commons from the University of Thessaly (Greece). The implementation of his doctoral thesis was funded by the State Scholarships Foundation (IKY) and aimed at transferring the emerging model of "commons" as an alternative educational process in a public school. Currently, he works as an Adjunct Lecturer at the University of Thessaly and in the public school as a K-12 teacher. His main research interests include democratic and critical pedagogical approaches, especially methods of self-organization and co-management of the educational process. He has participated in European research projects and has published works in various journals, conferences, and collective volumes. Address: Thessaloniki, Central Macedonia, Greece
Pantazidis, S. & Moysiadou, S. Commoning Practices and Self-education: Comparing Teacher Training... more Pantazidis, S. & Moysiadou, S. Commoning Practices and Self-education: Comparing Teacher Training in Two Freinet Networks. Regional ISATT24 Conference in Greece University of Thessaly. [8-10/11/2024]
Pantazidis S. (2024) Applying Pedagogical Practices of the Commons for an Entire School Year: Fea... more Pantazidis S. (2024) Applying Pedagogical Practices of the Commons for an Entire School Year: Feasible or Despairing? MuseumEdu - Journal on Education & Research in Cultural Environments, 8(Spring), 30-42.
The purpose of this paper is to present ways and conditions required to transfer elements of the logic and ethics of the 'commons', to a school class. The findings presented here are drawn from my PhD thesis 1 , which is a field research exploring the experiences of children participating in efforts to share and co-manage a common resource (school classroom). The setting of my research was a sixth-grade classroom in a public elementary school. At the heart of everyday life, a pattern of combined utilization of 'pedagogical practices of the commons'was identified. This pattern comprises of two interrelated categories: the self-organization of the classroom (governance), and the co-management of knowledge (learning). The pedagogical practices of the commons served as the basis for a 'Pedagogy of Educational commons', a radical teaching methodology to transfer elements of the logic of the 'commons' for democracy, to public schools. Τhe results chosen to be presented in this paper pertain the issue of how children co-managed knowledge, under the premise that knowledge is perceived as a common good. In general, the findings of my research reveal several cracks which creat the conditions for change in habits, perceptions and the way of relating between the children and the teacher.
Ευδερίδου Ε., Βαγιάτη Δ., Πανταζίδης Σ., Βορδόγλου Μ. & Πεχτελίδης Γ. (2024). Συμμετοχικός σχεδια... more Ευδερίδου Ε., Βαγιάτη Δ., Πανταζίδης Σ., Βορδόγλου Μ. & Πεχτελίδης Γ. (2024). Συμμετοχικός σχεδιασμός τόπων εκπαίδευσης και αειφορίας μέσω των κοινών. Πρακτικά 5ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης. «Η εκπαίδευση σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης: Κοινωνιολογικές αναγνώσεις».
H παρούσα εργασία εντάσσεται στο πεδίο της Κοινωνιολογίας των Εκπαιδευτικών Κοινών και αποσκοπεί στην ανάδειξη του ρόλου 1. της βασισμένης στα κοινά εκπαίδευσης για την αειφορία και 2. του συμμετοχικού σχεδιασμού τόπων εκπαίδευσης. Ο συνδυασμός της λογικής των κοινών στην εκπαίδευση με την περιβαλλοντική εκπαίδευση μπορεί να ενισχύσει την εμπρόθετη δράση των συμμετεχόντων/-ουσών και την εφαρμογή εναλλακτικών προτύπων συμμετοχής στη βάση της ισότητας, της συναπόφασης και της συμπερίληψης. Συγκεκριμένα, μέσω μιας έρευνας δράσης σε δημοτικό σχολείο της Θεσσαλονίκης δημιουργήθηκε μία κοινότητα που σε εβδομαδιαία απογευματινά εργαστήρια εκπαιδεύτηκε και συμμετείχε ενεργά στο σχεδιασμό της αυλής. Στην εργασία αυτή εξετάζουμε το ερώτημα εάν μπορεί ένας δημοκρατικός, συμμετοχικός τρόπος σχεδιασμού του
σχολικού χώρου να συμβάλλει στην ενεργοποίηση της σχολικής κοινότητας για την αντιμετώπιση κοινωνικών και εκπαιδευτικών ζητημάτων, όπως είναι η αειφορία, η ενίσχυση της αίσθησης κοινότητας και η προαγωγή της ισότιμης συμπερίληψης. Στα αποτελέσματα διαπιστώθηκαν σημαντικά στοιχεία αμοιβαίας μάθησης, διαμοιρασμού και ισότιμης συμμετοχής των συμμετεχόντων/- ουσών.
Moisiadou S. & Pantazidis S. (2024). Self-organization of migrant & refugee students through peda... more Moisiadou S. & Pantazidis S. (2024). Self-organization of migrant & refugee students through pedagogical practices of the commons. Museumedu, 8(1). https://museumedulab.ece.uth.gr/periodiko/#
The aim of this research was to examine pedagogical practices of the commons in a formal education setting, at an Educational Priority Zone (ZEP) class of a public primary school in western Thessaloniki. ZEP are reception classes within the mainstream school for refugees, migrant, Roma and returnees, who do not have the required knowledge of the Greek language. These students attend a few hours parallel to their regular classes in order to be fully included in their classroom and in their school. An intervention was carried out through an educational action researchby which a designated ZEP class was perceived as a potential hybrid common and students and teachers were perceived as 'commoners'. Pedagogical practices of the commons have the potential to shape horizontal ways of thinking and acting, escaping established social practices, habits and relationships. In particular, students learned a) fundamental ways of collective decision-making and democratic citizenship b) how to selforganize without conferment of knowledge by their teachers c) how to co
This paper explores the transformative potential of primary education pedagogy to instill the log... more This paper explores the transformative potential of primary education pedagogy to instill the logic and ethics of the commons, emphasizing a paradigm shift away from competitive or individualistic learning frameworks towards those fostering care, reciprocity, and mutual support. Through a year-long action research project in a sixth-grade classroom, this study examines the transfer of Educational commons elements into formal schooling. It argues that such integration requires pedagogical practices that cultivate distinct cognitive and operational modes, enabling students to engage in self-organization of the school classroom and collective knowledge management. The research details the development and operationalization of what is termed as "commons-based pedagogical practices". These practices are designed to encourage a learning environment that is inclusive and collaborative, characterized by peer learning, co-creation of knowledge, assemblies. peer dialogue and peer accountability. The study juxtaposes theoretical frameworks with practical applications, providing insights into how these pedagogical approaches can be effectively implemented to transform educational settings. The emphasis is placed on creating a classroom dynamic that supports the collective exploration and negotiation of diverse educational concepts, thereby fostering an atmosphere conducive to communal learning and ethical engagement.
Πανταζίδης Σ. (Υπό Δημοσίευση). Η Παιδαγωγική των εκπαιδευτικών κοινών: Μία προσέγγιση κριτικής ε... more Πανταζίδης Σ. (Υπό Δημοσίευση). Η Παιδαγωγική των εκπαιδευτικών κοινών: Μία προσέγγιση κριτικής εκπαίδευσης. Πρακτικά του 4ου Πανελλήνιο Συνεδρίου Κριτικής Εκπαίδευσης Η Κριτική Εκπαίδευση στον 21οαι.: προκλήσεις και προτάσεις.
Η παρούσα εργασία έχει σκοπό να παρουσιάσει τη σχολική εκπαίδευση μέσα από την οπτική της λογικής και ηθικής των κοινών. Τα «κοινά» στην εκπαίδευση –ή αλλιώς τα Εκπαιδευτικά κοινά– δίνουν τη δυνατότητα προαγωγής εναλλακτικών παιδαγωγικών διαδικασιών. Στη λογική αυτή, «ανοίγει ο δρόμος» διαμόρφωσης οριζόντιων τρόπων σκέψης και δράσης, απαλλαγμένων από παγιωμένες κοινωνικές πρακτικές, συνήθειες και σχέσεις. Βασική παράμετρος για να μετατραπεί κάτι σε «κοινό» (ή αλλιώς να «κοινοποιηθεί») είναι να ακολουθεί την τριαδική δόμηση «πόρος–κοινότητα–κανόνες». Ουσιαστικά, ο πόρος μπορεί να λειτουργήσει ως μια αφορμή ώστε τα μέλη μιας κοινότητας (οι κοινωνοί) να συνεργαστούν, να μοιραστούν και να εμπιστευτούν ο ένας τον άλλον, καθώς και να θεσπίσουν κανόνες για τη συνδιαχείρισή του. Η λογική των κοινών συνδέεται με την κριτική εκπαίδευση διότι προωθούν το όραμα της κοινωνικοπολιτικής αλλαγής και υποστηρίζουν ένα πλαίσιο επαναδιαπραγμάτευσης των καθημερινών όρων στο σχολικό περιβάλλον.
The present work aims to present school education through the lens of the logic and ethics of the commons. The "commons" in education –or otherwise Educational commons– allow for the promotion of alternative pedagogical processes. In this logic, "the way is paved" for the formation of horizontal ways of thinking and action, free from entrenched social practices, habits, and relationships. A key parameter for something to be transformed into a "common" (or to be "commonized") is to follow the triadic structure of "resource–community–rules". Essentially, the resource can serve as a pretext for the members of a community (the commoners) to collaborate, share, and trust each other, as well as to establish rules for its co-management. The logic of the commons is connected to critical education because they promote the vision of socio-political change and support a framework for renegotiating the daily terms in the school environment.
Pechtelidis, Y., Kozaris, I., Pantazidis, S., & Botonaki, A. (2023). Sowing the Seeds of Commons ... more Pechtelidis, Y., Kozaris, I., Pantazidis, S., & Botonaki, A. (2023). Sowing the Seeds of Commons in Education: Three Case Studies from the Horizon Project 2020 SMOOTH. Social Sciences, 12(10), 581.
This paper explores how educational commons, in which education and learning are shaped by the members of the educational community in terms of equality, freedom, and creative participation, contribute to addressing inequalities, empowering democracy, and enhancing inclusion. The discussion focuses on the crucial debate around public formal education and the potential for radical democratisation it offers through three case studies carried out in formal and non-formal educational settings in Thessaloniki, Greece. The research was conducted in three different types of education centres: a public kindergarten, a self-organised autonomous libertarian educational community, and an after-school programme of a primary school where Workshops for Nurturing and Developing Environmental Resilience (WONDER) were implemented by the environmental organisation Mamagea. Through patterns of commoning practices, like peer governance, co-creationof knowledge, and peer learning, the case studies aimed to establish the prerequisites for the cocreation of a community that offers pupils and students, teachers, and educators the chance for self-formation and equal participation. The article makes the case that educational hierarchies and governance models can be reconfigured in order to incorporate the democratic values of solidarity, equality, self-organisation, and self-formation even in structures that are still tailored to formal schooling. The article argues that educational commons can make a decisive contribution to tackling inequalities, and the commons logic can grow effectively in school education under specific conditions. The pedagogical practice is shifted in educational commons in ways that balance out contemporary enclosures based on several inequalities.
Πανταζίδης Σ., Βαγιάτη Δ., Πεχτελίδης Γ. (2023). Σχολικές κοινότητες και αειφορία: Μία κοινωνιολο... more Πανταζίδης Σ., Βαγιάτη Δ., Πεχτελίδης Γ. (2023). Σχολικές κοινότητες και αειφορία: Μία κοινωνιολογική προσέγγιση των κοινών στην εκπαίδευση. Στο Ν. Δεμερτζής και Ν. Χαραλαμπή, Πρακτικά 8ου Τακτικού Συνεδρίου Ελληνικής Κοινωνιολογικής Εταιρείας.
H εργασία αυτή αποσκοπεί στην ανάδειξη του κοινωνικού ρόλου της εκπαίδευσης μέσα από την εκπαίδευση για την αειφορία και τον συμμετοχικό σχεδιασμό τόπων εκπαίδευσης. Συγκεκριμένα, μέσω της υλοποίησης μιας έρευνας δράσης στη σχολική κοινότητα δημοτικού σχολείου στο ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης μελετήθηκαν οι επιδράσεις και τα αποτελέσματά των εκπαιδευτικών προϋποθέσεων αλλαγής του τρόπου που οι εκπαιδευτικοί συσχετίζονται με τους γονείς και τα παιδιά βάσει των αξιών της ομαδικότητας, της ισοτιμίας, της αυτο-οργάνωσης, της αλληλοβοήθειας και της αλληλεγγύης. Τα εργαστήρια μη τυπικής εκπαίδευσης αφορούσαν την ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση των συμμετεχόντων/-ουσων για κρίσιμα περιβαλλοντικά ζητήματα, έννοιες και πρακτικές που αφορούν την ενεργό πολιτειότητα, την κυκλική οικονομία, το φυσικό και αστικό περιβάλλον και τη βιώσιμη αστική καλλιέργεια και την ενεργή εμπλοκή τους στον συμμετοχικό σχεδιασμό της σχολικής αυλής. Τα μεθοδολογικά εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν ήταν η συμμετοχική παρατήρηση και μία ομάδα εστίασης με τις/τους εκπαιδευτικούς. Για την ανάλυση των δεδομένων πραγματοποιήθηκε θεματική ανάλυση. Στα αποτελέσματα φανερώθηκα σημαντικά στοιχεία αμοιβαίας μάθησης, διαμοιρασμού και ισότιμης συμμετοχής.
Πανταζίδης Σ. (2023). Παιδαγωγικές Πρακτικές των κοινών στη σχολική τάξη. Ε-κτε: Έρευνα στην Κοιν... more Πανταζίδης Σ. (2023). Παιδαγωγικές Πρακτικές των κοινών στη σχολική τάξη. Ε-κτε: Έρευνα στην Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης, 3(1), 149-171.
In the present work I examine peer learning and co-creation of knowledge as pedagogical practices of the commons. The transfer of logic and ethics of the commons in formal schooling presupposes practices that have the potential to shape horizontal ways of thinking and acting, exempted from established social practices, habits and relationships. My frame of reference is the microcosm of the classroom which is perceived as a potential common. Its members –teacher and children– co-manage, share, collectively create knowledge and co-formulate a framework of rules. Through micro-political actions, it is possible to construct alternative ways of perceiving the learning space, negotiating knowledge and a more democratic experience of school everyday life in general. The focus on the practices of peer learning and the co-creation of knowledge is through the negotiation of various theoretical and applied educational ideas. In addition, I present some suggestions for their application, not as a pedagogical dogma or “recipes”, but as good practices based on action research, with me being a researcher and teacher in a 6th grade classroom of an elementary school.
Πανταζίδης, Σ. & Μωυσιάδου Σ. (2023). Μπορεί η μάθηση σε ένα Τμήμα Υποδοχής να προκύψει μέσα από ... more Πανταζίδης, Σ. & Μωυσιάδου Σ. (2023). Μπορεί η μάθηση σε ένα Τμήμα Υποδοχής να προκύψει μέσα από την αυτοοργάνωση των παιδιών; Στο Γ. Γρόλλιος, Γ. Κατσιαμπούρα και Χ. Νομικού (Επιμ.). Πρακτικά του 3ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Κριτικής Εκπαίδευσης «Η Κριτική Εκπαίδευση για την Ελπίδα και την Κοινωνική Χειραφέτηση», 451-467.
The aim of this research is to examine pedagogical practices of commons in which students are able to self-organize, help each other, learn peer-to-peer and consult. The relationships between students and teacher are redefined, learning is transformed into a creative process and escaping from their traditionally defined roles. This Intervention was carried out through an educational action research with the participation of refugee and migrant children in the reception class of a primary school in western Thessaloniki.
Pantazidis, S. (2023). Introducing Pedagogical Practices of the commons in/to Critical Pedagogy. ... more Pantazidis, S. (2023). Introducing Pedagogical Practices of the commons in/to Critical Pedagogy. Ιn K. Skordoulis, L. Gioti and A. Laspidou, Proceeding of X ICCE Education for Social Emancipation, School of Primary Education of AUTh, Thessaloniki.
The purpose of this presentation is to introduce the emergent paradigm of the 'commons' as an alternative value and action system in/to Critical Education. In particular, the transfer of logic and ethics of the 'commons' in official public education presupposes pedagogical practices that have the potential to shape horizontal ways of thinking and acting, escaping established social practices, habits and relationships. Also, there is a need to promote children's agency and citizenship through the process of 'commoning' in everyday life at school. Many epistemological and partially political divergences emerge through the by comparing Critical Pedagogy to educational commons. Both share core values such as democracy, egalitarianism, emancipation and social justice as well as a struggle against policies of neoliberalism and neoconservatism in education.
Η σειρά των τεσσάρων άρθρων αφορά τις Παιδαγωγικές πρακτικές των κοινών οι οποίες μπορούν να προω... more Η σειρά των τεσσάρων άρθρων αφορά τις Παιδαγωγικές πρακτικές των κοινών οι οποίες μπορούν να προωθήσουν μια παιδαγωγική από τα κάτω προς τα πάνω (bottom-up) ή αλλιώς μια «Παιδαγωγική των κοινών».
Τα άρθρα αυτά δημοσιεύτηκαν σε διαφορετικές περιόδους εντός του έτους 2022 και του 2023 στο ένθετο "Το Σκασιαρχείο" στην Εφημερίδα των Συντακτών.
Οι παιδαγωγικές πρακτικές των κοινών βασίζονται σε στοιχεία συνεργασίας, αλληλοβοήθειας, συνδιαχείριση και αυτοοργάνωσης μεταξύ των παιδιών και σε έναν πιο ισότιμο ρόλο μεταξύ εκπαιδευτικού–παιδιών. Μέσα από αυτές τις πρακτικές μπορεί να προαχθεί μια δίκαιη και συμπεριληπτική εκπαίδευση για όλους/-ες.
Το 1ο μέρος αφορά τα "κοινά¨ στην εκπαίδευση. Τα «κοινά» στην εκπαίδευση προάγουν εναλλακτικές παιδαγωγικές διαδικασίες και πρακτικές oι οποίες παρέχουν τη δυνατότητα να διαμορφωθούν οριζόντιοι τρόποι σκέψης και δράσης, απαλλαγμένοι από παγιωμένες κοινωνικές πρακτικές, συνήθειες και σχέσεις
Το 2ο μέρος αφορά τις συνελεύσεις των παιδιών.
Οι συνελεύσεις της τάξης μπορούν να αποτελέσουν εργαλεία αναγνώρισης, ενίσχυσης και εξάσκησης της εμπρόθετης δράσης των παιδιών, καθώς αποτελούν θεμελιώδεις τρόπους λήψης συλλογικών αποφάσεων και δημοκρατικής πολιτειότητας των «κοινών». Επιπλέον, οι παιδικές συνελεύσεις χαρακτηρίζονται ως η πρακτική-κλειδί για τον σεβασμό στα δικαιώματα του παιδιού και, συγκεκριμένα, σχετικά με το δικαίωμα έκφρασης της γνώμης του.
Το 3ο μέρος αφορά την ομότιμη μάθηση.
Στην ομότιμη μάθηση (peer-to-peer learning) τα παιδιά μπαίνουν σε ρόλο ομότιμων (peers), δηλαδή, συνεργάζονται, αλληλοβοηθούνται και αξιοποιούν γνώσεις και δεξιότητες για να διδάξουν στα άλλα παιδιά και, παράλληλα, να μαθαίνουν τα ίδια, σε όλα τα διδακτικά αντικείμενα.
Το 4ο μέρος αφορά τη συνδημιουργία της γνώσης.
Τί σημαίνει, λοιπόν, να συνδημιουργείς γνώση στη σχολική τάξη; H συνδημιουργία της γνώσης δίνει έμφαση στην ιδέα ότι η γνώση δεν είναι κάτι που μεταδίδεται από το ένα άτομο στο άλλο, αλλά περισσότερο κάτι που κατασκευάζεται μέσω της διερεύνησης, της κοινωνικής αλληλεπίδρασης και της συνεργασίας, παράγοντας νόημα για τα άτομα.
Πανταζίδης, Σ. (2021). Παιδικές συνελεύσεις στην εκπαίδευση για μια βασισμένη στα κοινά διακυβέρν... more Πανταζίδης, Σ. (2021). Παιδικές συνελεύσεις στην εκπαίδευση για μια βασισμένη στα κοινά διακυβέρνηση. Στο Θάνος Θ. & Ζάγκος Γ., Κοινωνία-Πολιτική και Εκπαίδευση. Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης και Εκπαιδευτική πολιτική, Ερευνητικές τομές. Αθήνα: Πεδίο
H παρούσα έρευνα επικεντρώθηκε σε τρεις διαφορετικές δομές που αξιοποιούν το εργαλείο των παιδικών συνελεύσεων και απώτερος σκοπός ήταν να γεφυρωθούν με τη διακυβέρνηση βασισμένη στα κοινά. Δηλαδή, οι παιδικές συνελεύσεις γίνονται η ιδανική αφορμή για τη συμμετοχή των παιδιών στην ομότιμη διακυβέρνηση (peer governance) της σχολικής κοινότητας. Σκοπός ήταν να εξερευνηθούν οι προοπτικές, οι δυνατότητες και οι οπτικές των επιλεγμένων δομών στα ζητήματα που σχετίζονται με τις συνελεύσεις. Για τον λόγο αυτόν, πραγματοποιήθηκε θεματική ανάλυση σε δύο εγχειρίδια συνελεύσεων, το πρώτο αφορούσε την Πρωτοβουλία για το Άρθρο 12 και το δεύτερο το Ελληνικό Κέντρο Σοσιοκρατίας, αλλά και στο υλικό που είχε συλλεχθεί από μία εθνογραφική μελέτη σε ένα αυτο-οργανωμένο παιδαγωγικό εγχείρημα, το Μικρό Δέντρο. Η ανάλυση επικεντρώθηκε σε καθεμία δομή ξεχωριστά, καθώς και στις επιδιώξεις που αφορούν τα παιδιά και την παιδική ηλικία, τον/την εκπαιδευτικό και την εκπαίδευση. Στα αποτελέσματα φανερώθηκε ότι, παρόλο που εντοπίζονται διαφοροποιήσεις στις τρεις δομές όσον αφορά τη διεξαγωγή τους και τον απώτερο σκοπό της χρήσης τους, αποκαλύφθηκαν πολλές ομοιότητες. Πιο συγκεκριμένα, γίνεται επανανοηματοδότηση της εκπαίδευσης μέσα από τις έννοιες της βιωσιμότητας, της δικαιοσύνης, της συνεργασίας και της φροντίδας. Επιπλέον, τα παιδιά αντιμετωπίζονται ως άτομα με ευθύνες και ο ρόλος του εκπαιδευτικού παρουσιάζεται πιο ισότιμος με αυτόν των παιδιών.
Πανταζίδης Σ. (2021). Προς μία Ομότιμη Διακυβέρνηση των κοινών: Παιδικές Συνελεύσεις και Ισότιμος... more Πανταζίδης Σ. (2021). Προς μία Ομότιμη Διακυβέρνηση των κοινών: Παιδικές Συνελεύσεις και Ισότιμος Διάλογος. MusEd, 4(1), 65-77.
Σκοπός της εργασίας αυτής είναι η εξέταση των παιδικών συνελεύσεων (children’s assemblies) και του ισότιμου διαλόγου (egalitarian dialogue) ως εργαλείων ενίσχυσης της εμπρόθετης δράσης των παιδιών. Ο προσανατολισμός αφορά τη συμμετοχή των παιδιών στην ομότιμη διακυβέρνηση (peer governance) της σχολικής κοινότητας. Η βασική θέση της εργασίας είναι ότι τα παιδιά αποτελούν ενεργά δρώντα κοινωνικά υποκείμενα του παρόντος και είναι ικανά να συμμετέχουν σε αποφάσεις του σχολείου. Ακολουθώντας τη λογική των κοινών, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στην εγκαθίδρυση ενός πλαισίου στο οποίο άυλα αγαθά, όπως η μόρφωση και η εκπαίδευση, γίνονται η αφορμή ώστε οι εμπλεκόμενοι/-ες και δη τα παιδιά να συνδιαχειριστούν, να αυτό-οργανωθούν και να λειτουργήσουν ως κοινωνοί (commoners). Γι’ αυτό, εξετάζονται μορφές διαλόγου και συνελεύσεων, οι οποίες είναι βασικές στην προάσπιση του δικαιώματος του παιδιού να ακουστεί και να είναι ενεργό στις διαδικασίες της εκπαίδευσης και της μάθησης, αναπτύσσοντας την υποκειμενικότητά του. Στα αποτελέσματα φανερώνονται οι προϋποθέσεις, δηλαδή, τα κρίσιμα στοιχεία των δύο επιλεγμένων εργαλείων για να συνδεθούν με το δημοκρατικό ιδεώδες και εν γένει, με την ιδέα των κοινών. Τα στοιχεία αυτά είναι η αίσθηση της ενότητας, οι πιο ισότιμες σχέσεις εκπαιδευτικού και παιδιών, η ανάπτυξη της επικοινωνιακής δεξιότητας, η κοσμοαντίληψη και η λογική πίσω από τη χρήση των εργαλείων. Τέλος, προτείνεται η οπτική του παιδιού ως κοινωνού (commoner) αντί του παιδιού-επιχειρηματία, προβάλλοντας την ανάγκη για μια γενικότερη αλλαγή ηθικής και λογικής στη βάση ενός πιο ανοιχτού μοντέλου σχολικής ζωής
In book: Children's Lives in Southern Europe Publisher: Edward Elgar, 2020
This is an ethnographic study dealing with childhood and children’s education in after-school pro... more This is an ethnographic study dealing with childhood and children’s education in after-school programs. Its purpose is the sociological investigation of the social construction of child subjectivity in the workshops of two different after-school programs (ASPs). The participating children are socially differentiated in terms of living conditions and opportunities in education. The study focuses on the specific experiences of these children in ASPs, as well as the interweave of ASPs’ activities with educational and social inequalities from a sociological angle. A main assumption in this chapter is that the reproduction and expansion of inequality occur not only at the level of economy but also of culture and, specifically, that of cultural capital. Under that prism, we examine the interaction between the children (subjects) and the ASPs (structures) as symbolic mechanisms that transmit a specific cultural capital to their child members, aiming in their well-being; how children experience and actively manage their presence in them; as well as the way in which children’s cultural capital is articulated with that of the ASPs.
Πανταζίδης, Σ. & Μωυσιάδου, Σ. (2019). Critical Gaming Pedagogy και Θεωρία του Χάους στη Σταδιοδρ... more Πανταζίδης, Σ. & Μωυσιάδου, Σ. (2019). Critical Gaming Pedagogy και Θεωρία του Χάους στη Σταδιοδρομία: Μια εκπαιδευτική παρέμβαση με κοινωνικά αποκλεισμένους/-ες εφήβους/-ες. 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο Kριτικής Παιδαγωγικής. Αθήνα
Σκοπός της εργασίας αυτής ήταν η διερεύνηση των αντιλήψεων κοινωνικά αποκλεισμένων εφήβων σχετικά με οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα αλλά και του τρόπου που οι ίδιοι/-ες αντιλαμβάνονται τη σημασία της επαγγελματικής σταδιοδρομίας. Γι’ αυτό, αποφασίστηκε η αξιοποίηση της Κριτικής Παιδαγωγικής των Παιγνίων (Critical Gaming Pedagogy, εφεξής CGP) συνδυαστικά με τη Θεωρία του Χάους στη Σταδιοδρομία (Chaos Theory of Careers, εφεξής CTC). Στην έρευνα αυτή αναλύθηκε ο λόγος των παιδιών που ενεπλάκησαν στις διαδικασίες της εφαρμογής ενός επιτραπέζιου παιχνιδιού. Το επιτραπέζιο παιχνίδι αποτέλεσε η εφαρμογή της παραλλαγής του παιχνιδιού «Monopoly», βασισμένης στη λογική των CTC και CGP. H συλλογή δεδομένων έγινε μέσω βιντεοσκόπησης και ηχογράφησης. Τα δεδομένα αυτά μεταγράφηκαν σε κείμενο και αναλύθηκαν μέσω της θεματικής ανάλυσης. Αναφορικά με τα ευρήματα, προέκυψαν τρία κύρια θέματα που είναι: «Ατομική Ικανότητα έναντι τυχαίων γεγονότων & ανισότητας», «O θάνατός σου η ζωή μου» και «Αντίδραση στην εξουσία & κανόνες».
Αbstract The purpose of this project was to explore the perceptions of socially excluded adolescents concerning economic, social and political issues and the way they perceive the significance of vocational careers. Hence, it was decided to reclaim Critical Gaming Pedagogy (hereinafter CGP) combined with the Chaos Theory of Careers (hereinafter CTC). In this research, discourses of children who involved in the process of implementing a board game were analyzed. This implementation concerned with modified version of the board game Monopoly based on CTC and CGP. Data were collected in the form of video and audio recordings. Τhese data transcribed into text and analyzed through thematic analysis. Regarding the findings, the following issues emerged "Personal Ability vs. Chance Events & Inequality", "Your Death is My Life" and "Reaction to Power & Rules".
Περιοδικό Nέος Παιδαγωγός 2019
12ο τεύχος, 325-337
Εκδόσεις e-Πρωτοβάθμια,
Αθήνα I.S.S.N. 2241... more Περιοδικό Nέος Παιδαγωγός 2019 12ο τεύχος, 325-337 Εκδόσεις e-Πρωτοβάθμια, Αθήνα I.S.S.N. 2241-6781
Σκοπός της παρούσας εμπειρικής έρευνας είναι η ανάδειξη των παιδιών ως ενεργών δρώντων κοινωνικών υποκειμένων του παρόντος μέσα στις διαδικασίες του Critical Gaming Pedagogy (Κριτική Παιδαγωγική των Παιγνίων). Στην έρευνα αυτή, αναλύθηκε ο λόγος των παιδιών και όσων εμπλέκονται στις διαδικασίες ενός επιτραπέζιου παιχνιδιού, ώστε να διερευνηθεί η ικανότητα συμμετοχής των παιδιών σε «δύσκολα ζητήματα» και δόθηκε έμφαση στο πώς τα παιδιά κατασκευάζουν κοινωνικά νοήματα. Το πρακτικό παράδειγμα που αξιοποιείται είναι το επιτραπέζιο παιχνίδι «World Peace Game» (Παγκόσμιο Παιχνίδι της Ειρήνης) του John Hunter (2013) όπου τα παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με παγκόσμια πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα.
Σκοπός της εργασίας αυτής είναι η σύνθεση των εννοιών της Παιδαγωγικής του Παιχνιδιού και κάποιω... more Σκοπός της εργασίας αυτής είναι η σύνθεση των εννοιών της Παιδαγωγικής του Παιχνιδιού και κάποιων προσπαθειών που έγιναν ώστε να δοθεί το έναυσμα για περαιτέρω διερεύνηση και ανάπτυξη του «Critical Gaming Pedagogy» (Κριτική Παιδαγωγική των παιγνίων). Δύο πρακτικά παραδείγματα της εργασίας αυτής αποτελούν η έρευνα του Crocco (2011) και το επιτραπέζιο παιχνίδι του Hunter (2013). O Crocco αξιοποίησε το έργο του Paulo Freire, ώστε μέσω επιτραπέζιων και ψηφιακών παιχνιδιών τα παιδιά να αναπτύξουν κριτική σκέψη σε σχέση με τις ηγεμονικές ιδέες και τους θεσμούς. Eπιπλέον, ο Hunter έφτιαξε το επιτραπέζιο “World Peace Game” (Παγκόσμιο Παιχνίδι της Ειρήνης) όπου τα παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με παγκόσμια πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα. Τα εν λόγω παραδείγματα δίνουν έμφαση στη χειραφετική αξιοποίηση του παιχνιδιού και έτσι μέσα από αυτά ανοίγεται μία νέα οπτική για την εφαρμογή της Κριτικής Παιδαγωγικής.
Πανταζίδης Σ. (2018). Από την Παιδαγωγική του Παιχνιδιού στο Critical Gaming Pedagogy. 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Κριτικής Εκπαίδευσης, Θεσσαλονίκη (υπό δημοσίευση).
Πεχτελίδης Γ. & Πανταζίδης Σ. (2018). Εκπαίδευση και Ετεροπολιτική: ένα “σχολείο των κοινών”. 3ο ... more Πεχτελίδης Γ. & Πανταζίδης Σ. (2018). Εκπαίδευση και Ετεροπολιτική: ένα “σχολείο των κοινών”. 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης, Λευκωσία (υπό δημοσίευση).
The focus of the study is the daily life of an independent school, the Small Tree, run by its members (parents, teachers and children), where an alternative pedagogical and social reality is constructed against the hierarchical and centralized bureaucratic structure of the state and the profit driven logic of the markets. New forms of subjectivity and citizenship are produced through the participation of adults and children in assemblies, as well as experimentation with new ways of thinking and acting. Micro-‐political actions and activities have an impact on established social practices, habits and relationships, and their association with other similar alternative practices paves the way for systemic macro changes. The objectives of the study are to highlight the assumptions underpinning the functioning of this collectivity, the critical examination of the dynamics and its limitations, as well as the implications for participants in this alternative non-‐formal educational and political activity.
Στο επίκεντρο της μελέτης είναι η καθημερινή ζωή ενός σχολείου των κοινών (commons), το Μικρό Δέντρο, όπου κατασκευάζεται μια εναλλακτική παιδαγωγική και κοινωνική πραγματικότητα απέναντι στην ιεραρχική και συγκεντρωτική γραφειοκρατική δομή του κράτους και τη λογική του κέρδους της αγοράς. Νέες μορφές υποκειμενικότητας και πολιτειότητας παράγονται μέσα από τη συμμετοχή των ενηλίκων και των παιδιών στις συνελεύσεις, καθώς και τον πειραματισμό με νέους τρόπους σκέψης και δράσης. Μικρο-‐πολιτικές δράσεις και δραστηριότητες έχουν μια επίδραση πάνω σε παγιωμένες κοινωνικές πρακτικές, συνήθειες και σχέσεις, και η συνάρθρωσή τους με άλλες παρόμοιες εναλλακτικές πρακτικές προετοιμάζουν το έδαφος για συστημικές μακρο αλλαγές. Στόχοι της μελέτης είναι η ανάδειξη των παραδοχών στις οποίες στηρίζεται η λειτουργία αυτής της συλλογικότητας, η κριτική εξέταση της δυναμικής και των περιορισμών της, όπως και των συνεπειών πάνω στους μετέχοντες από αυτή τη διαφορετική μη τυπική εκπαιδευτική και πολιτική δραστηριότητα.
Πανταζίδης & Αυγουστάκη (2019).
Ιn Gounari, P., Liambas, A., Drenoyianni, H., & Pavlidis, P. (Ed... more Πανταζίδης & Αυγουστάκη (2019). Ιn Gounari, P., Liambas, A., Drenoyianni, H., & Pavlidis, P. (Eds) “Rethinking Alternatives to Neoliberalism in Education”. Proceedings of the 7th International Conference on Critical Education ISBN: 978-960-243-712-4, Volume I, pp. 660-680.
Η παρούσα εργασία αποτελεί μια θεωρητική σύνθεση που αποσκοπεί στη σύνδεση δυο εννοιών της εκπαίδευσης, την Παιχνιδοποίηση και τη Κριτική Παιδαγωγική. Η Παιχνιδοποίηση αποτελεί μια σχετικά νέα έννοια, η οποία αφορά στο πώς οι καθημερινές διαδικασίες μπορούν να αποκτήσουν περισσότερο ενδιαφέρον, με την εισαγωγή στοιχείων παιχνιδιού σε αυτές. Οι βασικές αρχές της Παιχνιδοποίηση είναι βασισμένες στις αρχές του συμπεριφορισμού και γι αυτό το λόγο στηρίζονται στην επιβράβευση και την θετική ενίσχυση. Οι περισσότερες από τις πρακτικές εφαρμογές της Παιχνιδοποίησης, στηρίζονται σε διάφορες διαδικτυακές πλατφόρμες, διαμορφωμένες ειδικά για το σκοπό και το πλαίσιο στο όποιο απευθύνονται. Συγκεκριμένα στο πλαίσιο της εκπαίδευσης, υπάρχουν πλατφόρμες με ψηφιακές τάξεις, όπου μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τον/την εκπαιδευτικό και τους/τις μαθητές/τριες. Από την άλλη πλευρά η Κριτική Παιδαγωγική, έχει ως στόχο να καλλιεργήσει την κριτική σκέψη και την χειραφέτηση των μαθητών/τριών. Επιπλέον απώτερος σκοπός είναι να διαμορφωθούν ανεξάρτητα άτομα με συλλογική συνείδηση και κοινωνικές ευαισθησίες, ώστε να οδηγηθούν στην κοινωνική και πολιτική δράση. Έτσι παρακάτω γίνεται μια προσπάθεια να συνδυαστούν τα εργαλεία της Παιχνιδοποίησης και οι κοινωνικοπολιτικές προεκτάσεις της Κριτικής Παιδαγωγικής. Με αυτό τον τρόπο εντοπίζονται τα κοινά μεταξύ των δύο θεωρητικών προσεγγίσεων και δίνεται μία πολιτική και εκπαιδευτική πλαισίωση της Παιχνιδοποίησης δημιουργώντας μία νέα έννοια, αυτήν της Κριτικής Παιχνιδοποίησης. Τέλος, προτείνεται η δημιουργία μιας ανοιχτής διαδικτυακής πλατφόρμας, όπου θα εφαρμόζεται η Κριτική Παιχνιδοποίηση και η πλατφόρμα αυτή θα πλαισιώνεται από μια κοινότητα ανθρώπων που θα την συντηρούν και εξελίσσουν στο χρόνο.
Pantazidis, S. & Moysiadou, S. Commoning Practices and Self-education: Comparing Teacher Training... more Pantazidis, S. & Moysiadou, S. Commoning Practices and Self-education: Comparing Teacher Training in Two Freinet Networks. Regional ISATT24 Conference in Greece University of Thessaly. [8-10/11/2024]
Pantazidis S. (2024) Applying Pedagogical Practices of the Commons for an Entire School Year: Fea... more Pantazidis S. (2024) Applying Pedagogical Practices of the Commons for an Entire School Year: Feasible or Despairing? MuseumEdu - Journal on Education & Research in Cultural Environments, 8(Spring), 30-42.
The purpose of this paper is to present ways and conditions required to transfer elements of the logic and ethics of the 'commons', to a school class. The findings presented here are drawn from my PhD thesis 1 , which is a field research exploring the experiences of children participating in efforts to share and co-manage a common resource (school classroom). The setting of my research was a sixth-grade classroom in a public elementary school. At the heart of everyday life, a pattern of combined utilization of 'pedagogical practices of the commons'was identified. This pattern comprises of two interrelated categories: the self-organization of the classroom (governance), and the co-management of knowledge (learning). The pedagogical practices of the commons served as the basis for a 'Pedagogy of Educational commons', a radical teaching methodology to transfer elements of the logic of the 'commons' for democracy, to public schools. Τhe results chosen to be presented in this paper pertain the issue of how children co-managed knowledge, under the premise that knowledge is perceived as a common good. In general, the findings of my research reveal several cracks which creat the conditions for change in habits, perceptions and the way of relating between the children and the teacher.
Ευδερίδου Ε., Βαγιάτη Δ., Πανταζίδης Σ., Βορδόγλου Μ. & Πεχτελίδης Γ. (2024). Συμμετοχικός σχεδια... more Ευδερίδου Ε., Βαγιάτη Δ., Πανταζίδης Σ., Βορδόγλου Μ. & Πεχτελίδης Γ. (2024). Συμμετοχικός σχεδιασμός τόπων εκπαίδευσης και αειφορίας μέσω των κοινών. Πρακτικά 5ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης. «Η εκπαίδευση σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης: Κοινωνιολογικές αναγνώσεις».
H παρούσα εργασία εντάσσεται στο πεδίο της Κοινωνιολογίας των Εκπαιδευτικών Κοινών και αποσκοπεί στην ανάδειξη του ρόλου 1. της βασισμένης στα κοινά εκπαίδευσης για την αειφορία και 2. του συμμετοχικού σχεδιασμού τόπων εκπαίδευσης. Ο συνδυασμός της λογικής των κοινών στην εκπαίδευση με την περιβαλλοντική εκπαίδευση μπορεί να ενισχύσει την εμπρόθετη δράση των συμμετεχόντων/-ουσών και την εφαρμογή εναλλακτικών προτύπων συμμετοχής στη βάση της ισότητας, της συναπόφασης και της συμπερίληψης. Συγκεκριμένα, μέσω μιας έρευνας δράσης σε δημοτικό σχολείο της Θεσσαλονίκης δημιουργήθηκε μία κοινότητα που σε εβδομαδιαία απογευματινά εργαστήρια εκπαιδεύτηκε και συμμετείχε ενεργά στο σχεδιασμό της αυλής. Στην εργασία αυτή εξετάζουμε το ερώτημα εάν μπορεί ένας δημοκρατικός, συμμετοχικός τρόπος σχεδιασμού του
σχολικού χώρου να συμβάλλει στην ενεργοποίηση της σχολικής κοινότητας για την αντιμετώπιση κοινωνικών και εκπαιδευτικών ζητημάτων, όπως είναι η αειφορία, η ενίσχυση της αίσθησης κοινότητας και η προαγωγή της ισότιμης συμπερίληψης. Στα αποτελέσματα διαπιστώθηκαν σημαντικά στοιχεία αμοιβαίας μάθησης, διαμοιρασμού και ισότιμης συμμετοχής των συμμετεχόντων/- ουσών.
Moisiadou S. & Pantazidis S. (2024). Self-organization of migrant & refugee students through peda... more Moisiadou S. & Pantazidis S. (2024). Self-organization of migrant & refugee students through pedagogical practices of the commons. Museumedu, 8(1). https://museumedulab.ece.uth.gr/periodiko/#
The aim of this research was to examine pedagogical practices of the commons in a formal education setting, at an Educational Priority Zone (ZEP) class of a public primary school in western Thessaloniki. ZEP are reception classes within the mainstream school for refugees, migrant, Roma and returnees, who do not have the required knowledge of the Greek language. These students attend a few hours parallel to their regular classes in order to be fully included in their classroom and in their school. An intervention was carried out through an educational action researchby which a designated ZEP class was perceived as a potential hybrid common and students and teachers were perceived as 'commoners'. Pedagogical practices of the commons have the potential to shape horizontal ways of thinking and acting, escaping established social practices, habits and relationships. In particular, students learned a) fundamental ways of collective decision-making and democratic citizenship b) how to selforganize without conferment of knowledge by their teachers c) how to co
This paper explores the transformative potential of primary education pedagogy to instill the log... more This paper explores the transformative potential of primary education pedagogy to instill the logic and ethics of the commons, emphasizing a paradigm shift away from competitive or individualistic learning frameworks towards those fostering care, reciprocity, and mutual support. Through a year-long action research project in a sixth-grade classroom, this study examines the transfer of Educational commons elements into formal schooling. It argues that such integration requires pedagogical practices that cultivate distinct cognitive and operational modes, enabling students to engage in self-organization of the school classroom and collective knowledge management. The research details the development and operationalization of what is termed as "commons-based pedagogical practices". These practices are designed to encourage a learning environment that is inclusive and collaborative, characterized by peer learning, co-creation of knowledge, assemblies. peer dialogue and peer accountability. The study juxtaposes theoretical frameworks with practical applications, providing insights into how these pedagogical approaches can be effectively implemented to transform educational settings. The emphasis is placed on creating a classroom dynamic that supports the collective exploration and negotiation of diverse educational concepts, thereby fostering an atmosphere conducive to communal learning and ethical engagement.
Πανταζίδης Σ. (Υπό Δημοσίευση). Η Παιδαγωγική των εκπαιδευτικών κοινών: Μία προσέγγιση κριτικής ε... more Πανταζίδης Σ. (Υπό Δημοσίευση). Η Παιδαγωγική των εκπαιδευτικών κοινών: Μία προσέγγιση κριτικής εκπαίδευσης. Πρακτικά του 4ου Πανελλήνιο Συνεδρίου Κριτικής Εκπαίδευσης Η Κριτική Εκπαίδευση στον 21οαι.: προκλήσεις και προτάσεις.
Η παρούσα εργασία έχει σκοπό να παρουσιάσει τη σχολική εκπαίδευση μέσα από την οπτική της λογικής και ηθικής των κοινών. Τα «κοινά» στην εκπαίδευση –ή αλλιώς τα Εκπαιδευτικά κοινά– δίνουν τη δυνατότητα προαγωγής εναλλακτικών παιδαγωγικών διαδικασιών. Στη λογική αυτή, «ανοίγει ο δρόμος» διαμόρφωσης οριζόντιων τρόπων σκέψης και δράσης, απαλλαγμένων από παγιωμένες κοινωνικές πρακτικές, συνήθειες και σχέσεις. Βασική παράμετρος για να μετατραπεί κάτι σε «κοινό» (ή αλλιώς να «κοινοποιηθεί») είναι να ακολουθεί την τριαδική δόμηση «πόρος–κοινότητα–κανόνες». Ουσιαστικά, ο πόρος μπορεί να λειτουργήσει ως μια αφορμή ώστε τα μέλη μιας κοινότητας (οι κοινωνοί) να συνεργαστούν, να μοιραστούν και να εμπιστευτούν ο ένας τον άλλον, καθώς και να θεσπίσουν κανόνες για τη συνδιαχείρισή του. Η λογική των κοινών συνδέεται με την κριτική εκπαίδευση διότι προωθούν το όραμα της κοινωνικοπολιτικής αλλαγής και υποστηρίζουν ένα πλαίσιο επαναδιαπραγμάτευσης των καθημερινών όρων στο σχολικό περιβάλλον.
The present work aims to present school education through the lens of the logic and ethics of the commons. The "commons" in education –or otherwise Educational commons– allow for the promotion of alternative pedagogical processes. In this logic, "the way is paved" for the formation of horizontal ways of thinking and action, free from entrenched social practices, habits, and relationships. A key parameter for something to be transformed into a "common" (or to be "commonized") is to follow the triadic structure of "resource–community–rules". Essentially, the resource can serve as a pretext for the members of a community (the commoners) to collaborate, share, and trust each other, as well as to establish rules for its co-management. The logic of the commons is connected to critical education because they promote the vision of socio-political change and support a framework for renegotiating the daily terms in the school environment.
Pechtelidis, Y., Kozaris, I., Pantazidis, S., & Botonaki, A. (2023). Sowing the Seeds of Commons ... more Pechtelidis, Y., Kozaris, I., Pantazidis, S., & Botonaki, A. (2023). Sowing the Seeds of Commons in Education: Three Case Studies from the Horizon Project 2020 SMOOTH. Social Sciences, 12(10), 581.
This paper explores how educational commons, in which education and learning are shaped by the members of the educational community in terms of equality, freedom, and creative participation, contribute to addressing inequalities, empowering democracy, and enhancing inclusion. The discussion focuses on the crucial debate around public formal education and the potential for radical democratisation it offers through three case studies carried out in formal and non-formal educational settings in Thessaloniki, Greece. The research was conducted in three different types of education centres: a public kindergarten, a self-organised autonomous libertarian educational community, and an after-school programme of a primary school where Workshops for Nurturing and Developing Environmental Resilience (WONDER) were implemented by the environmental organisation Mamagea. Through patterns of commoning practices, like peer governance, co-creationof knowledge, and peer learning, the case studies aimed to establish the prerequisites for the cocreation of a community that offers pupils and students, teachers, and educators the chance for self-formation and equal participation. The article makes the case that educational hierarchies and governance models can be reconfigured in order to incorporate the democratic values of solidarity, equality, self-organisation, and self-formation even in structures that are still tailored to formal schooling. The article argues that educational commons can make a decisive contribution to tackling inequalities, and the commons logic can grow effectively in school education under specific conditions. The pedagogical practice is shifted in educational commons in ways that balance out contemporary enclosures based on several inequalities.
Πανταζίδης Σ., Βαγιάτη Δ., Πεχτελίδης Γ. (2023). Σχολικές κοινότητες και αειφορία: Μία κοινωνιολο... more Πανταζίδης Σ., Βαγιάτη Δ., Πεχτελίδης Γ. (2023). Σχολικές κοινότητες και αειφορία: Μία κοινωνιολογική προσέγγιση των κοινών στην εκπαίδευση. Στο Ν. Δεμερτζής και Ν. Χαραλαμπή, Πρακτικά 8ου Τακτικού Συνεδρίου Ελληνικής Κοινωνιολογικής Εταιρείας.
H εργασία αυτή αποσκοπεί στην ανάδειξη του κοινωνικού ρόλου της εκπαίδευσης μέσα από την εκπαίδευση για την αειφορία και τον συμμετοχικό σχεδιασμό τόπων εκπαίδευσης. Συγκεκριμένα, μέσω της υλοποίησης μιας έρευνας δράσης στη σχολική κοινότητα δημοτικού σχολείου στο ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης μελετήθηκαν οι επιδράσεις και τα αποτελέσματά των εκπαιδευτικών προϋποθέσεων αλλαγής του τρόπου που οι εκπαιδευτικοί συσχετίζονται με τους γονείς και τα παιδιά βάσει των αξιών της ομαδικότητας, της ισοτιμίας, της αυτο-οργάνωσης, της αλληλοβοήθειας και της αλληλεγγύης. Τα εργαστήρια μη τυπικής εκπαίδευσης αφορούσαν την ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση των συμμετεχόντων/-ουσων για κρίσιμα περιβαλλοντικά ζητήματα, έννοιες και πρακτικές που αφορούν την ενεργό πολιτειότητα, την κυκλική οικονομία, το φυσικό και αστικό περιβάλλον και τη βιώσιμη αστική καλλιέργεια και την ενεργή εμπλοκή τους στον συμμετοχικό σχεδιασμό της σχολικής αυλής. Τα μεθοδολογικά εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν ήταν η συμμετοχική παρατήρηση και μία ομάδα εστίασης με τις/τους εκπαιδευτικούς. Για την ανάλυση των δεδομένων πραγματοποιήθηκε θεματική ανάλυση. Στα αποτελέσματα φανερώθηκα σημαντικά στοιχεία αμοιβαίας μάθησης, διαμοιρασμού και ισότιμης συμμετοχής.
Πανταζίδης Σ. (2023). Παιδαγωγικές Πρακτικές των κοινών στη σχολική τάξη. Ε-κτε: Έρευνα στην Κοιν... more Πανταζίδης Σ. (2023). Παιδαγωγικές Πρακτικές των κοινών στη σχολική τάξη. Ε-κτε: Έρευνα στην Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης, 3(1), 149-171.
In the present work I examine peer learning and co-creation of knowledge as pedagogical practices of the commons. The transfer of logic and ethics of the commons in formal schooling presupposes practices that have the potential to shape horizontal ways of thinking and acting, exempted from established social practices, habits and relationships. My frame of reference is the microcosm of the classroom which is perceived as a potential common. Its members –teacher and children– co-manage, share, collectively create knowledge and co-formulate a framework of rules. Through micro-political actions, it is possible to construct alternative ways of perceiving the learning space, negotiating knowledge and a more democratic experience of school everyday life in general. The focus on the practices of peer learning and the co-creation of knowledge is through the negotiation of various theoretical and applied educational ideas. In addition, I present some suggestions for their application, not as a pedagogical dogma or “recipes”, but as good practices based on action research, with me being a researcher and teacher in a 6th grade classroom of an elementary school.
Πανταζίδης, Σ. & Μωυσιάδου Σ. (2023). Μπορεί η μάθηση σε ένα Τμήμα Υποδοχής να προκύψει μέσα από ... more Πανταζίδης, Σ. & Μωυσιάδου Σ. (2023). Μπορεί η μάθηση σε ένα Τμήμα Υποδοχής να προκύψει μέσα από την αυτοοργάνωση των παιδιών; Στο Γ. Γρόλλιος, Γ. Κατσιαμπούρα και Χ. Νομικού (Επιμ.). Πρακτικά του 3ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Κριτικής Εκπαίδευσης «Η Κριτική Εκπαίδευση για την Ελπίδα και την Κοινωνική Χειραφέτηση», 451-467.
The aim of this research is to examine pedagogical practices of commons in which students are able to self-organize, help each other, learn peer-to-peer and consult. The relationships between students and teacher are redefined, learning is transformed into a creative process and escaping from their traditionally defined roles. This Intervention was carried out through an educational action research with the participation of refugee and migrant children in the reception class of a primary school in western Thessaloniki.
Pantazidis, S. (2023). Introducing Pedagogical Practices of the commons in/to Critical Pedagogy. ... more Pantazidis, S. (2023). Introducing Pedagogical Practices of the commons in/to Critical Pedagogy. Ιn K. Skordoulis, L. Gioti and A. Laspidou, Proceeding of X ICCE Education for Social Emancipation, School of Primary Education of AUTh, Thessaloniki.
The purpose of this presentation is to introduce the emergent paradigm of the 'commons' as an alternative value and action system in/to Critical Education. In particular, the transfer of logic and ethics of the 'commons' in official public education presupposes pedagogical practices that have the potential to shape horizontal ways of thinking and acting, escaping established social practices, habits and relationships. Also, there is a need to promote children's agency and citizenship through the process of 'commoning' in everyday life at school. Many epistemological and partially political divergences emerge through the by comparing Critical Pedagogy to educational commons. Both share core values such as democracy, egalitarianism, emancipation and social justice as well as a struggle against policies of neoliberalism and neoconservatism in education.
Η σειρά των τεσσάρων άρθρων αφορά τις Παιδαγωγικές πρακτικές των κοινών οι οποίες μπορούν να προω... more Η σειρά των τεσσάρων άρθρων αφορά τις Παιδαγωγικές πρακτικές των κοινών οι οποίες μπορούν να προωθήσουν μια παιδαγωγική από τα κάτω προς τα πάνω (bottom-up) ή αλλιώς μια «Παιδαγωγική των κοινών».
Τα άρθρα αυτά δημοσιεύτηκαν σε διαφορετικές περιόδους εντός του έτους 2022 και του 2023 στο ένθετο "Το Σκασιαρχείο" στην Εφημερίδα των Συντακτών.
Οι παιδαγωγικές πρακτικές των κοινών βασίζονται σε στοιχεία συνεργασίας, αλληλοβοήθειας, συνδιαχείριση και αυτοοργάνωσης μεταξύ των παιδιών και σε έναν πιο ισότιμο ρόλο μεταξύ εκπαιδευτικού–παιδιών. Μέσα από αυτές τις πρακτικές μπορεί να προαχθεί μια δίκαιη και συμπεριληπτική εκπαίδευση για όλους/-ες.
Το 1ο μέρος αφορά τα "κοινά¨ στην εκπαίδευση. Τα «κοινά» στην εκπαίδευση προάγουν εναλλακτικές παιδαγωγικές διαδικασίες και πρακτικές oι οποίες παρέχουν τη δυνατότητα να διαμορφωθούν οριζόντιοι τρόποι σκέψης και δράσης, απαλλαγμένοι από παγιωμένες κοινωνικές πρακτικές, συνήθειες και σχέσεις
Το 2ο μέρος αφορά τις συνελεύσεις των παιδιών.
Οι συνελεύσεις της τάξης μπορούν να αποτελέσουν εργαλεία αναγνώρισης, ενίσχυσης και εξάσκησης της εμπρόθετης δράσης των παιδιών, καθώς αποτελούν θεμελιώδεις τρόπους λήψης συλλογικών αποφάσεων και δημοκρατικής πολιτειότητας των «κοινών». Επιπλέον, οι παιδικές συνελεύσεις χαρακτηρίζονται ως η πρακτική-κλειδί για τον σεβασμό στα δικαιώματα του παιδιού και, συγκεκριμένα, σχετικά με το δικαίωμα έκφρασης της γνώμης του.
Το 3ο μέρος αφορά την ομότιμη μάθηση.
Στην ομότιμη μάθηση (peer-to-peer learning) τα παιδιά μπαίνουν σε ρόλο ομότιμων (peers), δηλαδή, συνεργάζονται, αλληλοβοηθούνται και αξιοποιούν γνώσεις και δεξιότητες για να διδάξουν στα άλλα παιδιά και, παράλληλα, να μαθαίνουν τα ίδια, σε όλα τα διδακτικά αντικείμενα.
Το 4ο μέρος αφορά τη συνδημιουργία της γνώσης.
Τί σημαίνει, λοιπόν, να συνδημιουργείς γνώση στη σχολική τάξη; H συνδημιουργία της γνώσης δίνει έμφαση στην ιδέα ότι η γνώση δεν είναι κάτι που μεταδίδεται από το ένα άτομο στο άλλο, αλλά περισσότερο κάτι που κατασκευάζεται μέσω της διερεύνησης, της κοινωνικής αλληλεπίδρασης και της συνεργασίας, παράγοντας νόημα για τα άτομα.
Πανταζίδης, Σ. (2021). Παιδικές συνελεύσεις στην εκπαίδευση για μια βασισμένη στα κοινά διακυβέρν... more Πανταζίδης, Σ. (2021). Παιδικές συνελεύσεις στην εκπαίδευση για μια βασισμένη στα κοινά διακυβέρνηση. Στο Θάνος Θ. & Ζάγκος Γ., Κοινωνία-Πολιτική και Εκπαίδευση. Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης και Εκπαιδευτική πολιτική, Ερευνητικές τομές. Αθήνα: Πεδίο
H παρούσα έρευνα επικεντρώθηκε σε τρεις διαφορετικές δομές που αξιοποιούν το εργαλείο των παιδικών συνελεύσεων και απώτερος σκοπός ήταν να γεφυρωθούν με τη διακυβέρνηση βασισμένη στα κοινά. Δηλαδή, οι παιδικές συνελεύσεις γίνονται η ιδανική αφορμή για τη συμμετοχή των παιδιών στην ομότιμη διακυβέρνηση (peer governance) της σχολικής κοινότητας. Σκοπός ήταν να εξερευνηθούν οι προοπτικές, οι δυνατότητες και οι οπτικές των επιλεγμένων δομών στα ζητήματα που σχετίζονται με τις συνελεύσεις. Για τον λόγο αυτόν, πραγματοποιήθηκε θεματική ανάλυση σε δύο εγχειρίδια συνελεύσεων, το πρώτο αφορούσε την Πρωτοβουλία για το Άρθρο 12 και το δεύτερο το Ελληνικό Κέντρο Σοσιοκρατίας, αλλά και στο υλικό που είχε συλλεχθεί από μία εθνογραφική μελέτη σε ένα αυτο-οργανωμένο παιδαγωγικό εγχείρημα, το Μικρό Δέντρο. Η ανάλυση επικεντρώθηκε σε καθεμία δομή ξεχωριστά, καθώς και στις επιδιώξεις που αφορούν τα παιδιά και την παιδική ηλικία, τον/την εκπαιδευτικό και την εκπαίδευση. Στα αποτελέσματα φανερώθηκε ότι, παρόλο που εντοπίζονται διαφοροποιήσεις στις τρεις δομές όσον αφορά τη διεξαγωγή τους και τον απώτερο σκοπό της χρήσης τους, αποκαλύφθηκαν πολλές ομοιότητες. Πιο συγκεκριμένα, γίνεται επανανοηματοδότηση της εκπαίδευσης μέσα από τις έννοιες της βιωσιμότητας, της δικαιοσύνης, της συνεργασίας και της φροντίδας. Επιπλέον, τα παιδιά αντιμετωπίζονται ως άτομα με ευθύνες και ο ρόλος του εκπαιδευτικού παρουσιάζεται πιο ισότιμος με αυτόν των παιδιών.
Πανταζίδης Σ. (2021). Προς μία Ομότιμη Διακυβέρνηση των κοινών: Παιδικές Συνελεύσεις και Ισότιμος... more Πανταζίδης Σ. (2021). Προς μία Ομότιμη Διακυβέρνηση των κοινών: Παιδικές Συνελεύσεις και Ισότιμος Διάλογος. MusEd, 4(1), 65-77.
Σκοπός της εργασίας αυτής είναι η εξέταση των παιδικών συνελεύσεων (children’s assemblies) και του ισότιμου διαλόγου (egalitarian dialogue) ως εργαλείων ενίσχυσης της εμπρόθετης δράσης των παιδιών. Ο προσανατολισμός αφορά τη συμμετοχή των παιδιών στην ομότιμη διακυβέρνηση (peer governance) της σχολικής κοινότητας. Η βασική θέση της εργασίας είναι ότι τα παιδιά αποτελούν ενεργά δρώντα κοινωνικά υποκείμενα του παρόντος και είναι ικανά να συμμετέχουν σε αποφάσεις του σχολείου. Ακολουθώντας τη λογική των κοινών, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στην εγκαθίδρυση ενός πλαισίου στο οποίο άυλα αγαθά, όπως η μόρφωση και η εκπαίδευση, γίνονται η αφορμή ώστε οι εμπλεκόμενοι/-ες και δη τα παιδιά να συνδιαχειριστούν, να αυτό-οργανωθούν και να λειτουργήσουν ως κοινωνοί (commoners). Γι’ αυτό, εξετάζονται μορφές διαλόγου και συνελεύσεων, οι οποίες είναι βασικές στην προάσπιση του δικαιώματος του παιδιού να ακουστεί και να είναι ενεργό στις διαδικασίες της εκπαίδευσης και της μάθησης, αναπτύσσοντας την υποκειμενικότητά του. Στα αποτελέσματα φανερώνονται οι προϋποθέσεις, δηλαδή, τα κρίσιμα στοιχεία των δύο επιλεγμένων εργαλείων για να συνδεθούν με το δημοκρατικό ιδεώδες και εν γένει, με την ιδέα των κοινών. Τα στοιχεία αυτά είναι η αίσθηση της ενότητας, οι πιο ισότιμες σχέσεις εκπαιδευτικού και παιδιών, η ανάπτυξη της επικοινωνιακής δεξιότητας, η κοσμοαντίληψη και η λογική πίσω από τη χρήση των εργαλείων. Τέλος, προτείνεται η οπτική του παιδιού ως κοινωνού (commoner) αντί του παιδιού-επιχειρηματία, προβάλλοντας την ανάγκη για μια γενικότερη αλλαγή ηθικής και λογικής στη βάση ενός πιο ανοιχτού μοντέλου σχολικής ζωής
In book: Children's Lives in Southern Europe Publisher: Edward Elgar, 2020
This is an ethnographic study dealing with childhood and children’s education in after-school pro... more This is an ethnographic study dealing with childhood and children’s education in after-school programs. Its purpose is the sociological investigation of the social construction of child subjectivity in the workshops of two different after-school programs (ASPs). The participating children are socially differentiated in terms of living conditions and opportunities in education. The study focuses on the specific experiences of these children in ASPs, as well as the interweave of ASPs’ activities with educational and social inequalities from a sociological angle. A main assumption in this chapter is that the reproduction and expansion of inequality occur not only at the level of economy but also of culture and, specifically, that of cultural capital. Under that prism, we examine the interaction between the children (subjects) and the ASPs (structures) as symbolic mechanisms that transmit a specific cultural capital to their child members, aiming in their well-being; how children experience and actively manage their presence in them; as well as the way in which children’s cultural capital is articulated with that of the ASPs.
Πανταζίδης, Σ. & Μωυσιάδου, Σ. (2019). Critical Gaming Pedagogy και Θεωρία του Χάους στη Σταδιοδρ... more Πανταζίδης, Σ. & Μωυσιάδου, Σ. (2019). Critical Gaming Pedagogy και Θεωρία του Χάους στη Σταδιοδρομία: Μια εκπαιδευτική παρέμβαση με κοινωνικά αποκλεισμένους/-ες εφήβους/-ες. 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο Kριτικής Παιδαγωγικής. Αθήνα
Σκοπός της εργασίας αυτής ήταν η διερεύνηση των αντιλήψεων κοινωνικά αποκλεισμένων εφήβων σχετικά με οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα αλλά και του τρόπου που οι ίδιοι/-ες αντιλαμβάνονται τη σημασία της επαγγελματικής σταδιοδρομίας. Γι’ αυτό, αποφασίστηκε η αξιοποίηση της Κριτικής Παιδαγωγικής των Παιγνίων (Critical Gaming Pedagogy, εφεξής CGP) συνδυαστικά με τη Θεωρία του Χάους στη Σταδιοδρομία (Chaos Theory of Careers, εφεξής CTC). Στην έρευνα αυτή αναλύθηκε ο λόγος των παιδιών που ενεπλάκησαν στις διαδικασίες της εφαρμογής ενός επιτραπέζιου παιχνιδιού. Το επιτραπέζιο παιχνίδι αποτέλεσε η εφαρμογή της παραλλαγής του παιχνιδιού «Monopoly», βασισμένης στη λογική των CTC και CGP. H συλλογή δεδομένων έγινε μέσω βιντεοσκόπησης και ηχογράφησης. Τα δεδομένα αυτά μεταγράφηκαν σε κείμενο και αναλύθηκαν μέσω της θεματικής ανάλυσης. Αναφορικά με τα ευρήματα, προέκυψαν τρία κύρια θέματα που είναι: «Ατομική Ικανότητα έναντι τυχαίων γεγονότων & ανισότητας», «O θάνατός σου η ζωή μου» και «Αντίδραση στην εξουσία & κανόνες».
Αbstract The purpose of this project was to explore the perceptions of socially excluded adolescents concerning economic, social and political issues and the way they perceive the significance of vocational careers. Hence, it was decided to reclaim Critical Gaming Pedagogy (hereinafter CGP) combined with the Chaos Theory of Careers (hereinafter CTC). In this research, discourses of children who involved in the process of implementing a board game were analyzed. This implementation concerned with modified version of the board game Monopoly based on CTC and CGP. Data were collected in the form of video and audio recordings. Τhese data transcribed into text and analyzed through thematic analysis. Regarding the findings, the following issues emerged "Personal Ability vs. Chance Events & Inequality", "Your Death is My Life" and "Reaction to Power & Rules".
Περιοδικό Nέος Παιδαγωγός 2019
12ο τεύχος, 325-337
Εκδόσεις e-Πρωτοβάθμια,
Αθήνα I.S.S.N. 2241... more Περιοδικό Nέος Παιδαγωγός 2019 12ο τεύχος, 325-337 Εκδόσεις e-Πρωτοβάθμια, Αθήνα I.S.S.N. 2241-6781
Σκοπός της παρούσας εμπειρικής έρευνας είναι η ανάδειξη των παιδιών ως ενεργών δρώντων κοινωνικών υποκειμένων του παρόντος μέσα στις διαδικασίες του Critical Gaming Pedagogy (Κριτική Παιδαγωγική των Παιγνίων). Στην έρευνα αυτή, αναλύθηκε ο λόγος των παιδιών και όσων εμπλέκονται στις διαδικασίες ενός επιτραπέζιου παιχνιδιού, ώστε να διερευνηθεί η ικανότητα συμμετοχής των παιδιών σε «δύσκολα ζητήματα» και δόθηκε έμφαση στο πώς τα παιδιά κατασκευάζουν κοινωνικά νοήματα. Το πρακτικό παράδειγμα που αξιοποιείται είναι το επιτραπέζιο παιχνίδι «World Peace Game» (Παγκόσμιο Παιχνίδι της Ειρήνης) του John Hunter (2013) όπου τα παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με παγκόσμια πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα.
Σκοπός της εργασίας αυτής είναι η σύνθεση των εννοιών της Παιδαγωγικής του Παιχνιδιού και κάποιω... more Σκοπός της εργασίας αυτής είναι η σύνθεση των εννοιών της Παιδαγωγικής του Παιχνιδιού και κάποιων προσπαθειών που έγιναν ώστε να δοθεί το έναυσμα για περαιτέρω διερεύνηση και ανάπτυξη του «Critical Gaming Pedagogy» (Κριτική Παιδαγωγική των παιγνίων). Δύο πρακτικά παραδείγματα της εργασίας αυτής αποτελούν η έρευνα του Crocco (2011) και το επιτραπέζιο παιχνίδι του Hunter (2013). O Crocco αξιοποίησε το έργο του Paulo Freire, ώστε μέσω επιτραπέζιων και ψηφιακών παιχνιδιών τα παιδιά να αναπτύξουν κριτική σκέψη σε σχέση με τις ηγεμονικές ιδέες και τους θεσμούς. Eπιπλέον, ο Hunter έφτιαξε το επιτραπέζιο “World Peace Game” (Παγκόσμιο Παιχνίδι της Ειρήνης) όπου τα παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με παγκόσμια πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα. Τα εν λόγω παραδείγματα δίνουν έμφαση στη χειραφετική αξιοποίηση του παιχνιδιού και έτσι μέσα από αυτά ανοίγεται μία νέα οπτική για την εφαρμογή της Κριτικής Παιδαγωγικής.
Πανταζίδης Σ. (2018). Από την Παιδαγωγική του Παιχνιδιού στο Critical Gaming Pedagogy. 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Κριτικής Εκπαίδευσης, Θεσσαλονίκη (υπό δημοσίευση).
Πεχτελίδης Γ. & Πανταζίδης Σ. (2018). Εκπαίδευση και Ετεροπολιτική: ένα “σχολείο των κοινών”. 3ο ... more Πεχτελίδης Γ. & Πανταζίδης Σ. (2018). Εκπαίδευση και Ετεροπολιτική: ένα “σχολείο των κοινών”. 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης, Λευκωσία (υπό δημοσίευση).
The focus of the study is the daily life of an independent school, the Small Tree, run by its members (parents, teachers and children), where an alternative pedagogical and social reality is constructed against the hierarchical and centralized bureaucratic structure of the state and the profit driven logic of the markets. New forms of subjectivity and citizenship are produced through the participation of adults and children in assemblies, as well as experimentation with new ways of thinking and acting. Micro-‐political actions and activities have an impact on established social practices, habits and relationships, and their association with other similar alternative practices paves the way for systemic macro changes. The objectives of the study are to highlight the assumptions underpinning the functioning of this collectivity, the critical examination of the dynamics and its limitations, as well as the implications for participants in this alternative non-‐formal educational and political activity.
Στο επίκεντρο της μελέτης είναι η καθημερινή ζωή ενός σχολείου των κοινών (commons), το Μικρό Δέντρο, όπου κατασκευάζεται μια εναλλακτική παιδαγωγική και κοινωνική πραγματικότητα απέναντι στην ιεραρχική και συγκεντρωτική γραφειοκρατική δομή του κράτους και τη λογική του κέρδους της αγοράς. Νέες μορφές υποκειμενικότητας και πολιτειότητας παράγονται μέσα από τη συμμετοχή των ενηλίκων και των παιδιών στις συνελεύσεις, καθώς και τον πειραματισμό με νέους τρόπους σκέψης και δράσης. Μικρο-‐πολιτικές δράσεις και δραστηριότητες έχουν μια επίδραση πάνω σε παγιωμένες κοινωνικές πρακτικές, συνήθειες και σχέσεις, και η συνάρθρωσή τους με άλλες παρόμοιες εναλλακτικές πρακτικές προετοιμάζουν το έδαφος για συστημικές μακρο αλλαγές. Στόχοι της μελέτης είναι η ανάδειξη των παραδοχών στις οποίες στηρίζεται η λειτουργία αυτής της συλλογικότητας, η κριτική εξέταση της δυναμικής και των περιορισμών της, όπως και των συνεπειών πάνω στους μετέχοντες από αυτή τη διαφορετική μη τυπική εκπαιδευτική και πολιτική δραστηριότητα.
Πανταζίδης & Αυγουστάκη (2019).
Ιn Gounari, P., Liambas, A., Drenoyianni, H., & Pavlidis, P. (Ed... more Πανταζίδης & Αυγουστάκη (2019). Ιn Gounari, P., Liambas, A., Drenoyianni, H., & Pavlidis, P. (Eds) “Rethinking Alternatives to Neoliberalism in Education”. Proceedings of the 7th International Conference on Critical Education ISBN: 978-960-243-712-4, Volume I, pp. 660-680.
Η παρούσα εργασία αποτελεί μια θεωρητική σύνθεση που αποσκοπεί στη σύνδεση δυο εννοιών της εκπαίδευσης, την Παιχνιδοποίηση και τη Κριτική Παιδαγωγική. Η Παιχνιδοποίηση αποτελεί μια σχετικά νέα έννοια, η οποία αφορά στο πώς οι καθημερινές διαδικασίες μπορούν να αποκτήσουν περισσότερο ενδιαφέρον, με την εισαγωγή στοιχείων παιχνιδιού σε αυτές. Οι βασικές αρχές της Παιχνιδοποίηση είναι βασισμένες στις αρχές του συμπεριφορισμού και γι αυτό το λόγο στηρίζονται στην επιβράβευση και την θετική ενίσχυση. Οι περισσότερες από τις πρακτικές εφαρμογές της Παιχνιδοποίησης, στηρίζονται σε διάφορες διαδικτυακές πλατφόρμες, διαμορφωμένες ειδικά για το σκοπό και το πλαίσιο στο όποιο απευθύνονται. Συγκεκριμένα στο πλαίσιο της εκπαίδευσης, υπάρχουν πλατφόρμες με ψηφιακές τάξεις, όπου μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τον/την εκπαιδευτικό και τους/τις μαθητές/τριες. Από την άλλη πλευρά η Κριτική Παιδαγωγική, έχει ως στόχο να καλλιεργήσει την κριτική σκέψη και την χειραφέτηση των μαθητών/τριών. Επιπλέον απώτερος σκοπός είναι να διαμορφωθούν ανεξάρτητα άτομα με συλλογική συνείδηση και κοινωνικές ευαισθησίες, ώστε να οδηγηθούν στην κοινωνική και πολιτική δράση. Έτσι παρακάτω γίνεται μια προσπάθεια να συνδυαστούν τα εργαλεία της Παιχνιδοποίησης και οι κοινωνικοπολιτικές προεκτάσεις της Κριτικής Παιδαγωγικής. Με αυτό τον τρόπο εντοπίζονται τα κοινά μεταξύ των δύο θεωρητικών προσεγγίσεων και δίνεται μία πολιτική και εκπαιδευτική πλαισίωση της Παιχνιδοποίησης δημιουργώντας μία νέα έννοια, αυτήν της Κριτικής Παιχνιδοποίησης. Τέλος, προτείνεται η δημιουργία μιας ανοιχτής διαδικτυακής πλατφόρμας, όπου θα εφαρμόζεται η Κριτική Παιχνιδοποίηση και η πλατφόρμα αυτή θα πλαισιώνεται από μια κοινότητα ανθρώπων που θα την συντηρούν και εξελίσσουν στο χρόνο.
Doctoral Thesis
Σκοπός της διδακτορικής διατριβής είναι η διερεύνηση των τρόπων και των προϋπο... more Doctoral Thesis
Σκοπός της διδακτορικής διατριβής είναι η διερεύνηση των τρόπων και των προϋποθέσεων μεταφοράς στοιχείων της λογικής και της ηθικής των «κοινών» στην καθημερινότητα μίας σχολικής τάξης ενός δημόσιου σχολείου. Τα «κοινά» στην εκπαίδευση –ή αλλιώς τα Εκπαιδευτικά κοινά– δίνουν τη δυνατότητα προαγωγής εναλλακτικών παιδαγωγικών διαδικασιών. Έτσι, «ανοίγει ο δρόμος» διαμόρφωσης οριζόντιων τρόπων σκέψης και δράσης, απαλλαγμένων από παγιωμένες κοινωνικές πρακτικές, συνήθειες και σχέσεις. Το πλαίσιο αναφοράς είναι ο μικρόκοσμος της σχολικής τάξης, η οποία έγινε αντιληπτή ως δυνάμει «κοινό» ή αλλιώς ως ένας «πόρος κοινής δεξαμενής» (common-pool resource). Η σχολική τάξη εμπεριέχει «αγαθά»: άυλα (γνώση, μάθηση) και υλικά (χώρος, διάταξη σχολικών επίπλων, σχολικά εγχειρίδια). Η ύπαρξη του πόρου μπορεί να λειτουργήσει ως αφορμή για τους κοινωνούς, ώστε να δράσουν συλλογικά και να συνεισφέρουν στην περαιτέρω βελτίωσή του. Βεβαίως, δεν αρκεί ο πόρος από μόνος του για να μετατραπεί κάτι σε «κοινό», αλλά προϋποθέτει ότι τα υποκείμενα –εκπαιδευτικοί και παιδιά– θα αποκτήσουν την ιδιότητα των κοινωνών. Οι κοινωνοί συνδιαχειρίζονται ομότιμα το κοινό και θεσπίζουν κανόνες που εξασφαλίζουν την ισότιμη συμμετοχή, το κοινό όφελος και, εν γένει, την ευημερία του πόρου.Μέσα από το ερευνητικό εργαλείο της έρευνας δράσης, διεξήχθησαν μικροπολιτικές δράσεις, μέσω των οποίων τα παιδιά είχαν τη δυνατότητα να συνδιαμορφώσουν διαδικασίες μάθησης και διακυβέρνησης συμμετέχοντας ενεργά σε αυτές. Έτσι, δημιουργήθηκε ένα πλαίσιο κατάλληλο να εισαχθούν εναλλακτικοί τρόποι εκπαίδευσης, στους οποίους ο/η εκπαιδευτικός και τα παιδιά λειτουργούν ως ισότιμα μέλη της εκπαιδευτικής διαδικασίας, ενώ ανατρέπονται οι κυρίαρχες διαγενεακές αντιλήψεις και οι παγιωμένες πρακτικές στη σχολική εκπαίδευση. Στο επίκεντρο του καθημερινού σχεδιασμού και της υλοποίησης του ερευνητικού σχεδίου εντοπίστηκε ένα μοτίβο συνδυαστικής αξιοποίησης πρακτικών: οι «παιδαγωγικές πρακτικές των κοινών». Ο όρος «παιδαγωγικές πρακτικές των κοινών» προέκυψε μέσα από την παρούσα διατριβή και περιλαμβάνει διαδικασίες διακυβέρνησης και μάθησης «από-κάτω-προς-πάνω» (bottom-up), με τις οποίες μεταφέρονται στοιχεία των κοινών ως μορφές εμπειρίας στη σχολική τάξη. Μέσα από τις παιδαγωγικές πρακτικές των κοινών έγινε προσπάθεια να χαραχθούν νέα μονοπάτια για την εφαρμογή της θεωρίας των Εκπαιδευτικών κοινών. Ειδικότερα, οι παιδαγωγικές πρακτικές των κοινών συνέβαλλαν στη δημιουργία μίας «παιδαγωγικής των εκπαιδευτικών κοινών» για τη δημοκρατία στο δημόσιο σχολείο. Στα αποτελέσματα της έρευνας, γίνεται μία προσπάθεια ανάδειξης των ευρημάτων μέσα από όρους των «κοινών» (λ.χ. γνώση ως άυλος πόρος, ολοπτισμός, λαθρεπιβάτες/ισσες κ.ά.). Τα θέματα χωρίστηκαν σε δύο αλληλένδετα επίπεδα: «Γνώση και μάθηση με τις παιδαγωγικές πρακτικές των κοινών» και «Διακυβέρνηση με τις παιδαγωγικές πρακτικές των κοινών». Στην ανάλυση φανερώνεται έντονα –μέσα από τα λόγια και τη δράση των παιδιών– η εικόνα που είχαν τα ίδια για την εκπαίδευση, τη γνώση και τη μάθηση, αλλά και για τον ρόλο τους. Η εικόνα αυτή συνδέεται με την έννοια του σχολειοποιημένου νου (όρος που αναπτύχθηκε στην παρούσα διατριβή) και αφορά στο γεγονός ότι τα παιδιά εσωτερικεύουν τον ρόλο του/της μαθητή/ριας ως επιβεβλημένο habitus (έξη) του σχολείου ως δομή. Ενώ, παρουσιάζονται και αποσπάσματα που εστιάζουν στην προσπάθεια για την τροποποίηση της εικόνας αυτής, αλλάζοντας τις προϋπάρχουσες μορφές εμπειρίας και σχέσεων. Στη συζήτηση της παρούσας έρευνας έγιναν ορατές οι «ρωγμές» που προκλήθηκαν στον σχολικό θεσμό. Με τις «ρωγμές» αυτές δημιουργήθηκαν, σε έναν βαθμό, οι προϋποθέσεις αλλαγής των συνηθειών, των αντιλήψεων, αλλά και του τρόπου συσχέτισης μεταξύ των παιδιών και του εκπαιδευτικού. Συγκεκριμένα, υπογραμμίστηκε η υιοθέτηση νέων συνηθειών από τα παιδιά, όπως το να εργάζονται σε ένα πλαίσιο ενεργητικής και συνεργατικής μάθησης, καθώς και η αλλαγή του «πώς γίνονται τα πράγματα», δεδομένου ότι τα παιδιά προσπαθούσαν να «εναρμονιστούν» με τις επιθυμίες του εκπαιδευτικού σχετικά με τον τρόπο μάθησης και διακυβέρνησης. Επιπροσθέτως, κατέστη σαφές ότι όσον αφορά στα παιδιά, είχαν ενσωματώσει την ιδέα του σχολείου ως ένα βαθιά πειθαρχικό σύστημα, στο οποίο ο καθένας/μία «υπηρετεί» αυστηρά τον ρόλο του/της. Αυτό φανερώθηκε μέσα από την «εμμονή» τους με την «αξία» του συμβατικού τρόπου διδασκαλίας. Τέλος, καταδείχθηκε ότι για να διαμορφωθεί μία κοινότητα, δεν αρκεί η προσπάθειά του εκπαιδευτικού, αλλά η ειλικρινής επιθυμία των μελών της να γίνουν κοινότητα και να συσχετιστούν μεταξύ τους με έναν διαφορετικό τρόπο.
Η παρούσα έρευνα αποτελεί μία εθνογραφική μελέτη που ασχολείται με την παιδική ηλικία και την εκπ... more Η παρούσα έρευνα αποτελεί μία εθνογραφική μελέτη που ασχολείται με την παιδική ηλικία και την εκπαίδευση των παιδιών στα προγράμματα afterschool. Κεντρικό ρόλο κατέχει η αξιοποίηση κοινωνικών και πολιτισμικών θεωριών και ερευνητικών πρακτικών. Οι θεωρίες και οι πρακτικές αυτές προέρχονται από την κοινωνιολογία της παιδικής ηλικίας, την κοινωνιολογία της εκπαίδευσης και το διεπιστημονικό πεδίο των προγραμμάτων afterschool. Η έρευνα αυτή αποσκοπούσε στη διερεύνηση της κοινωνικής κατασκευής υποκειμενικοτήτων των παιδιών στα εργαστήρια δύο διαφορετικών προγραμμάτων afterschool. Το πρώτο πρόγραμμα afterschool είναι μίας Μ.Κ.Ο. ενώ το δεύτερο ενός ιδιωτικού σχολείου. Ήταν εξ’ αρχής γνωστό ότι οι πληθυσμοί παιδιών των δύο προγραμμάτων afterschool διαφοροποιούνται σε ζητήματα διαβίωσης, ανθρώπινης αξιοπρέπειας και ευκαιριών στην εκπαίδευση. Τα εργαστήρια αυτά πραγματοποιούνται στα πλαίσια της μη τυπικής εκπαίδευσης με συμμετέχοντες παιδιά περίπου ίδιας ηλικίας. Τα μεθοδολογικά εργαλεία που αξιοποιήθηκαν ήταν η εθνογραφική παρατήρηση, η συνέντευξη-ομάδα εστίασης και, τέλος, η ανάλυση επίσημου και ανεπίσημου έντυπου και ψηφιακού υλικού των δύο δομών. Η ανάλυση του υλικού που συλλέχθηκε από αυτά βασίστηκε στο μοντέλο της θεματικής ανάλυσης. Όσον αφορά τα ευρήματα, προέκυψαν τα εξής θέματα για τα παιδιά: «Τα (υπο)τιμημένα παιδιά», «Κατανόηση της κοινωνικής πραγματικότητας» και «Σχέσεις μεταξύ των παιδιών. Τα ευρήματα για τα παιδιά και την παιδική ηλικία έρχονται σε συμφωνία με τη βιβλιογραφία διαφωτίζοντας αρκετά κρίσιμα θέματα και ανοίγοντας νέα ζητήματα προς διερεύνηση. Για τους γονείς τα θέματα είναι: «Οι γονείς θέλουν..», «Οι γονείς παρέχουν..» και «Οι γονείς βλέπουν τα παιδιά ως..», όπου οι απόψεις των γονέων για τα παιδιά διαφοροποιούνται ανάλογα με την κοινωνικοοικονομική τάξη που ανήκουν. Οι εκπαιδευτικοί διαμορφώνουν τις απόψεις τους γύρω από τα εξής: «Τα παιδιά είναι όλα παιδιά, οι ίδιες ανάγκες εκφράζονται διαφορετικά», «Πρώτα το πολιτισμικό κεφάλαιο», «Το ελεύθερο παιχνίδι και το πλαίσιο». Τέλος, οι δομές δίνουν έμφαση στο βίωμα της παιδικής ηλικίας μέσα από ρομαντικούς λόγους, θέτοντας ως πρωταρχικό σκοπό το καλύτερο μέλλον του παιδιού. Τα θέματα που προέκυψαν σχετικά, είναι: «Ρομαντικός λόγος για την παιδική ηλικία» και «Όταν τα παιδιά δεν θα είναι πια παιδιά».
Pantazidis S. (2023). Escaping the well-trodden paths in teaching, learning & classroom managemen... more Pantazidis S. (2023). Escaping the well-trodden paths in teaching, learning & classroom management: Pedagogical practices of the commons. International Conference, COMPRA "Commoning Practices in Education for Social Inclusion, Thessaloniki
The purpose of this presentation is to introduce the emergent paradigm of the commons as an alternative value and action system in formal education settings. The transfer of logic and ethics of the commons in official public education presupposes pedagogical practices that have the potential to shape horizontal ways of thinking and acting, escaping established social practices, habits and relationships. Within the commons' logic I attempted to prefigurate an alternative paradigm concerning our relationship to teaching and learning.
Πανταζίδης, Σ. (2023). Μαθησιακά Περιβάλλοντα Αυτοοργάνωσης στο Δημόσιο Σχολείο.
Συνέδριο «Ψυχο... more Πανταζίδης, Σ. (2023). Μαθησιακά Περιβάλλοντα Αυτοοργάνωσης στο Δημόσιο Σχολείο.
Συνέδριο «Ψυχολογία παιδιών/εφήβων και Κοινωνιολογία της παιδικής ηλικίας: παράλληλοι μονόλογοι ή διαλογικές πρακτικές;
Η παρούσα ανακοίνωση έχει σκοπό να διερευνήσει τους τρόπους και τις προϋποθέσεις μεταφοράς στοιχείων της «λογικής και της ηθικής των κοινών» ως μια εναλλακτική εκπαιδευτική διαδικασία σε μία σχολική τάξη. Στη λογική αυτή τα παιδιά γίνονται αντιληπτά ως κοινωνοί (commoners), εμπρόθετοι δρώντες, και εν δυνάμει πολίτες, συμμετέχοντας ενεργά στο σχολικό γίγνεσθαι, ενώ όχι μόνο διαμορφώνονται σε αυτό αλλά, σε ένα μεγάλο βαθμό, το συνδιαμορφώνουν.
The conference is part of the Erasmus + project: Socio-cultural Learning of Youth in Mobile Socie... more The conference is part of the Erasmus + project: Socio-cultural Learning of Youth in Mobile Societies, SLYMS, 2018-2021.
Pechtelidis Y. & Pantazidis S. (2018). The ‘Child’ as Commoner. Commoning Citizenship in Informal... more Pechtelidis Y. & Pantazidis S. (2018). The ‘Child’ as Commoner. Commoning Citizenship in Informal Educational Settings. Mid-term Symposium, Sociology of Childhood: Theorising Childhood Engaging with Citizenship, Culture and Context.
Lisbon 25.5.2018.
In this presentation an alternative option in children’s participation in education, public life and citizenship in contemporary Greece is explored. The everyday life of a pedagogical community run by its members is described as a paradigm of alternative informal education.
Uploads
Papers by Stelios Pantazidis
The purpose of this paper is to present ways and conditions required to transfer elements of the logic and ethics of the 'commons', to a school class. The findings presented here are drawn from my PhD thesis 1 , which is a field research exploring the experiences of children participating in efforts to share and co-manage a common resource (school classroom). The setting of my research was a sixth-grade classroom in a public elementary school. At the heart of everyday life, a pattern of combined utilization of 'pedagogical practices of the commons'was identified. This pattern comprises of two interrelated categories: the self-organization of the classroom (governance), and the co-management of knowledge (learning). The pedagogical practices of the commons served as the basis for a 'Pedagogy of Educational commons', a radical teaching methodology to transfer elements of the logic of the 'commons' for democracy, to public schools. Τhe results chosen to be presented in this paper pertain the issue of how children co-managed knowledge, under the premise that knowledge is perceived as a common good. In general, the findings of my research reveal several cracks which creat the conditions for change in habits, perceptions and the way of relating between the children and the teacher.
H παρούσα εργασία εντάσσεται στο πεδίο της Κοινωνιολογίας των Εκπαιδευτικών Κοινών και αποσκοπεί στην ανάδειξη του ρόλου 1. της βασισμένης στα κοινά εκπαίδευσης για την αειφορία και 2. του συμμετοχικού σχεδιασμού τόπων εκπαίδευσης. Ο συνδυασμός της λογικής των κοινών στην εκπαίδευση με την περιβαλλοντική εκπαίδευση μπορεί να ενισχύσει την εμπρόθετη δράση των συμμετεχόντων/-ουσών και την εφαρμογή εναλλακτικών προτύπων συμμετοχής στη βάση της ισότητας, της συναπόφασης και της συμπερίληψης. Συγκεκριμένα, μέσω μιας έρευνας δράσης σε δημοτικό σχολείο της Θεσσαλονίκης δημιουργήθηκε μία κοινότητα που σε εβδομαδιαία απογευματινά εργαστήρια εκπαιδεύτηκε και συμμετείχε ενεργά στο σχεδιασμό της αυλής. Στην εργασία αυτή εξετάζουμε το ερώτημα εάν μπορεί ένας δημοκρατικός, συμμετοχικός τρόπος σχεδιασμού του
σχολικού χώρου να συμβάλλει στην ενεργοποίηση της σχολικής κοινότητας για την αντιμετώπιση κοινωνικών και εκπαιδευτικών ζητημάτων, όπως είναι η αειφορία, η ενίσχυση της αίσθησης κοινότητας και η προαγωγή της ισότιμης συμπερίληψης. Στα αποτελέσματα διαπιστώθηκαν σημαντικά στοιχεία αμοιβαίας μάθησης, διαμοιρασμού και ισότιμης συμμετοχής των συμμετεχόντων/- ουσών.
https://museumedulab.ece.uth.gr/periodiko/#
The aim of this research was to examine pedagogical practices of the commons in a formal education setting, at an Educational Priority Zone (ZEP) class of a public primary school in western Thessaloniki. ZEP are reception classes within the mainstream school for refugees, migrant, Roma and returnees, who do not have the required knowledge of the Greek language. These students attend a few hours parallel to their regular classes in order to be fully included in their classroom and in their school. An intervention was carried out through an educational action researchby which a designated ZEP class was perceived as a potential hybrid common and students and teachers were perceived as 'commoners'. Pedagogical practices of the commons have the potential to shape horizontal ways of thinking and acting, escaping established social practices, habits and relationships. In particular, students learned a) fundamental ways of collective decision-making and democratic citizenship b) how to selforganize without conferment of knowledge by their teachers c) how to co
Η παρούσα εργασία έχει σκοπό να παρουσιάσει τη σχολική εκπαίδευση μέσα από την οπτική της λογικής και ηθικής των κοινών. Τα «κοινά» στην εκπαίδευση –ή αλλιώς τα Εκπαιδευτικά κοινά– δίνουν τη δυνατότητα προαγωγής εναλλακτικών παιδαγωγικών διαδικασιών. Στη λογική αυτή, «ανοίγει ο δρόμος» διαμόρφωσης οριζόντιων τρόπων σκέψης και δράσης, απαλλαγμένων από παγιωμένες κοινωνικές πρακτικές, συνήθειες και σχέσεις. Βασική παράμετρος για να μετατραπεί κάτι σε «κοινό» (ή αλλιώς να «κοινοποιηθεί») είναι να ακολουθεί την τριαδική δόμηση «πόρος–κοινότητα–κανόνες». Ουσιαστικά, ο πόρος μπορεί να λειτουργήσει ως μια αφορμή ώστε τα μέλη μιας κοινότητας (οι κοινωνοί) να συνεργαστούν, να μοιραστούν και να εμπιστευτούν ο ένας τον άλλον, καθώς και να θεσπίσουν κανόνες για τη συνδιαχείρισή του. Η λογική των κοινών συνδέεται με την κριτική εκπαίδευση διότι προωθούν το όραμα της κοινωνικοπολιτικής αλλαγής και υποστηρίζουν ένα πλαίσιο επαναδιαπραγμάτευσης των καθημερινών όρων στο σχολικό περιβάλλον.
The present work aims to present school education through the lens of the logic and ethics of the commons. The "commons" in education –or otherwise Educational commons– allow for the promotion of alternative pedagogical processes. In this logic, "the way is paved" for the formation of horizontal ways of thinking and action, free from entrenched social practices, habits, and relationships. A key parameter for something to be transformed into a "common" (or to be "commonized") is to follow the triadic structure of "resource–community–rules". Essentially, the resource can serve as a pretext for the members of a community (the commoners) to collaborate, share, and trust each other, as well as to establish rules for its co-management. The logic of the commons is connected to critical education because they promote the vision of socio-political change and support a framework for renegotiating the daily terms in the school environment.
This paper explores how educational commons, in which education and learning are shaped by the members of the educational community in terms of equality, freedom, and creative participation, contribute to addressing inequalities, empowering democracy, and enhancing inclusion.
The discussion focuses on the crucial debate around public formal education and the potential for radical democratisation it offers through three case studies carried out in formal and non-formal educational settings in Thessaloniki, Greece. The research was conducted in three different types of education centres: a public kindergarten, a self-organised autonomous libertarian educational community, and an after-school programme of a primary school where Workshops for Nurturing
and Developing Environmental Resilience (WONDER) were implemented by the environmental organisation Mamagea. Through patterns of commoning practices, like peer governance, co-creationof knowledge, and peer learning, the case studies aimed to establish the prerequisites for the cocreation of a community that offers pupils and students, teachers, and educators the chance for self-formation and equal participation. The article makes the case that educational hierarchies and
governance models can be reconfigured in order to incorporate the democratic values of solidarity, equality, self-organisation, and self-formation even in structures that are still tailored to formal
schooling. The article argues that educational commons can make a decisive contribution to tackling inequalities, and the commons logic can grow effectively in school education under specific conditions.
The pedagogical practice is shifted in educational commons in ways that balance out contemporary enclosures based on several inequalities.
H εργασία αυτή αποσκοπεί στην ανάδειξη του κοινωνικού ρόλου της εκπαίδευσης μέσα από την εκπαίδευση για την αειφορία και τον συμμετοχικό σχεδιασμό τόπων εκπαίδευσης. Συγκεκριμένα, μέσω της υλοποίησης μιας έρευνας δράσης στη σχολική κοινότητα δημοτικού σχολείου στο ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης μελετήθηκαν οι επιδράσεις και τα αποτελέσματά των εκπαιδευτικών προϋποθέσεων αλλαγής του τρόπου που οι εκπαιδευτικοί συσχετίζονται με τους γονείς και τα παιδιά βάσει των αξιών της ομαδικότητας, της ισοτιμίας, της αυτο-οργάνωσης, της αλληλοβοήθειας και της αλληλεγγύης. Τα εργαστήρια μη τυπικής εκπαίδευσης αφορούσαν την ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση των συμμετεχόντων/-ουσων για κρίσιμα περιβαλλοντικά ζητήματα, έννοιες και πρακτικές που αφορούν την ενεργό πολιτειότητα, την κυκλική οικονομία, το φυσικό και αστικό περιβάλλον και τη βιώσιμη αστική καλλιέργεια και την ενεργή εμπλοκή τους στον συμμετοχικό σχεδιασμό της σχολικής αυλής. Τα μεθοδολογικά εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν ήταν η συμμετοχική παρατήρηση και μία ομάδα εστίασης με τις/τους εκπαιδευτικούς. Για την ανάλυση των δεδομένων πραγματοποιήθηκε θεματική ανάλυση. Στα αποτελέσματα φανερώθηκα σημαντικά στοιχεία αμοιβαίας μάθησης, διαμοιρασμού και ισότιμης συμμετοχής.
In the present work I examine peer learning and co-creation of knowledge as pedagogical practices of the commons. The transfer of logic and ethics of the commons in formal schooling presupposes practices that have the potential to shape horizontal ways of thinking and acting, exempted from established social practices, habits and relationships. My frame of reference is the microcosm of the classroom which is perceived as a potential common. Its members –teacher and children– co-manage, share, collectively create knowledge and co-formulate a framework of rules. Through micro-political actions, it is possible to construct alternative ways of perceiving the learning space, negotiating knowledge and a more democratic experience of school everyday life in general. The focus on the practices of peer learning and the co-creation of knowledge is through the negotiation of various theoretical and applied educational ideas. In addition, I present some suggestions for their application, not as a pedagogical dogma or “recipes”, but as good practices based on action research, with me being a researcher and teacher in a 6th grade classroom of an elementary school.
The aim of this research is to examine pedagogical practices of commons in which students are able to self-organize, help each other, learn peer-to-peer and consult. The relationships between students and teacher are redefined, learning is transformed into a creative process and escaping from their traditionally defined roles. This Intervention was carried out through an educational action research with the participation of refugee and migrant children in the reception class of a primary school in western Thessaloniki.
The purpose of this presentation is to introduce the emergent paradigm of the 'commons' as an alternative value and action system in/to Critical Education. In particular, the transfer of logic and ethics of the 'commons' in official public education presupposes pedagogical practices that have the potential to shape horizontal ways of thinking and acting, escaping established social practices, habits and relationships. Also, there is a need to promote children's agency and citizenship through the process of 'commoning' in everyday life at school. Many epistemological and partially political divergences emerge through the by comparing Critical Pedagogy to educational commons. Both share core values such as democracy, egalitarianism, emancipation and social justice as well as a struggle against policies of neoliberalism and neoconservatism in education.
Τα άρθρα αυτά δημοσιεύτηκαν σε διαφορετικές περιόδους εντός του έτους 2022 και του 2023 στο ένθετο "Το Σκασιαρχείο" στην Εφημερίδα των Συντακτών.
Οι παιδαγωγικές πρακτικές των κοινών βασίζονται σε στοιχεία συνεργασίας, αλληλοβοήθειας, συνδιαχείριση και αυτοοργάνωσης μεταξύ των παιδιών και σε έναν πιο ισότιμο ρόλο μεταξύ εκπαιδευτικού–παιδιών. Μέσα από αυτές τις πρακτικές μπορεί να προαχθεί μια δίκαιη και συμπεριληπτική εκπαίδευση για όλους/-ες.
Το 1ο μέρος αφορά τα "κοινά¨ στην εκπαίδευση. Τα «κοινά» στην εκπαίδευση προάγουν εναλλακτικές παιδαγωγικές διαδικασίες και πρακτικές oι οποίες παρέχουν τη δυνατότητα να διαμορφωθούν οριζόντιοι τρόποι σκέψης και δράσης, απαλλαγμένοι από παγιωμένες κοινωνικές πρακτικές, συνήθειες και σχέσεις
Το 2ο μέρος αφορά τις συνελεύσεις των παιδιών.
Οι συνελεύσεις της τάξης μπορούν να αποτελέσουν εργαλεία αναγνώρισης, ενίσχυσης και εξάσκησης της εμπρόθετης δράσης των παιδιών, καθώς αποτελούν θεμελιώδεις τρόπους λήψης συλλογικών αποφάσεων και δημοκρατικής πολιτειότητας των «κοινών». Επιπλέον, οι παιδικές συνελεύσεις χαρακτηρίζονται ως η πρακτική-κλειδί για τον σεβασμό στα δικαιώματα του παιδιού και, συγκεκριμένα, σχετικά με το δικαίωμα έκφρασης της γνώμης του.
Το 3ο μέρος αφορά την ομότιμη μάθηση.
Στην ομότιμη μάθηση (peer-to-peer learning) τα παιδιά μπαίνουν σε ρόλο ομότιμων (peers), δηλαδή, συνεργάζονται, αλληλοβοηθούνται και αξιοποιούν γνώσεις και δεξιότητες για να διδάξουν στα άλλα παιδιά και, παράλληλα, να μαθαίνουν τα ίδια, σε όλα τα διδακτικά αντικείμενα.
Το 4ο μέρος αφορά τη συνδημιουργία της γνώσης.
Τί σημαίνει, λοιπόν, να συνδημιουργείς γνώση στη σχολική τάξη; H συνδημιουργία της γνώσης δίνει έμφαση στην ιδέα ότι η γνώση δεν είναι κάτι που μεταδίδεται από το ένα άτομο στο άλλο, αλλά περισσότερο κάτι που κατασκευάζεται μέσω της διερεύνησης, της κοινωνικής αλληλεπίδρασης και της συνεργασίας, παράγοντας νόημα για τα άτομα.
H παρούσα έρευνα επικεντρώθηκε σε τρεις διαφορετικές δομές που αξιοποιούν το εργαλείο των παιδικών συνελεύσεων και απώτερος σκοπός ήταν να γεφυρωθούν με τη διακυβέρνηση βασισμένη στα κοινά. Δηλαδή, οι παιδικές συνελεύσεις γίνονται η ιδανική αφορμή για τη συμμετοχή των παιδιών στην ομότιμη διακυβέρνηση (peer
governance) της σχολικής κοινότητας. Σκοπός ήταν να εξερευνηθούν οι προοπτικές, οι δυνατότητες και οι οπτικές των επιλεγμένων δομών στα ζητήματα που σχετίζονται με τις συνελεύσεις. Για τον λόγο αυτόν, πραγματοποιήθηκε θεματική ανάλυση σε δύο εγχειρίδια συνελεύσεων, το πρώτο αφορούσε την Πρωτοβουλία για το Άρθρο 12 και το δεύτερο το Ελληνικό Κέντρο Σοσιοκρατίας, αλλά και στο υλικό που είχε συλλεχθεί από μία εθνογραφική μελέτη σε ένα αυτο-οργανωμένο παιδαγωγικό εγχείρημα, το Μικρό Δέντρο. Η ανάλυση επικεντρώθηκε σε καθεμία δομή ξεχωριστά, καθώς και στις επιδιώξεις που αφορούν τα παιδιά και την παιδική ηλικία, τον/την εκπαιδευτικό και την εκπαίδευση. Στα αποτελέσματα φανερώθηκε ότι, παρόλο που εντοπίζονται διαφοροποιήσεις στις τρεις δομές όσον αφορά τη διεξαγωγή τους και τον απώτερο σκοπό της χρήσης τους, αποκαλύφθηκαν πολλές ομοιότητες. Πιο συγκεκριμένα, γίνεται
επανανοηματοδότηση της εκπαίδευσης μέσα από τις έννοιες της βιωσιμότητας, της δικαιοσύνης, της συνεργασίας και της φροντίδας. Επιπλέον, τα παιδιά αντιμετωπίζονται ως άτομα με ευθύνες και ο ρόλος του εκπαιδευτικού παρουσιάζεται πιο ισότιμος με αυτόν των παιδιών.
Σκοπός της εργασίας αυτής είναι η εξέταση των παιδικών συνελεύσεων (children’s assemblies) και του ισότιμου
διαλόγου (egalitarian dialogue) ως εργαλείων ενίσχυσης της εμπρόθετης δράσης των παιδιών. Ο
προσανατολισμός αφορά τη συμμετοχή των παιδιών στην ομότιμη διακυβέρνηση (peer governance) της
σχολικής κοινότητας. Η βασική θέση της εργασίας είναι ότι τα παιδιά αποτελούν ενεργά δρώντα κοινωνικά
υποκείμενα του παρόντος και είναι ικανά να συμμετέχουν σε αποφάσεις του σχολείου. Ακολουθώντας τη
λογική των κοινών, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στην εγκαθίδρυση ενός πλαισίου στο οποίο άυλα αγαθά,
όπως η μόρφωση και η εκπαίδευση, γίνονται η αφορμή ώστε οι εμπλεκόμενοι/-ες και δη τα παιδιά να
συνδιαχειριστούν, να αυτό-οργανωθούν και να λειτουργήσουν ως κοινωνοί (commoners). Γι’ αυτό, εξετάζονται
μορφές διαλόγου και συνελεύσεων, οι οποίες είναι βασικές στην προάσπιση του δικαιώματος του παιδιού να
ακουστεί και να είναι ενεργό στις διαδικασίες της εκπαίδευσης και της μάθησης, αναπτύσσοντας την
υποκειμενικότητά του. Στα αποτελέσματα φανερώνονται οι προϋποθέσεις, δηλαδή, τα κρίσιμα στοιχεία των δύο
επιλεγμένων εργαλείων για να συνδεθούν με το δημοκρατικό ιδεώδες και εν γένει, με την ιδέα των κοινών. Τα
στοιχεία αυτά είναι η αίσθηση της ενότητας, οι πιο ισότιμες σχέσεις εκπαιδευτικού και παιδιών, η ανάπτυξη
της επικοινωνιακής δεξιότητας, η κοσμοαντίληψη και η λογική πίσω από τη χρήση των εργαλείων. Τέλος,
προτείνεται η οπτική του παιδιού ως κοινωνού (commoner) αντί του παιδιού-επιχειρηματία, προβάλλοντας την
ανάγκη για μια γενικότερη αλλαγή ηθικής και λογικής στη βάση ενός πιο ανοιχτού μοντέλου σχολικής ζωής
Σκοπός της εργασίας αυτής ήταν η διερεύνηση των αντιλήψεων κοινωνικά αποκλεισμένων εφήβων σχετικά με οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα αλλά και του τρόπου που οι ίδιοι/-ες αντιλαμβάνονται τη σημασία της επαγγελματικής σταδιοδρομίας. Γι’ αυτό, αποφασίστηκε η αξιοποίηση της Κριτικής Παιδαγωγικής των Παιγνίων (Critical Gaming Pedagogy, εφεξής CGP) συνδυαστικά με τη Θεωρία του Χάους στη Σταδιοδρομία (Chaos Theory of Careers, εφεξής CTC). Στην έρευνα αυτή αναλύθηκε ο λόγος των παιδιών που ενεπλάκησαν στις διαδικασίες της εφαρμογής ενός επιτραπέζιου παιχνιδιού. Το επιτραπέζιο παιχνίδι αποτέλεσε η εφαρμογή της παραλλαγής του παιχνιδιού «Monopoly», βασισμένης στη λογική των CTC και CGP. H συλλογή δεδομένων έγινε μέσω βιντεοσκόπησης και ηχογράφησης. Τα δεδομένα αυτά μεταγράφηκαν σε κείμενο και αναλύθηκαν μέσω της θεματικής ανάλυσης. Αναφορικά με τα ευρήματα, προέκυψαν τρία κύρια θέματα που είναι: «Ατομική Ικανότητα έναντι τυχαίων γεγονότων & ανισότητας», «O θάνατός σου η ζωή μου» και «Αντίδραση στην εξουσία & κανόνες».
Αbstract
The purpose of this project was to explore the perceptions of socially excluded adolescents concerning economic, social and political issues and the way they perceive the significance of vocational careers. Hence, it was decided to reclaim Critical Gaming Pedagogy (hereinafter CGP) combined with the Chaos Theory of Careers (hereinafter CTC). In this research, discourses of children who involved in the process of implementing a board game were analyzed. This implementation concerned with modified version of the board game Monopoly based on CTC and CGP. Data were collected in the form of video and audio recordings. Τhese data transcribed into text and analyzed through thematic analysis. Regarding the findings, the following issues emerged "Personal Ability vs. Chance Events & Inequality", "Your Death is My Life" and "Reaction to Power & Rules".
12ο τεύχος, 325-337
Εκδόσεις e-Πρωτοβάθμια,
Αθήνα I.S.S.N. 2241-6781
Σκοπός της παρούσας εμπειρικής έρευνας είναι η ανάδειξη των παιδιών ως ενεργών δρώντων κοινωνικών υποκειμένων του παρόντος μέσα στις διαδικασίες του Critical Gaming Pedagogy (Κριτική Παιδαγωγική των Παιγνίων). Στην έρευνα αυτή, αναλύθηκε ο λόγος των παιδιών και όσων εμπλέκονται στις διαδικασίες ενός επιτραπέζιου παιχνιδιού, ώστε να διερευνηθεί η ικανότητα συμμετοχής των παιδιών σε «δύσκολα ζητήματα» και δόθηκε έμφαση στο πώς τα παιδιά κατασκευάζουν κοινωνικά νοήματα. Το πρακτικό παράδειγμα που αξιοποιείται είναι το επιτραπέζιο παιχνίδι «World Peace Game» (Παγκόσμιο Παιχνίδι της Ειρήνης) του John Hunter (2013) όπου τα παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με παγκόσμια πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα.
Πανταζίδης Σ. (2018). Από την Παιδαγωγική του Παιχνιδιού στο Critical Gaming Pedagogy. 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Κριτικής Εκπαίδευσης, Θεσσαλονίκη (υπό δημοσίευση).
The focus of the study is the daily life of an independent school, the Small Tree, run by its members (parents, teachers and children), where an alternative pedagogical and social reality is constructed against the hierarchical and centralized bureaucratic
structure of the state and the profit driven logic of the markets. New forms of subjectivity and citizenship are produced through the participation of adults and children in assemblies, as well as experimentation with new ways of thinking and acting. Micro-‐political actions and activities have an impact on established social practices, habits and relationships, and their association with other similar alternative practices paves the way for systemic macro changes. The objectives of the study are to highlight the assumptions underpinning the functioning of this collectivity, the critical examination of the dynamics and its limitations, as well as the implications for participants in this alternative non-‐formal educational and political activity.
Στο επίκεντρο της μελέτης είναι η καθημερινή ζωή ενός σχολείου των κοινών (commons), το Μικρό Δέντρο, όπου κατασκευάζεται μια εναλλακτική παιδαγωγική και κοινωνική πραγματικότητα απέναντι στην ιεραρχική και συγκεντρωτική γραφειοκρατική δομή του κράτους και τη λογική του κέρδους της αγοράς. Νέες μορφές υποκειμενικότητας και πολιτειότητας παράγονται μέσα από τη συμμετοχή των ενηλίκων και των παιδιών στις συνελεύσεις, καθώς και τον πειραματισμό με νέους τρόπους σκέψης και δράσης. Μικρο-‐πολιτικές δράσεις και δραστηριότητες έχουν μια επίδραση πάνω σε παγιωμένες κοινωνικές πρακτικές, συνήθειες και σχέσεις, και η συνάρθρωσή τους με άλλες παρόμοιες εναλλακτικές πρακτικές προετοιμάζουν το έδαφος για συστημικές μακρο αλλαγές. Στόχοι της μελέτης είναι η ανάδειξη των παραδοχών στις οποίες στηρίζεται η λειτουργία αυτής της συλλογικότητας, η κριτική εξέταση της δυναμικής και των περιορισμών της, όπως και των συνεπειών πάνω στους μετέχοντες από αυτή τη διαφορετική μη τυπική εκπαιδευτική και πολιτική δραστηριότητα.
Ιn Gounari, P., Liambas, A., Drenoyianni, H., & Pavlidis, P. (Eds)
“Rethinking Alternatives to Neoliberalism in Education”. Proceedings of the 7th International Conference on Critical Education
ISBN: 978-960-243-712-4, Volume I, pp. 660-680.
Η παρούσα εργασία αποτελεί μια θεωρητική σύνθεση που αποσκοπεί στη σύνδεση δυο εννοιών της εκπαίδευσης, την Παιχνιδοποίηση και τη Κριτική Παιδαγωγική. Η Παιχνιδοποίηση αποτελεί μια σχετικά νέα έννοια, η οποία αφορά στο πώς οι καθημερινές διαδικασίες μπορούν να αποκτήσουν περισσότερο ενδιαφέρον, με την εισαγωγή στοιχείων παιχνιδιού σε αυτές. Οι βασικές αρχές της Παιχνιδοποίηση είναι βασισμένες στις αρχές του συμπεριφορισμού και γι αυτό το λόγο στηρίζονται στην επιβράβευση και την θετική ενίσχυση. Οι περισσότερες από τις πρακτικές εφαρμογές της Παιχνιδοποίησης, στηρίζονται σε διάφορες διαδικτυακές πλατφόρμες, διαμορφωμένες ειδικά για το σκοπό και το πλαίσιο στο όποιο απευθύνονται. Συγκεκριμένα στο πλαίσιο της εκπαίδευσης, υπάρχουν πλατφόρμες με ψηφιακές τάξεις, όπου μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τον/την εκπαιδευτικό και τους/τις μαθητές/τριες. Από την άλλη πλευρά η Κριτική Παιδαγωγική, έχει ως στόχο να καλλιεργήσει την κριτική σκέψη και την χειραφέτηση των μαθητών/τριών. Επιπλέον απώτερος σκοπός είναι να διαμορφωθούν ανεξάρτητα άτομα με συλλογική συνείδηση και κοινωνικές ευαισθησίες, ώστε να οδηγηθούν στην κοινωνική και πολιτική δράση. Έτσι παρακάτω γίνεται μια προσπάθεια να συνδυαστούν τα εργαλεία της Παιχνιδοποίησης και οι κοινωνικοπολιτικές προεκτάσεις της Κριτικής Παιδαγωγικής. Με αυτό τον τρόπο εντοπίζονται τα κοινά μεταξύ των δύο θεωρητικών προσεγγίσεων και δίνεται μία πολιτική και εκπαιδευτική πλαισίωση της Παιχνιδοποίησης δημιουργώντας μία νέα έννοια, αυτήν της Κριτικής Παιχνιδοποίησης. Τέλος, προτείνεται η δημιουργία μιας ανοιχτής διαδικτυακής πλατφόρμας, όπου θα εφαρμόζεται η Κριτική Παιχνιδοποίηση και η πλατφόρμα αυτή θα πλαισιώνεται από μια κοινότητα ανθρώπων που θα την συντηρούν και εξελίσσουν στο χρόνο.
The purpose of this paper is to present ways and conditions required to transfer elements of the logic and ethics of the 'commons', to a school class. The findings presented here are drawn from my PhD thesis 1 , which is a field research exploring the experiences of children participating in efforts to share and co-manage a common resource (school classroom). The setting of my research was a sixth-grade classroom in a public elementary school. At the heart of everyday life, a pattern of combined utilization of 'pedagogical practices of the commons'was identified. This pattern comprises of two interrelated categories: the self-organization of the classroom (governance), and the co-management of knowledge (learning). The pedagogical practices of the commons served as the basis for a 'Pedagogy of Educational commons', a radical teaching methodology to transfer elements of the logic of the 'commons' for democracy, to public schools. Τhe results chosen to be presented in this paper pertain the issue of how children co-managed knowledge, under the premise that knowledge is perceived as a common good. In general, the findings of my research reveal several cracks which creat the conditions for change in habits, perceptions and the way of relating between the children and the teacher.
H παρούσα εργασία εντάσσεται στο πεδίο της Κοινωνιολογίας των Εκπαιδευτικών Κοινών και αποσκοπεί στην ανάδειξη του ρόλου 1. της βασισμένης στα κοινά εκπαίδευσης για την αειφορία και 2. του συμμετοχικού σχεδιασμού τόπων εκπαίδευσης. Ο συνδυασμός της λογικής των κοινών στην εκπαίδευση με την περιβαλλοντική εκπαίδευση μπορεί να ενισχύσει την εμπρόθετη δράση των συμμετεχόντων/-ουσών και την εφαρμογή εναλλακτικών προτύπων συμμετοχής στη βάση της ισότητας, της συναπόφασης και της συμπερίληψης. Συγκεκριμένα, μέσω μιας έρευνας δράσης σε δημοτικό σχολείο της Θεσσαλονίκης δημιουργήθηκε μία κοινότητα που σε εβδομαδιαία απογευματινά εργαστήρια εκπαιδεύτηκε και συμμετείχε ενεργά στο σχεδιασμό της αυλής. Στην εργασία αυτή εξετάζουμε το ερώτημα εάν μπορεί ένας δημοκρατικός, συμμετοχικός τρόπος σχεδιασμού του
σχολικού χώρου να συμβάλλει στην ενεργοποίηση της σχολικής κοινότητας για την αντιμετώπιση κοινωνικών και εκπαιδευτικών ζητημάτων, όπως είναι η αειφορία, η ενίσχυση της αίσθησης κοινότητας και η προαγωγή της ισότιμης συμπερίληψης. Στα αποτελέσματα διαπιστώθηκαν σημαντικά στοιχεία αμοιβαίας μάθησης, διαμοιρασμού και ισότιμης συμμετοχής των συμμετεχόντων/- ουσών.
https://museumedulab.ece.uth.gr/periodiko/#
The aim of this research was to examine pedagogical practices of the commons in a formal education setting, at an Educational Priority Zone (ZEP) class of a public primary school in western Thessaloniki. ZEP are reception classes within the mainstream school for refugees, migrant, Roma and returnees, who do not have the required knowledge of the Greek language. These students attend a few hours parallel to their regular classes in order to be fully included in their classroom and in their school. An intervention was carried out through an educational action researchby which a designated ZEP class was perceived as a potential hybrid common and students and teachers were perceived as 'commoners'. Pedagogical practices of the commons have the potential to shape horizontal ways of thinking and acting, escaping established social practices, habits and relationships. In particular, students learned a) fundamental ways of collective decision-making and democratic citizenship b) how to selforganize without conferment of knowledge by their teachers c) how to co
Η παρούσα εργασία έχει σκοπό να παρουσιάσει τη σχολική εκπαίδευση μέσα από την οπτική της λογικής και ηθικής των κοινών. Τα «κοινά» στην εκπαίδευση –ή αλλιώς τα Εκπαιδευτικά κοινά– δίνουν τη δυνατότητα προαγωγής εναλλακτικών παιδαγωγικών διαδικασιών. Στη λογική αυτή, «ανοίγει ο δρόμος» διαμόρφωσης οριζόντιων τρόπων σκέψης και δράσης, απαλλαγμένων από παγιωμένες κοινωνικές πρακτικές, συνήθειες και σχέσεις. Βασική παράμετρος για να μετατραπεί κάτι σε «κοινό» (ή αλλιώς να «κοινοποιηθεί») είναι να ακολουθεί την τριαδική δόμηση «πόρος–κοινότητα–κανόνες». Ουσιαστικά, ο πόρος μπορεί να λειτουργήσει ως μια αφορμή ώστε τα μέλη μιας κοινότητας (οι κοινωνοί) να συνεργαστούν, να μοιραστούν και να εμπιστευτούν ο ένας τον άλλον, καθώς και να θεσπίσουν κανόνες για τη συνδιαχείρισή του. Η λογική των κοινών συνδέεται με την κριτική εκπαίδευση διότι προωθούν το όραμα της κοινωνικοπολιτικής αλλαγής και υποστηρίζουν ένα πλαίσιο επαναδιαπραγμάτευσης των καθημερινών όρων στο σχολικό περιβάλλον.
The present work aims to present school education through the lens of the logic and ethics of the commons. The "commons" in education –or otherwise Educational commons– allow for the promotion of alternative pedagogical processes. In this logic, "the way is paved" for the formation of horizontal ways of thinking and action, free from entrenched social practices, habits, and relationships. A key parameter for something to be transformed into a "common" (or to be "commonized") is to follow the triadic structure of "resource–community–rules". Essentially, the resource can serve as a pretext for the members of a community (the commoners) to collaborate, share, and trust each other, as well as to establish rules for its co-management. The logic of the commons is connected to critical education because they promote the vision of socio-political change and support a framework for renegotiating the daily terms in the school environment.
This paper explores how educational commons, in which education and learning are shaped by the members of the educational community in terms of equality, freedom, and creative participation, contribute to addressing inequalities, empowering democracy, and enhancing inclusion.
The discussion focuses on the crucial debate around public formal education and the potential for radical democratisation it offers through three case studies carried out in formal and non-formal educational settings in Thessaloniki, Greece. The research was conducted in three different types of education centres: a public kindergarten, a self-organised autonomous libertarian educational community, and an after-school programme of a primary school where Workshops for Nurturing
and Developing Environmental Resilience (WONDER) were implemented by the environmental organisation Mamagea. Through patterns of commoning practices, like peer governance, co-creationof knowledge, and peer learning, the case studies aimed to establish the prerequisites for the cocreation of a community that offers pupils and students, teachers, and educators the chance for self-formation and equal participation. The article makes the case that educational hierarchies and
governance models can be reconfigured in order to incorporate the democratic values of solidarity, equality, self-organisation, and self-formation even in structures that are still tailored to formal
schooling. The article argues that educational commons can make a decisive contribution to tackling inequalities, and the commons logic can grow effectively in school education under specific conditions.
The pedagogical practice is shifted in educational commons in ways that balance out contemporary enclosures based on several inequalities.
H εργασία αυτή αποσκοπεί στην ανάδειξη του κοινωνικού ρόλου της εκπαίδευσης μέσα από την εκπαίδευση για την αειφορία και τον συμμετοχικό σχεδιασμό τόπων εκπαίδευσης. Συγκεκριμένα, μέσω της υλοποίησης μιας έρευνας δράσης στη σχολική κοινότητα δημοτικού σχολείου στο ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης μελετήθηκαν οι επιδράσεις και τα αποτελέσματά των εκπαιδευτικών προϋποθέσεων αλλαγής του τρόπου που οι εκπαιδευτικοί συσχετίζονται με τους γονείς και τα παιδιά βάσει των αξιών της ομαδικότητας, της ισοτιμίας, της αυτο-οργάνωσης, της αλληλοβοήθειας και της αλληλεγγύης. Τα εργαστήρια μη τυπικής εκπαίδευσης αφορούσαν την ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση των συμμετεχόντων/-ουσων για κρίσιμα περιβαλλοντικά ζητήματα, έννοιες και πρακτικές που αφορούν την ενεργό πολιτειότητα, την κυκλική οικονομία, το φυσικό και αστικό περιβάλλον και τη βιώσιμη αστική καλλιέργεια και την ενεργή εμπλοκή τους στον συμμετοχικό σχεδιασμό της σχολικής αυλής. Τα μεθοδολογικά εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν ήταν η συμμετοχική παρατήρηση και μία ομάδα εστίασης με τις/τους εκπαιδευτικούς. Για την ανάλυση των δεδομένων πραγματοποιήθηκε θεματική ανάλυση. Στα αποτελέσματα φανερώθηκα σημαντικά στοιχεία αμοιβαίας μάθησης, διαμοιρασμού και ισότιμης συμμετοχής.
In the present work I examine peer learning and co-creation of knowledge as pedagogical practices of the commons. The transfer of logic and ethics of the commons in formal schooling presupposes practices that have the potential to shape horizontal ways of thinking and acting, exempted from established social practices, habits and relationships. My frame of reference is the microcosm of the classroom which is perceived as a potential common. Its members –teacher and children– co-manage, share, collectively create knowledge and co-formulate a framework of rules. Through micro-political actions, it is possible to construct alternative ways of perceiving the learning space, negotiating knowledge and a more democratic experience of school everyday life in general. The focus on the practices of peer learning and the co-creation of knowledge is through the negotiation of various theoretical and applied educational ideas. In addition, I present some suggestions for their application, not as a pedagogical dogma or “recipes”, but as good practices based on action research, with me being a researcher and teacher in a 6th grade classroom of an elementary school.
The aim of this research is to examine pedagogical practices of commons in which students are able to self-organize, help each other, learn peer-to-peer and consult. The relationships between students and teacher are redefined, learning is transformed into a creative process and escaping from their traditionally defined roles. This Intervention was carried out through an educational action research with the participation of refugee and migrant children in the reception class of a primary school in western Thessaloniki.
The purpose of this presentation is to introduce the emergent paradigm of the 'commons' as an alternative value and action system in/to Critical Education. In particular, the transfer of logic and ethics of the 'commons' in official public education presupposes pedagogical practices that have the potential to shape horizontal ways of thinking and acting, escaping established social practices, habits and relationships. Also, there is a need to promote children's agency and citizenship through the process of 'commoning' in everyday life at school. Many epistemological and partially political divergences emerge through the by comparing Critical Pedagogy to educational commons. Both share core values such as democracy, egalitarianism, emancipation and social justice as well as a struggle against policies of neoliberalism and neoconservatism in education.
Τα άρθρα αυτά δημοσιεύτηκαν σε διαφορετικές περιόδους εντός του έτους 2022 και του 2023 στο ένθετο "Το Σκασιαρχείο" στην Εφημερίδα των Συντακτών.
Οι παιδαγωγικές πρακτικές των κοινών βασίζονται σε στοιχεία συνεργασίας, αλληλοβοήθειας, συνδιαχείριση και αυτοοργάνωσης μεταξύ των παιδιών και σε έναν πιο ισότιμο ρόλο μεταξύ εκπαιδευτικού–παιδιών. Μέσα από αυτές τις πρακτικές μπορεί να προαχθεί μια δίκαιη και συμπεριληπτική εκπαίδευση για όλους/-ες.
Το 1ο μέρος αφορά τα "κοινά¨ στην εκπαίδευση. Τα «κοινά» στην εκπαίδευση προάγουν εναλλακτικές παιδαγωγικές διαδικασίες και πρακτικές oι οποίες παρέχουν τη δυνατότητα να διαμορφωθούν οριζόντιοι τρόποι σκέψης και δράσης, απαλλαγμένοι από παγιωμένες κοινωνικές πρακτικές, συνήθειες και σχέσεις
Το 2ο μέρος αφορά τις συνελεύσεις των παιδιών.
Οι συνελεύσεις της τάξης μπορούν να αποτελέσουν εργαλεία αναγνώρισης, ενίσχυσης και εξάσκησης της εμπρόθετης δράσης των παιδιών, καθώς αποτελούν θεμελιώδεις τρόπους λήψης συλλογικών αποφάσεων και δημοκρατικής πολιτειότητας των «κοινών». Επιπλέον, οι παιδικές συνελεύσεις χαρακτηρίζονται ως η πρακτική-κλειδί για τον σεβασμό στα δικαιώματα του παιδιού και, συγκεκριμένα, σχετικά με το δικαίωμα έκφρασης της γνώμης του.
Το 3ο μέρος αφορά την ομότιμη μάθηση.
Στην ομότιμη μάθηση (peer-to-peer learning) τα παιδιά μπαίνουν σε ρόλο ομότιμων (peers), δηλαδή, συνεργάζονται, αλληλοβοηθούνται και αξιοποιούν γνώσεις και δεξιότητες για να διδάξουν στα άλλα παιδιά και, παράλληλα, να μαθαίνουν τα ίδια, σε όλα τα διδακτικά αντικείμενα.
Το 4ο μέρος αφορά τη συνδημιουργία της γνώσης.
Τί σημαίνει, λοιπόν, να συνδημιουργείς γνώση στη σχολική τάξη; H συνδημιουργία της γνώσης δίνει έμφαση στην ιδέα ότι η γνώση δεν είναι κάτι που μεταδίδεται από το ένα άτομο στο άλλο, αλλά περισσότερο κάτι που κατασκευάζεται μέσω της διερεύνησης, της κοινωνικής αλληλεπίδρασης και της συνεργασίας, παράγοντας νόημα για τα άτομα.
H παρούσα έρευνα επικεντρώθηκε σε τρεις διαφορετικές δομές που αξιοποιούν το εργαλείο των παιδικών συνελεύσεων και απώτερος σκοπός ήταν να γεφυρωθούν με τη διακυβέρνηση βασισμένη στα κοινά. Δηλαδή, οι παιδικές συνελεύσεις γίνονται η ιδανική αφορμή για τη συμμετοχή των παιδιών στην ομότιμη διακυβέρνηση (peer
governance) της σχολικής κοινότητας. Σκοπός ήταν να εξερευνηθούν οι προοπτικές, οι δυνατότητες και οι οπτικές των επιλεγμένων δομών στα ζητήματα που σχετίζονται με τις συνελεύσεις. Για τον λόγο αυτόν, πραγματοποιήθηκε θεματική ανάλυση σε δύο εγχειρίδια συνελεύσεων, το πρώτο αφορούσε την Πρωτοβουλία για το Άρθρο 12 και το δεύτερο το Ελληνικό Κέντρο Σοσιοκρατίας, αλλά και στο υλικό που είχε συλλεχθεί από μία εθνογραφική μελέτη σε ένα αυτο-οργανωμένο παιδαγωγικό εγχείρημα, το Μικρό Δέντρο. Η ανάλυση επικεντρώθηκε σε καθεμία δομή ξεχωριστά, καθώς και στις επιδιώξεις που αφορούν τα παιδιά και την παιδική ηλικία, τον/την εκπαιδευτικό και την εκπαίδευση. Στα αποτελέσματα φανερώθηκε ότι, παρόλο που εντοπίζονται διαφοροποιήσεις στις τρεις δομές όσον αφορά τη διεξαγωγή τους και τον απώτερο σκοπό της χρήσης τους, αποκαλύφθηκαν πολλές ομοιότητες. Πιο συγκεκριμένα, γίνεται
επανανοηματοδότηση της εκπαίδευσης μέσα από τις έννοιες της βιωσιμότητας, της δικαιοσύνης, της συνεργασίας και της φροντίδας. Επιπλέον, τα παιδιά αντιμετωπίζονται ως άτομα με ευθύνες και ο ρόλος του εκπαιδευτικού παρουσιάζεται πιο ισότιμος με αυτόν των παιδιών.
Σκοπός της εργασίας αυτής είναι η εξέταση των παιδικών συνελεύσεων (children’s assemblies) και του ισότιμου
διαλόγου (egalitarian dialogue) ως εργαλείων ενίσχυσης της εμπρόθετης δράσης των παιδιών. Ο
προσανατολισμός αφορά τη συμμετοχή των παιδιών στην ομότιμη διακυβέρνηση (peer governance) της
σχολικής κοινότητας. Η βασική θέση της εργασίας είναι ότι τα παιδιά αποτελούν ενεργά δρώντα κοινωνικά
υποκείμενα του παρόντος και είναι ικανά να συμμετέχουν σε αποφάσεις του σχολείου. Ακολουθώντας τη
λογική των κοινών, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στην εγκαθίδρυση ενός πλαισίου στο οποίο άυλα αγαθά,
όπως η μόρφωση και η εκπαίδευση, γίνονται η αφορμή ώστε οι εμπλεκόμενοι/-ες και δη τα παιδιά να
συνδιαχειριστούν, να αυτό-οργανωθούν και να λειτουργήσουν ως κοινωνοί (commoners). Γι’ αυτό, εξετάζονται
μορφές διαλόγου και συνελεύσεων, οι οποίες είναι βασικές στην προάσπιση του δικαιώματος του παιδιού να
ακουστεί και να είναι ενεργό στις διαδικασίες της εκπαίδευσης και της μάθησης, αναπτύσσοντας την
υποκειμενικότητά του. Στα αποτελέσματα φανερώνονται οι προϋποθέσεις, δηλαδή, τα κρίσιμα στοιχεία των δύο
επιλεγμένων εργαλείων για να συνδεθούν με το δημοκρατικό ιδεώδες και εν γένει, με την ιδέα των κοινών. Τα
στοιχεία αυτά είναι η αίσθηση της ενότητας, οι πιο ισότιμες σχέσεις εκπαιδευτικού και παιδιών, η ανάπτυξη
της επικοινωνιακής δεξιότητας, η κοσμοαντίληψη και η λογική πίσω από τη χρήση των εργαλείων. Τέλος,
προτείνεται η οπτική του παιδιού ως κοινωνού (commoner) αντί του παιδιού-επιχειρηματία, προβάλλοντας την
ανάγκη για μια γενικότερη αλλαγή ηθικής και λογικής στη βάση ενός πιο ανοιχτού μοντέλου σχολικής ζωής
Σκοπός της εργασίας αυτής ήταν η διερεύνηση των αντιλήψεων κοινωνικά αποκλεισμένων εφήβων σχετικά με οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα αλλά και του τρόπου που οι ίδιοι/-ες αντιλαμβάνονται τη σημασία της επαγγελματικής σταδιοδρομίας. Γι’ αυτό, αποφασίστηκε η αξιοποίηση της Κριτικής Παιδαγωγικής των Παιγνίων (Critical Gaming Pedagogy, εφεξής CGP) συνδυαστικά με τη Θεωρία του Χάους στη Σταδιοδρομία (Chaos Theory of Careers, εφεξής CTC). Στην έρευνα αυτή αναλύθηκε ο λόγος των παιδιών που ενεπλάκησαν στις διαδικασίες της εφαρμογής ενός επιτραπέζιου παιχνιδιού. Το επιτραπέζιο παιχνίδι αποτέλεσε η εφαρμογή της παραλλαγής του παιχνιδιού «Monopoly», βασισμένης στη λογική των CTC και CGP. H συλλογή δεδομένων έγινε μέσω βιντεοσκόπησης και ηχογράφησης. Τα δεδομένα αυτά μεταγράφηκαν σε κείμενο και αναλύθηκαν μέσω της θεματικής ανάλυσης. Αναφορικά με τα ευρήματα, προέκυψαν τρία κύρια θέματα που είναι: «Ατομική Ικανότητα έναντι τυχαίων γεγονότων & ανισότητας», «O θάνατός σου η ζωή μου» και «Αντίδραση στην εξουσία & κανόνες».
Αbstract
The purpose of this project was to explore the perceptions of socially excluded adolescents concerning economic, social and political issues and the way they perceive the significance of vocational careers. Hence, it was decided to reclaim Critical Gaming Pedagogy (hereinafter CGP) combined with the Chaos Theory of Careers (hereinafter CTC). In this research, discourses of children who involved in the process of implementing a board game were analyzed. This implementation concerned with modified version of the board game Monopoly based on CTC and CGP. Data were collected in the form of video and audio recordings. Τhese data transcribed into text and analyzed through thematic analysis. Regarding the findings, the following issues emerged "Personal Ability vs. Chance Events & Inequality", "Your Death is My Life" and "Reaction to Power & Rules".
12ο τεύχος, 325-337
Εκδόσεις e-Πρωτοβάθμια,
Αθήνα I.S.S.N. 2241-6781
Σκοπός της παρούσας εμπειρικής έρευνας είναι η ανάδειξη των παιδιών ως ενεργών δρώντων κοινωνικών υποκειμένων του παρόντος μέσα στις διαδικασίες του Critical Gaming Pedagogy (Κριτική Παιδαγωγική των Παιγνίων). Στην έρευνα αυτή, αναλύθηκε ο λόγος των παιδιών και όσων εμπλέκονται στις διαδικασίες ενός επιτραπέζιου παιχνιδιού, ώστε να διερευνηθεί η ικανότητα συμμετοχής των παιδιών σε «δύσκολα ζητήματα» και δόθηκε έμφαση στο πώς τα παιδιά κατασκευάζουν κοινωνικά νοήματα. Το πρακτικό παράδειγμα που αξιοποιείται είναι το επιτραπέζιο παιχνίδι «World Peace Game» (Παγκόσμιο Παιχνίδι της Ειρήνης) του John Hunter (2013) όπου τα παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με παγκόσμια πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα.
Πανταζίδης Σ. (2018). Από την Παιδαγωγική του Παιχνιδιού στο Critical Gaming Pedagogy. 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Κριτικής Εκπαίδευσης, Θεσσαλονίκη (υπό δημοσίευση).
The focus of the study is the daily life of an independent school, the Small Tree, run by its members (parents, teachers and children), where an alternative pedagogical and social reality is constructed against the hierarchical and centralized bureaucratic
structure of the state and the profit driven logic of the markets. New forms of subjectivity and citizenship are produced through the participation of adults and children in assemblies, as well as experimentation with new ways of thinking and acting. Micro-‐political actions and activities have an impact on established social practices, habits and relationships, and their association with other similar alternative practices paves the way for systemic macro changes. The objectives of the study are to highlight the assumptions underpinning the functioning of this collectivity, the critical examination of the dynamics and its limitations, as well as the implications for participants in this alternative non-‐formal educational and political activity.
Στο επίκεντρο της μελέτης είναι η καθημερινή ζωή ενός σχολείου των κοινών (commons), το Μικρό Δέντρο, όπου κατασκευάζεται μια εναλλακτική παιδαγωγική και κοινωνική πραγματικότητα απέναντι στην ιεραρχική και συγκεντρωτική γραφειοκρατική δομή του κράτους και τη λογική του κέρδους της αγοράς. Νέες μορφές υποκειμενικότητας και πολιτειότητας παράγονται μέσα από τη συμμετοχή των ενηλίκων και των παιδιών στις συνελεύσεις, καθώς και τον πειραματισμό με νέους τρόπους σκέψης και δράσης. Μικρο-‐πολιτικές δράσεις και δραστηριότητες έχουν μια επίδραση πάνω σε παγιωμένες κοινωνικές πρακτικές, συνήθειες και σχέσεις, και η συνάρθρωσή τους με άλλες παρόμοιες εναλλακτικές πρακτικές προετοιμάζουν το έδαφος για συστημικές μακρο αλλαγές. Στόχοι της μελέτης είναι η ανάδειξη των παραδοχών στις οποίες στηρίζεται η λειτουργία αυτής της συλλογικότητας, η κριτική εξέταση της δυναμικής και των περιορισμών της, όπως και των συνεπειών πάνω στους μετέχοντες από αυτή τη διαφορετική μη τυπική εκπαιδευτική και πολιτική δραστηριότητα.
Ιn Gounari, P., Liambas, A., Drenoyianni, H., & Pavlidis, P. (Eds)
“Rethinking Alternatives to Neoliberalism in Education”. Proceedings of the 7th International Conference on Critical Education
ISBN: 978-960-243-712-4, Volume I, pp. 660-680.
Η παρούσα εργασία αποτελεί μια θεωρητική σύνθεση που αποσκοπεί στη σύνδεση δυο εννοιών της εκπαίδευσης, την Παιχνιδοποίηση και τη Κριτική Παιδαγωγική. Η Παιχνιδοποίηση αποτελεί μια σχετικά νέα έννοια, η οποία αφορά στο πώς οι καθημερινές διαδικασίες μπορούν να αποκτήσουν περισσότερο ενδιαφέρον, με την εισαγωγή στοιχείων παιχνιδιού σε αυτές. Οι βασικές αρχές της Παιχνιδοποίηση είναι βασισμένες στις αρχές του συμπεριφορισμού και γι αυτό το λόγο στηρίζονται στην επιβράβευση και την θετική ενίσχυση. Οι περισσότερες από τις πρακτικές εφαρμογές της Παιχνιδοποίησης, στηρίζονται σε διάφορες διαδικτυακές πλατφόρμες, διαμορφωμένες ειδικά για το σκοπό και το πλαίσιο στο όποιο απευθύνονται. Συγκεκριμένα στο πλαίσιο της εκπαίδευσης, υπάρχουν πλατφόρμες με ψηφιακές τάξεις, όπου μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τον/την εκπαιδευτικό και τους/τις μαθητές/τριες. Από την άλλη πλευρά η Κριτική Παιδαγωγική, έχει ως στόχο να καλλιεργήσει την κριτική σκέψη και την χειραφέτηση των μαθητών/τριών. Επιπλέον απώτερος σκοπός είναι να διαμορφωθούν ανεξάρτητα άτομα με συλλογική συνείδηση και κοινωνικές ευαισθησίες, ώστε να οδηγηθούν στην κοινωνική και πολιτική δράση. Έτσι παρακάτω γίνεται μια προσπάθεια να συνδυαστούν τα εργαλεία της Παιχνιδοποίησης και οι κοινωνικοπολιτικές προεκτάσεις της Κριτικής Παιδαγωγικής. Με αυτό τον τρόπο εντοπίζονται τα κοινά μεταξύ των δύο θεωρητικών προσεγγίσεων και δίνεται μία πολιτική και εκπαιδευτική πλαισίωση της Παιχνιδοποίησης δημιουργώντας μία νέα έννοια, αυτήν της Κριτικής Παιχνιδοποίησης. Τέλος, προτείνεται η δημιουργία μιας ανοιχτής διαδικτυακής πλατφόρμας, όπου θα εφαρμόζεται η Κριτική Παιχνιδοποίηση και η πλατφόρμα αυτή θα πλαισιώνεται από μια κοινότητα ανθρώπων που θα την συντηρούν και εξελίσσουν στο χρόνο.
Σκοπός της διδακτορικής διατριβής είναι η διερεύνηση των τρόπων και των προϋποθέσεων μεταφοράς στοιχείων της λογικής και της ηθικής των «κοινών» στην καθημερινότητα μίας σχολικής τάξης ενός δημόσιου σχολείου. Τα «κοινά» στην εκπαίδευση –ή αλλιώς τα Εκπαιδευτικά κοινά– δίνουν τη δυνατότητα προαγωγής εναλλακτικών παιδαγωγικών διαδικασιών. Έτσι, «ανοίγει ο δρόμος» διαμόρφωσης οριζόντιων τρόπων σκέψης και δράσης, απαλλαγμένων από παγιωμένες κοινωνικές πρακτικές, συνήθειες και σχέσεις. Το πλαίσιο αναφοράς είναι ο μικρόκοσμος της σχολικής τάξης, η οποία έγινε αντιληπτή ως δυνάμει «κοινό» ή αλλιώς ως ένας «πόρος κοινής δεξαμενής» (common-pool resource). Η σχολική τάξη εμπεριέχει «αγαθά»: άυλα (γνώση, μάθηση) και υλικά (χώρος, διάταξη σχολικών επίπλων, σχολικά εγχειρίδια). Η ύπαρξη του πόρου μπορεί να λειτουργήσει ως αφορμή για τους κοινωνούς, ώστε να δράσουν συλλογικά και να συνεισφέρουν στην περαιτέρω βελτίωσή του. Βεβαίως, δεν αρκεί ο πόρος από μόνος του για να μετατραπεί κάτι σε «κοινό», αλλά προϋποθέτει ότι τα υποκείμενα –εκπαιδευτικοί και παιδιά– θα αποκτήσουν την ιδιότητα των κοινωνών. Οι κοινωνοί συνδιαχειρίζονται ομότιμα το κοινό και θεσπίζουν κανόνες που εξασφαλίζουν την ισότιμη συμμετοχή, το κοινό όφελος και, εν γένει, την ευημερία του πόρου.Μέσα από το ερευνητικό εργαλείο της έρευνας δράσης, διεξήχθησαν μικροπολιτικές δράσεις, μέσω των οποίων τα παιδιά είχαν τη δυνατότητα να συνδιαμορφώσουν διαδικασίες μάθησης και διακυβέρνησης συμμετέχοντας ενεργά σε αυτές. Έτσι, δημιουργήθηκε ένα πλαίσιο κατάλληλο να εισαχθούν εναλλακτικοί τρόποι εκπαίδευσης, στους οποίους ο/η εκπαιδευτικός και τα παιδιά λειτουργούν ως ισότιμα μέλη της εκπαιδευτικής διαδικασίας, ενώ ανατρέπονται οι κυρίαρχες διαγενεακές αντιλήψεις και οι παγιωμένες πρακτικές στη σχολική εκπαίδευση. Στο επίκεντρο του καθημερινού σχεδιασμού και της υλοποίησης του ερευνητικού σχεδίου εντοπίστηκε ένα μοτίβο συνδυαστικής αξιοποίησης πρακτικών: οι «παιδαγωγικές πρακτικές των κοινών». Ο όρος «παιδαγωγικές πρακτικές των κοινών» προέκυψε μέσα από την παρούσα διατριβή και περιλαμβάνει διαδικασίες διακυβέρνησης και μάθησης «από-κάτω-προς-πάνω» (bottom-up), με τις οποίες μεταφέρονται στοιχεία των κοινών ως μορφές εμπειρίας στη σχολική τάξη. Μέσα από τις παιδαγωγικές πρακτικές των κοινών έγινε προσπάθεια να χαραχθούν νέα μονοπάτια για την εφαρμογή της θεωρίας των Εκπαιδευτικών κοινών. Ειδικότερα, οι παιδαγωγικές πρακτικές των κοινών συνέβαλλαν στη δημιουργία μίας «παιδαγωγικής των εκπαιδευτικών κοινών» για τη δημοκρατία στο δημόσιο σχολείο. Στα αποτελέσματα της έρευνας, γίνεται μία προσπάθεια ανάδειξης των ευρημάτων μέσα από όρους των «κοινών» (λ.χ. γνώση ως άυλος πόρος, ολοπτισμός, λαθρεπιβάτες/ισσες κ.ά.). Τα θέματα χωρίστηκαν σε δύο αλληλένδετα επίπεδα: «Γνώση και μάθηση με τις παιδαγωγικές πρακτικές των κοινών» και «Διακυβέρνηση με τις παιδαγωγικές πρακτικές των κοινών». Στην ανάλυση φανερώνεται έντονα –μέσα από τα λόγια και τη δράση των παιδιών– η εικόνα που είχαν τα ίδια για την εκπαίδευση, τη γνώση και τη μάθηση, αλλά και για τον ρόλο τους. Η εικόνα αυτή συνδέεται με την έννοια του σχολειοποιημένου νου (όρος που αναπτύχθηκε στην παρούσα διατριβή) και αφορά στο γεγονός ότι τα παιδιά εσωτερικεύουν τον ρόλο του/της μαθητή/ριας ως επιβεβλημένο habitus (έξη) του σχολείου ως δομή. Ενώ, παρουσιάζονται και αποσπάσματα που εστιάζουν στην προσπάθεια για την τροποποίηση της εικόνας αυτής, αλλάζοντας τις προϋπάρχουσες μορφές εμπειρίας και σχέσεων. Στη συζήτηση της παρούσας έρευνας έγιναν ορατές οι «ρωγμές» που προκλήθηκαν στον σχολικό θεσμό. Με τις «ρωγμές» αυτές δημιουργήθηκαν, σε έναν βαθμό, οι προϋποθέσεις αλλαγής των συνηθειών, των αντιλήψεων, αλλά και του τρόπου συσχέτισης μεταξύ των παιδιών και του εκπαιδευτικού. Συγκεκριμένα, υπογραμμίστηκε η υιοθέτηση νέων συνηθειών από τα παιδιά, όπως το να εργάζονται σε ένα πλαίσιο ενεργητικής και συνεργατικής μάθησης, καθώς και η αλλαγή του «πώς γίνονται τα πράγματα», δεδομένου ότι τα παιδιά προσπαθούσαν να «εναρμονιστούν» με τις επιθυμίες του εκπαιδευτικού σχετικά με τον τρόπο μάθησης και διακυβέρνησης. Επιπροσθέτως, κατέστη σαφές ότι όσον αφορά στα παιδιά, είχαν ενσωματώσει την ιδέα του σχολείου ως ένα βαθιά πειθαρχικό σύστημα, στο οποίο ο καθένας/μία «υπηρετεί» αυστηρά τον ρόλο του/της. Αυτό φανερώθηκε μέσα από την «εμμονή» τους με την «αξία» του συμβατικού τρόπου διδασκαλίας. Τέλος, καταδείχθηκε ότι για να διαμορφωθεί μία κοινότητα, δεν αρκεί η προσπάθειά του εκπαιδευτικού, αλλά η ειλικρινής επιθυμία των μελών της να γίνουν κοινότητα και να συσχετιστούν μεταξύ τους με έναν διαφορετικό τρόπο.
International Conference, COMPRA "Commoning Practices in
Education for Social Inclusion, Thessaloniki
The purpose of this presentation is to introduce the emergent paradigm of the commons as an alternative value and action system in formal education settings. The transfer of logic and ethics of the commons in official public education presupposes pedagogical practices that have the potential to shape horizontal ways of thinking and acting, escaping established social practices, habits and relationships. Within the commons' logic I attempted to prefigurate an alternative paradigm concerning our relationship to teaching and learning.
Συνέδριο «Ψυχολογία παιδιών/εφήβων και Κοινωνιολογία της παιδικής ηλικίας: παράλληλοι μονόλογοι ή διαλογικές πρακτικές;
Η παρούσα ανακοίνωση έχει σκοπό να διερευνήσει τους τρόπους και τις προϋποθέσεις μεταφοράς στοιχείων της «λογικής και της ηθικής των κοινών» ως μια εναλλακτική εκπαιδευτική διαδικασία σε μία σχολική τάξη. Στη λογική αυτή τα παιδιά γίνονται αντιληπτά ως κοινωνοί (commoners), εμπρόθετοι δρώντες, και εν δυνάμει πολίτες, συμμετέχοντας ενεργά στο σχολικό γίγνεσθαι, ενώ όχι μόνο διαμορφώνονται σε αυτό αλλά, σε ένα μεγάλο βαθμό, το συνδιαμορφώνουν.
Lisbon 25.5.2018.
In this presentation an alternative option in children’s participation in education, public life and citizenship in contemporary Greece is explored. The everyday life of a pedagogical community run by its members is described as a paradigm of alternative informal education.